نافرمانی قیمت‌ها در بازار خودرو
با فروکش‌کردن هیجان طرح فروش فوق‌العاده و پیش‌فروش، تب افزایش قیمت خودرو در حاشیه بازار بالا گرفت.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از همشهری، مدیران شرکت‌های خودروسازی از آغاز فرایند صدور فاکتور برای مشتریان طرح‌های فروش ویژه عید‌سعید فطر ایران‌خودرو و سایپا خبر می‌دهند. از سوی دیگر تازه‌ترین آمارهای ارائه‌شده توسط مسئولان وزارت صنعت از رشد 18درصدی تولید خودرو طی دوماهه نخست امسال نسبت به‌مدت مشابه سال گذشته و تحویل بیش از ۱۴۶هزار و 645دستگاه خودرو از سوی این دوخودروساز بزرگ کشور تا 26خردادماه امسال و هدفگذاری تولید یک میلیون و 200هزار دستگاه خودرو تا پایان امسال حکایت دارد. این خبرهای خوش در حالی است که با وجود اجرای مرحله نخست طرح فروش فوق‌العاده و پیش‌فروش 2خودروساز بزرگ کشور، تب افزایش قیمت خودروهای پرتیراژ داخلی در حاشیه بازار بالا گرفته است. از سوی دیگر مشکلات تولید و عرضه خودرو موجب شده است تا کارشناسان و فعالان بازار با توجه به تقاضای انباشته واقعی و کاذب و شکاف قیمت کارخانه و بازار خودرو نسبت به ثمربخشی این شیوه عرضه برای ساماندهی بازار خودرو ابراز تردید کنند.
بازار خودرو که طی یک‌ماه گذشته متاثر از ضوابط جدید قیمت‌گذاری و سخت‌ترشدن ضوابط عرضه و فروش، تشدید رکود و ثبات نسبی قیمت‌ها را تجربه کرده بود با فروکش‌کردن آثار روانی قرعه‌کشی خودروهای ثبت‌نامی، کوتاه‌ماندن دست برخی متقاضیان واقعی برای تامین خودروی مورد نیاز خود با این شیوه عرضه و سیر صعودی نرخ ارز، از هفته گذشته سیر صعودی قیمت‌ها را تجربه کرده است. این افزایش قیمت‌ها در شرایطی است که بنابر اعلام مسئولان وزارت صنعت و مدیران شرکت‌های خودروسازی طرح‌های فروش فوق‌العاده خودرو تا پایان امسال ادامه خواهد داشت و در مرحله تازه پیش‌ثبت‌نام نیز شرایط سختگیرانه‌تری مانند نبود پلاک فعال برای همه اعضای خانواده‌های متقاضی خرید خودرو پیش‌بینی شده است. همچنین مسئولان در حالی از برخورد با حواله‌فروشی خودروهای ثبت‌نامی در فضای مجازی توسط مراکز قضایی و حقوقی خبر می‌دهند که شکاف عرضه و تقاضای خودرو، زمینه بالاماندن قیمت‌ها در حاشیه بازار خودرو را فراهم کرده است.
سیر صعودی قیمت پرتیراژها
بررسی قیمت خودروهای پرتیراژ در حاشیه بازار طی هفته جاری بیانگر افزایش ۵ تا ۱۵ میلیونی قیمت این محصولات است. سیر صعودی نرخ ارز و نبود سیاستگذاری روشن و کارآمد برای مدیریت بازار خرید و فروش خودرو باعث شده تا قیمت انواع خودروهای داخلی با وجود آغاز عرضه خودروهای ثبت‌نامی افزایش یابد. این در حالی است که قرار بود با رشد عرضه خودرو و اجرای طرح‌های فروش فوق‌العاده و پیش‌فروش خودروسازان، التهابات بازار خودرو کاهش یافته و رونق معاملات با افت نسبی قیمت‌ها به بازار خودرو بازگردد. اما هنوز هم در بازار بی‌مشتری خودرو فروشندگان برای کسب سود بیشتر هر روز قیمت‌های بالاتری را برای محصولات خود پیشنهاد می‌دهند. با این شرایط در نخستین روز هفته جاری، پژو 206تیپ 2با قیمت 136میلیون، پژو206تیپ 5 با قیمت 167میلیون، سمند ال‌ایکس با قیمت 125میلیون و پژو 405با قیمت 124میلیون تومان عرضه شد. علاوه بر این، پژو 2008با قیمت 570میلیون، سراتو با قیمت 510میلیون، پژوپارس با قیمت 149میلیون، تیبا 2 با قیمت 91میلیون، ساندرو استپ وی با قیمت 310میلیون، تیبا معمولی 78میلیون، پراید 111با قیمت 80میلیون و پراید 131با قیمت 73میلیون تومان خرید و فروش شد.
