مشاغل امن و پول‌ساز در عصر کرونا

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از دنیای اقتصاد؛ نیمه نخست سال ۹۹ درحالی رو به پایان است که تمامی کسب و کارهای ایرانی از ابتدای سال با پاندمی کرونا و رکود اقتصادی دست به گریبان بوده‌اند؛ هرچند دامنه تاثیر بر هر بخش متفاوت بوده است. طی این مدت، شرکت‌هایی که ساختار به روزتری داشتند، آسیب کمتری دیدند و پس از مدت کوتاهی توانستند مدیریت شرایط کسب و کار خود را، به خصوص در انطباق با دورکاری به دست گیرند. برخی مشاغل، به خصوص در حوزه‌هایی چون آموزش، تجارت الکترونیکی، سرگرمی‌ دیجیتالی (مانند پلت‌فرم‌های VOD و بازی) یا همچنین کنفرانس ویدئویی، با رشد قابل توجهی در کسب و کار مواجه شدند. به دلیل همین تفاوت‌ها، روند رشد استخدام نیروی انسانی در حوزه تکنولوژی طی این شش ماه، فراز و نشیب‌های زیادی داشته است. در حالی که با شروع کرونا در اواخر سال گذشته برخی استارت‌آپ‌ها بلافاصله به سراغ تعدیل نیرو رفتند، برخی بازیگران استارت‌آپی در حوزه‌های دیگر به استخدام گسترده نیرو روی آوردند تا تقاضاهای افزوده شده در دوره کرونا را پاسخ دهند. 

آمارهای پلت‌فرم استخدامی «ایران تلنت» نشان می‌دهند تعداد آگهی‌های استخدامی کلیه صنایع، در ۶ ماه نخست امسال نسبت به مدت مشابه سال قبل، رشدی ۵۲ درصدی داشته است. این آمارها همچنین حاکی است در عین اینکه بسیاری از شرکت‌های فعال در حوزه دیجیتال، استارت‌آپی و آسیب‌پذیرند و حتی شاهد تعطیلی برخی شرکت‌های کوچک این حوزه در این مدت بوده‌ایم، اما فرصت‌های شغلی حوزه تکنولوژی (اعم از برنامه‌نویسی، توسعه وب و اپلیکیشن، خدمات حوزه فناوری ارتباطات، شبکه، تحقیقات بازار و دیجیتال مارکتینگ) رشدی ۵۴ درصدی داشته است. به بیان دیگر نه تنها چنین بحرانی بر بازار شغلی این حوزه تاثیر منفی نگذاشته، بلکه میزان فرصت‌های شغلی این حوزه، از میانگین فرصت‌های بازار شغلی صنایع مختلف پیشی گرفته است. متخصصان پلت‌فرم کاریابی «کاربوم» نیز می‌گویند، افزایش شمار آگهی‌های جذب کارآموز با حقوق از سوی شرکت‌ها، حاکی از دشواری یافتن نیروی کاری مناسب برای کسب و کارها و افزایش تمایل کارفرمایان به پرورش نیروی متخصص از طریق جذب کارآموز است. این تغییر سلیقه کارفرمایان، در تمامی صنایع، خصوصا در گروه‌های شغلی مرتبط با حوزه‌های مختلف فناوری قابل مشاهده است. 

در همین حال در بررسی داده‌های نیمه اول سال ۹۹ در پلت‌فرم حقوق و دستمزد «ایران سلری» و مقایسه آن با مدت مشابه سال قبل، مشاهده می‌شود که به‌طور کلی خالص دریافتی شاغلان در رده شغلی «کارشناس» صنایع مختلف، رشدی ۱۷ درصدی و رده مدیران ارشد رشدی ۲۴ درصدی داشته است. این درحالی است که خالص دریافتی کارشناسان، سرپرستان و کارشناسان ارشد فعال در حوزه‌های تکنولوژی و دیجیتال ، تا ۱۹ درصد رشد را تجربه کرده‌اند و مدیران و معاونان ارشد شرکت‌های این حوزه، در خالص دریافتی ماهانه خود نسبت به مدت مشابه سال قبل، افزایش ۳۱ درصدی داشته‌اند و مشاهده می‌شود که افزایش خالص دریافتی مدیران شرکت‌های تکنولوژیک، محسوس‌تر از هم‌رده‌های آنها در شرکت‌های دیگر صنایع بوده است.

  بازار مشاغل تکنولوژی در سال ۹۸

در گزارش جامعی که پلت‌فرم «ایران تلنت» از وضعیت مشاغل این حوزه و درآمد موقعیت‌های شغلی مختلف آن در سال ۹۸ منتشر کرده است، داده‌های حدود ۳۶ هزار نفر از شاغلان این حوزه مورد بررسی قرار گرفته است. بر اساس این داده‌ها، گروه شغلی برنامه‌نویسی و توسعه وب و نرم‌افزار، با سهم ۴۳درصدی از کل موقعیت‌های شغلی این حوزه، بیشترین تقاضا را از سوی کارفرمایان داشته است و گروه شغلی فناوری اطلاعات، شبکه و انفورماتیک با سهم ۱۰ درصدی، در رتبه دوم قرار دارد. با توجه به استقبال کسب و کارها از دیجیتال مارکتینگ در سال‌های اخیر، مشاغل حوزه تبلیغات، بازاریابی و تحقیقات بازار، سهم ۸ درصدی از فرصت‌های شغلی حوزه دیجیتال را به خود اختصاص داده‌اند. مشاغل طراحی UI\UX، تحلیل داده،مالی/ حسابداری و کنترل پروژه و... از جمله دیگر فرصت‌های این بازار به حساب می‌آیند.

