قمار ترامپ بر سر افغانستان

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از همشهری، افغانستان از یک‌سو مشغول مذاکرات صلح است و از سوی دیگر درگیر جنگ؛ در چنین شرایط پیچیده و حساسی دستور دونالد ترامپ برای خارج کردن نیروهای آمریکایی هم از راه رسیده تا معادلات افغانستان دشوارتر شود.

نمایندگان دولت مرکزی افغانستان و هیأت مذاکره‌کننده طالبان حدود 40روز است که گفت‌وگوهای خود را در دوحه قطر آغاز کرده‌اند، اما این گفت‌وگو‌ها هیچ پیشرفت قابل‌توجهی نداشته است. همزمان، طبق آمار منتشر شده از سوی منابع امنیتی در آمریکا، خشونت‌ها و درگیری‌ها در افغانستان 50درصد افزایش داشته است.

طبق دستور ترامپ قرار است شمار نیروهای آمریکایی مستقر در خاک افغانستان تا پیش از ورود جو بایدن و تیم جدید دولت به کاخ سفید، از 4هزارو500نیرو به 2هزارو500نیرو کاهش پیدا کند. خروج نیروها براساس توافق میان آمریکا و طالبان انجام می‌شود. آمریکا براساس جدول زمانبندی عمل کرده و مرحله به مرحله نیروها را خارج کرده است، اما طالبان، بی‌توجه به تعهداتش درگیر جنگ با دولت مرکزی افغانستان است. وزارت دفاع آمریکا (پنتاگون) ادامه روند خروج نیروهای آمریکایی را منوط به 2شرط کرده بود؛ یکی کاهش خشونت‌ها از سوی طالبان و دیگری قطع کامل رابطه طالبان و القاعده. هیچ‌یک از این دو شرط عملی نشده، اما آمریکا همچنان در مسیر خروج نیروهایش قرار دارد.

طالبان و آمریکا اسفند سال گذشته توافق صلح امضا کردند، اما از آن زمان تا‌کنون درگیری‌ها در خاک افغانستان هرگز متوقف نشده است. طی ماه‌های اخیر، ترور شخصیت‌های سیاسی، حقوق‌بشری و فعالان مدنی نیز به فهرست خشونت‌ها در کابل و دیگر شهرهای افغانستان اضافه شده است. حتی یکی از اعضای هیأت مذاکره‌کننده دولت با طالبان نیز هدف حمله تروریستی قرار گرفت، اما جان سالم به در برد. درخواست‌های متعدد برای کاهش خشونت‌ها از سوی طالبان هرگز مورد توجه قرار نگرفته است. حملات و بمبگذاری‌های طالبان درحالی ادامه دارد که نمایندگان این گروه در دوحه مشغول مذاکره هستند. منتقدان این مذاکرات البته معتقدند که سران طالبان با کارشکنی در گفت‌و‌های بین‌الافغانی دوحه، تنها به‌دنبال خرید زمان هستند تا روند خروج نیروهای آمریکایی کامل شود و طالبان بتواند در معادلات افغانستان دست بالا داشته باشد.

آینده مبهم افغانستان

فرمانده نیروهای آمریکایی در افغانستان اعلام کرده که دستور دونالد ترامپ با وضعیت جنگی در افغانستان «متناسب» نیست و درنهایت به تضعیف مذاکرات صلح بین‌الافغانی در دوحه منجر خواهد شد. پنتاگون اما برای اجرای این دستور مصمم است. مجری این تصمیم هم کریستوفر میلر است که به‌تازگی و با برکناری مارک اسپر از سوی ترامپ، به‌عنوان سرپرست پنتاگون معرفی شده است. میلر درواقع از سوی ترامپ به این سمت گماشته شده تا مجری برنامه‌های او طی 2‌ماه فرصت باقیمانده تا زمان ورود بایدن به کاخ سفید باشد. بازگرداندن نیروهای آمریکایی به خانه، یکی از وعده‌های انتخاباتی ترامپ بوده است. او شمار نیروها در عراق را هم از 3هزار نیروی فعلی به 2هزارو500نفر کاهش می‌دهد. چنین تغییرات مهمی در زمینه سیاست خارجی آمریکا، در آخرین روزهای حضور رئیس‌جمهور مستقر در کاخ سفید، اقدامی بی‌سابقه است و بیشتر به‌عنوان سنگ‌اندازی در برنامه‌های دولت بعدی تفسیر شده است.

فرماندهان میدانی آمریکا در افغانستان، خروج حدود نیمی از نیروهای این کشور را بهتر از تصمیم اولیه ترامپ می‌دانند. ترامپ چندی پیش در یک پست توییتری گفته بود که تمامی نیروهای آمریکایی را تا کریسمس (حدود یک ‌ماه دیگر) از افغانستان خارج خواهد کرد. دبیرکل ناتو که نیروهایش طی 19سالی که از حمله آمریکا به افغانستان می‌گذرد، پا به پای آمریکایی‌ها در این کشور جنگیده‌اند، منتقد دیگر تصمیم ترامپ بوده است. ین استولتنبرگ گفته است:‌«خروج ناهماهنگ یا زودهنگام نیروها هزینه گزافی خواهد داشت.» اشاره دبیرکل ناتو به‌احتمال تبدیل شدن افغانستان به پایگاه گروه‌های تروریستی پس از خروج نیروهای خارجی است. طبق اعلام سازمان ملل، خطر قدرت‌گیری داعش و القاعده اکنون بیش از هر زمان دیگری در افغانستان جدی است.

به‌نظر می‌رسد تاریخ برای افغانستان در حال تکرار شدن است. 3دهه قبل یعنی در سال1989 زمانی که نیروهای ارتش سرخ شوروی خاک افغانستان را ترک کرده و به حمایت خود از دولت کمونیستی این کشور پایان دادند، افغانستان وارد یک دوره خونین جنگ داخلی شد. آن زمان، نیروهای جهادی مخالف دولت را آمریکا حمایت می‌کرد. به قدرت رسیدن طالبان در کابل، نتیجه جنگ داخلی بود که بعد از خروج شوروی از افغانستان درگرفت. ممکن است اکنون تاریخ به شکل دیگری، این‌بار با خروج نیروهای آمریکایی تکرار شود.