هدفگذاری تولید یک میلیون و 200هزار خودرو
این افزایش قیمت‌ها در حالی است که براساس آمار اعلام‌شده وزارت صنعت، روند تولید و عرضه خودرو طی 3 ماه نخست امسال افزایش داشته است و ایران‌خودرو و سایپا از ابتدای امسال تا 26خردادماه ۱۴۶ هزار و ۶۴۵ دستگاه خودرو تحویل مشتریان داده‌اند و فرایند صدور فاکتور برای مشتریان محصولات ثبت‌نامی ایران خودرو و سایپا در چارچوب طرح فروش فوق‌العاده نیز آغاز شده است. فرشاد مقیمی، مدیرعامل ایران‌خودرو از صدور ۲۰۰۰ فاکتور قطعی برای خریداران خودروهای طرح فروش‌ویژه ایام عید فطر تا روز شنبه هفته جاری خبر داد و گفت: تحویل این خودروها در هفته‌های آینده آغاز خواهد شد. ضمن اینکه تحویل معوقات قراردادهای فروش خودروی سمند و پژو ۲۰۰۸ نیز به پایان رسیده، در ۱۰ روز آینده همه معوقات 6محصول دیگر ایران‌خودرو نیز تحویل مشتریان خواهد شد و ۱۴ هزار دستگاه خودروی این گروه خودروسازی، تجاری‌سازی شده است. سرپرست وزارت صنعت، معدن و تجارت نیز با بیان اینکه روند تولید 2خودروساز بزرگ به روزهای اوج برگشته و برنامه تولید یک میلیون و ۲۰۰ هزار خودرو در سال‌جاری را دستور کار قرار داده‌ایم، گفت: طی دوماهه نخست امسال نسبت به‌مدت مشابه سال قبل تیراژ تولید خودرو ۱۸درصد افزایش یافته است. حسین مدرس خیابانی، افزود: در این مدت تحویل محصولات ایران خودرو ۵۵ درصد و سایپا ۵۰ درصد افزایش یافته و به‌شدت روی تأمین مواداولیه متمرکز شده‌ایم تا عرضه خودرو را افزایش دهیم.