بررسی‌ها نشان می‌دهند اندازه بیش از نیمی از شرکت‌های فعال در حوزه خدمات دیجیتال، توسعه وب و نرم‌افزار، زیر ۵۰ نفر است و تنها در ۱۴ درصد از شرکت‌های فعال در این حوزه، تعداد نیروی کار بین ۱۰۰ تا ۵۰۰ نفر است. با این‌حال نزدیک به ۵۰ درصد از استخدام‌های حوزه دیجیتال، توسط این شرکت‌های بزرگ انجام می‌شود. از جمله شرکت‌هایی که سال گذشته بیشترین استخدام را در این حوزه داشته‌اند، می‌توان به شرکت‌های آسان پرداخت (آپ)، رایان هم‌افزا، علی بابا، رایان مهر و فناوران اطلاعات خبره اشاره کرد.

  وضعیت حقوق و مزایا در مشاغل دیجیتال

آسیه حاتمی، مدیرعامل پلت‌فرم‌های «ایران‌تلنت» و «ایران سلری» در شرح وضعیت حقوق و مزایای مشاغل این حوزه می‌گوید: فارغ از رده سازمانی، عوامل بسیاری در میزان حقوق پرداختی شرکت‌ها به نیروهای کاری فعال در مشاغل این حوزه موثرند. عوامل متعددی از جمله مهارت‌های فنی افراد، دانش زبان‌های خارجی، سابقه کاری یا حتی جنسیت کارکنان، می‌تواند بر میزان حقوق دریافتی آنها تاثیر گذارد. بر اساس داده‌های استخراج شده از پلت‌فرم «ایران سلری» که مرجعی برای پایش حقوق و دستمزد مشاغل در ایران است، ۴۸ درصد شاغلان این حوزه دارای رده سازمانی کارشناسند، ۴۰ درصد رده سازمانی مدیر میانی و ۱۲ درصد دیگر را مدیران ارشد شرکت‌ها تشکیل می‌دهند. حدود ۶۲ درصد شاغلان این حوزه، از دانش ابتدایی،۲۶ درصد متوسط و ۱۲ درصد دیگر از دانش پیشرفته زبان انگلیسی برخوردارند. این داده‌ها از تحلیل مشخصات جامعه آماری ۳ هزار نفری شاغلانی که در پلت‌فرم «ایران سلری» عضویت داشته‌اند به دست آمده است.

  برنامه‌نویسان، پیشتازان مشاغل دیجیتال

نزدیک به نیمی از فرصت‌های شغلی ارائه شده در حوزه کسب و کارهای خدمات دیجیتال و تکنولوژی، متعلق به برنامه‌نویسی و توسعه نرم‌افزار و وب است. عناوین شغلی توسعه دهنده 

front-end، توسعه دهنده full-stack و توسعه‌دهنده back-end به ترتیب بیشترین فرصت‌های شغلی در گروه شغلی برنامه‌نویسی را به خود اختصاص داده‌اند و ۸۰ درصد از برنامه‌نویسان در سه هفته اول جست‌وجوی شغل، موفق به یافتن شغل موردنظر خود می‌شوند. بررسی‌ها نشان می‌دهند که سال گذشته، گروه‌های شغلی برنامه‌نویسی و توسعه نرم افزار و وب، برنامه‌ریزی استراتژیک، تحلیل کسب و کار و امور مالی از جمله گروه‌های پردرآمدتر این حوزه بوده‌اند و بسته به رده سازمانی، میانگین دریافتی افراد پس از کسر بیمه و مالیات، در ماه از ۵/ ۳ میلیون تا حدود ۱۳ میلیون تومان است. متوسط حقوق پرداختی در شرکت‌های حوزه دیجیتال برای رده سازمانی کارشناس حدود ۴ میلیون تومان، مدیران میانی حدود ۶ میلیون تومان و برای رده سازمانی مدیران ارشد حدود ۱۰ میلیون تومان است. در همین حال شکاف جنسیتی در مشاغل برنامه‌نویسی در رده‌های سازمانی مختلف خصوصا مدیریتی همچنان زیاد است، به‌طوری که حقوق دریافتی آقایان برای موقعیت‌های شغلی مشابه، تا ۵۰ درصد بیشتر از کارکنان خانم است.