رنگ‌پریدگی بخت‌آزمایی فروش خودرو
یک کارشناس صنعت خودرو در مورد علل موج تازه گرانی خودروهای پرتیراژ داخلی در بازار گفت: افزایش نرخ تورم موجب افزایش قیمت همه کالاها و خدمات می‌شود و خودرو نیز یکی از کالاهایی است که نرخ آن از تورم عمومی کشور تأثیر می‌پذیرد. از سوی دیگر سیر صعودی نرخ ارز که به‌معنای کاهش ارزش پول ملی و تلاش صاحبان سرمایه برای حذف ارزش دارایی است در بالاماندن تقاضا و قیمت خودرو مؤثر بوده است. حسن کریمی سنجری افزود: علاوه بر دلایل عمومی مذکور، برخی مولفه‌های اختصاصی نیز به بالاماندن و سیر صعودی قیمت خودرو دامن زده است. شکاف عرضه و تقاضای خودرو یکی از این دلایل است. باید بپذیریم که هنوز نتوانسته‌ایم همانند سال 96تیراژ تولید و عرضه خودرو را به اندازه نیاز بازار و حدود یک میلیون و 400تا یک میلیون 500هزار دستگاه افزایش دهیم با افت تیراژ تولید خودرو و در نهایت تقاضای انباشته بازار به سال99 سرازیر شده است. او در مورد طرح فروش فوق‌العاده خودرو افزود: عرضه خودرو به شیوه قرعه‌کشی در چارچوب طرح فروش فوق‌العاده خودرو نیز فرضیه افزایش شکاف عرضه و تقاضای خودرو را مطرح کرده و نشان می‌دهد که این فاصله تا حدی افزایش یافته که ناچار هستیم برای پاسخ‌دادن به تقاضای بازار از شیوه ناکارآمدی به نام قرعه‌کشی عرضه خودرو استفاده کنیم. کریمی‌سنجری افزود: با وجود ادعای سیاستگذاران مبنی بر منصفانه و به عدالت نزدیک‌بودن این شیوه عرضه خودرو، از قبل نیز مشخص بود که این روش اولا تقاضاهای نهفته بیشتری را به تقاضای فعال در بازار خودرو تبدیل می‌کند. وقتی در سال 96 خودروسازان شرایط خوبی داشتند حدود یک میلیون و 400تا یک میلیون و 500هزار خودرو به بازار عرضه شده اما اکنون به‌رغم کاهش قدرت خرید مردم حدود 7میلیون نفر فقط برای خرید 25هزار خودرو ثبت‌نام می‌کنند، این امر نشان می‌دهد که تقاضای موجود در بازار خودرو واقعی نبوده و صرفا شیوه غلط عرضه خودرو از طریق قرعه‌کشی توسط دولت است که تقاضای خفته در بازار را بیدار کرده و به عرصه قرعه‌کشی و بخت‌آزمایی آورده است.
سطح عملیاتی دخالت دولت
کارشناس صنعت خودرو با بیان اینکه از ابتدا نیز مشخص بود که عرضه خودرو به شیوه قرعه‌کشی کارآمد نخواهد بود، گفت: تنها راه مدیریت بازار خودرو در وهله نخست اقداماتی است که باید در حوزه اقتصاد و کنترل تورم صورت گیرد و دومین نکته آن است که باید تا جایی که می‌توانیم با تسهیل شرایط تولید، میزان عرضه خودرو را افزایش دهیم؛ چرا که تنها با کاهش شکاف عرضه و تقاضا، شاهد این آشفتگی در بازار خودرو نخواهیم بود. کریمی سنجری در مورد دلایل افزایش 5تا 15میلیون تومانی اخیر قیمت خودروهای پرتیراژ داخلی افزود: وقتی به‌مدت یک‌ماه همه توجه متقاضیان بازار خودرو اعم از متقاضیان واقعی یا بخش بزرگ‌تر یعنی متقاضیان غیرواقعی که صرفا به‌خاطر بخت‌آزمایی متقاضی خرید خودرو شده‌اند، (حدود6تا 7میلیون متقاضی ثبت‌نام) را به طرح فروش فوق‌العاده خودرو معطوف کرده‌ایم، طی این مدت حتی کسانی که متقاضی واقعی خرید خودرو بوده‌اند نیز به سمت بازار نرفته تا شاید در این قرعه‌کشی برنده شده و نیاز خود به خرید خودرو را تامین کنند. او افزود: از همان ابتدا مشخص بود که با پایان قرعه‌کشی خودرو، بازار با سرریز تقاضاهای سرخورده یعنی کسانی که بخت برنده‌شدن در قرعه‌کشی را نیز داشته اما اکنون برای تامین نیاز خود راهی حاشیه بازار خودرو شده‌اند، بازاری که اکنون ورودی خودروی صفر کیلومتر به آن نیز محدود شده است. کریمی سنجری تأکید کرد: تا‌کنون خودروسازان بخشی از خودروهای صفر کیلومتر تولیدی را از طریق نمایندگی‌ها و با روش‌های کارتکس، ویرایشی، حواله و... حتی به نرخ حاشیه بازار عرضه می‌کردند اما اکنون وزارت صنعت خودروسازان را ملزم کرده تا محصولاتشان را در چارچوب طرح‌های ارائه‌شده این وزارتخانه به بازار عرضه کنند. او افزود: اکنون سطح دخالت دولت در صنعت و بازار خودرو از سطح استراتژیک به سطح عملیاتی و برنامه‌ریزی رسیده است؛ یعنی دولت قبلا در حوزه خودرو سیاستگذاری می‌کرد اما اکنون به‌خودروساز برنامه تولید و عرضه ماهانه می‌دهد.