بر اساس پایش‌های صورت گرفته از نیازهای مطرح شده از سوی کارفرمایان در زمینه برنامه‌نویسی و حوزه فناوری اطلاعات، ۱۰ زبان برنامه‌نویسی آینده دار و پرتقاضا در بازار کار حوزه فناوری اطلاعات و کسب و کارهای دیجیتال عبارتند از: پایتون، جاوا، جاواسکریپت، C C++، سی شارپ، R، سوییفت، PHP،Go و متلب.

برای موفقیت در کسب و کارهای مرتبط با تکنولوژی در سال‌های آتی، برنامه‌نویسی به تنهایی کفایت نخواهد کرد و کارشناسان معتقدند برنامه‌نویسان باید مهارت‌های بیشتری، به‌خصوص در زمینه تحلیل داده‌ها بیاموزند.

  ضرورت تولید محتوای دیجیتال

از آنجا که نحوه نگارش محتوا برای مخاطبان هر رسانه دیجیتال، اقتضائات خاص خود را دارد، برای تولید چنین محتواهایی نیاز به به‌کارگیری کارشناسان و متخصصان تولید محتوا و مدیریت شبکه‌های اجتماعی است. بر اساس داده‌های پلت‌فرم‌های بازار استخدامی کشور، متوسط درآمد ماهانه متخصصان تولید محتوا و مدیران شبکه‌های اجتماعی، مبلغی حدود ۶ میلیون تومان است. دسته دیگر متخصصان حوزه تولید محتوای دیجیتال، سئوکاران هستند که وظیفه بهینه‌سازی محتوای کسب و کار برای موتورهای جست‌وجو (گوگل) را به عهده دارند. این متخصصان با استفاده از دانش و شناختی که از الگوهای امتیازدهی گوگل به هر محتوا دارند، سعی می‌کنند داده‌های تولیدی متخصصان تولید محتوا را بازنویسی کنند تا آن محتواها به صفحات و لینک‌های ابتدایی در نتایج جست‌وجوی کاربران راه پیدا کنند. به‌طور میانگین کارشناسان سئو که در شرکت‌ها مشغول به کارند، ماهانه درآمدی حدود ۷ میلیون تومان کسب می‌کنند.

  عوامل موثر بر حقوق دریافتی

بر اساس داده‌های ثبت شده، به‌طور کلی افزایش تجربه کاری در این حوزه با افزایش حقوق دریافتی شاغلان همراه بوده است. تاثیر این عامل در رده‌های سازمانی کارشناس حدود ۲۵ درصد است. متوسط حقوق دریافتی مدیران میانی باتجربه حدود ۲ برابر مدیران میانی کم سابقه است، حال آنکه میزان تجربه کاری در حقوق دریافتی مدیران ارشد سازمان‌ها تاثیر چندان محسوسی را نشان نمی‌دهد. حدود ۴۰ درصد از شرکت‌های فعال در حوزه دیجیتال در سطح شرکت‌های بزرگ (بالای ۱۰۰ نفر پرسنل) رده بندی می‌شوند و به‌طور کلی حقوق پرداختی این شرکت‌های بزرگ به کارکنانشان تا ۳۵ درصد بیش از حقوقی است که شرکت‌های کوچکتر می‌پردازند.  نزدیک ۸۰ درصد از شرکت‌های فعال در حوزه دیجیتال و توسعه وب و نرم افزار را شرکت‌های خصوصی تشکیل می‌دهند. آمارها حاکی از آن است که کارکنان شرکت‌های دولتی این حوزه، حقوق دریافتی بالاتری نسبت به شاغلان در شرکت‌های خصوصی دارند. اما میانگین حقوق پرداختی در شرکت‌های بین‌المللی خدمات دیجیتال، به مراتب از هر دو مدل شرکت‌های دولتی و خصوصی بیشتر است. به‌طوری که کارشناسان در شرکت‌های دولتی به‌طور متوسط ۵/ ۴ میلیون تومان دریافت می‌کنند ولی در شرکت‌های بین‌المللی، این مبلغ حدود ۵/ ۷میلیون تومان است. در مورد تاثیر دانش زبان‌های خارجی خصوصا زبان انگلیسی بر میزان حقوق دریافتی شاغلان در گروه‌های شغلی مختلف باید گفت که در رده سازمانی کارشناس، داشتن این مهارت تاثیر چندان محسوسی در میزان حقوق دریافتی شاغلان این حوزه نداشته اما در رده‌های سازمانی مدیریتی خصوصا مدیران میانی، داشتن دانش پیشرفته در زبان انگلیسی باعث افزایش تا ۵۰ درصدی در میزان حقوق دریافتی افراد شده است.  مدیران ارشدی که دارای مدرک تحصیلی کارشناسی ارشد هستند تا ۲۵ درصد بیش از مدیران ارشد دارای مدرک کارشناسی حقوق می‌گیرند. تاثیر مدرک تحصیلی در رده‌های سازمانی مدیران میانی و کارشناس، کمتر از رده سازمانی مدیران ارشد است، به‌طوری که در سطح کارشناسان، مدرک تحصیلی بالاتر مزیت حقوقی چندانی ایجاد نمی‌کند.