فاصله هدفگذاری تولید با عرضه خودرو
کارشناس صنعت خودرو اظهارنظر سرپرست وزارت صنعت در مورد تولید یک میلیون و 200هزار دستگاه خودرو تا پایان امسال را هدفگذاری و نه عرضه این میزان خودرو دانست و افزود: رسیدن به تیراژتولید یک میلیون و 200هزاردستگاه خودرو تا پایان امسال برنامه‌ای است که در سال 98پیش‌بینی شده بود اما به آن نرسیدیم و حدود 800هزار دستگاه خودرو تولید شد. کریمی سنجری افزود: به فرض رسیدن تیراژ تولید خودرو تا پایان امسال به یک میلیون و 200هزار دستگاه، صرفا قادر به مدیریت تقاضای خودرو در سال99 خواهیم بود و کماکان با تقاضاهای انباشته سال‌های 97 و 98 مواجه هستیم که باید به این تقاضاها نیز پاسخ دهیم. این در شرایطی است که بتوانیم یک میلیون و 200هزار دستگاه خودرو را نه صرفا تولید بلکه به بازار عرضه کنیم؛ چرا که ممکن است بتوانیم این تعداد خودرو را حتی به‌طور ناقص تولید و در کف کارخانه‌های خودروسازی دپو کنیم اما تنها درصورتی که بتوانیم یک میلیون و 200تا یک میلیون و 300هزار دستگاه خودرو را به بازار عرضه کنیم، شاید تا حدودی التهاب بازار خودرو مدیریت شده و شرایط بدتر نشود اما قطعا برای مدیریت و کاهش فاصله قیمت کارخانه و بازار خودرو به‌مراتب نیازمند عرضه بیش از این تعداد خودرو به بازار هستیم. شاید امیدوار باشیم که در سال1400 عرضه خودرو افزایش یابد.
خودرو همچنان گران می‌شود
یک کارشناس صنعت خودرو گفت: تا زمانی که بین قیمت کارخانه و بازار خودرو فاصله وجود داشته و نرخ تورم عمومی کشور سیر صعودی داشته باشد، مطمئن باشید که تقاضا برای خرید خودرو به‌خصوص به نرخ کارخانه کماکان بالا خواهد ماند و این امر قیمت خودرو در کف بازار را نیز افزایش خواهد داد. کریمی سنجری افزود: گذشته از سهم افزایش تقاضای فصلی یا غیرفصلی در رشد تقاضا و قیمت خودرو از آنجا که مردم پیش‌بینی می‌کنند که تورم کشور سیر صعودی داشته و ارزش دارایی‌هایشان روزبه‌روز کاهش می‌یابد، طبیعتا نیاز به خرید خودرو را به‌دلیل انتظار افزایش قیمت‌ها جلوتر می‌اندازند. از طرفی به‌دلیل فاصله قیمت کارخانه و حاشیه بازار خودرو، هجوم برای خرید خودرو به قیمت کارخانه بالا خواهد ماند و از سوی دیگر فشار بر خودروسازانی که مجبور به عرضه خودرو به نرخ سرکوب شده دولتی هستند، افزایش یافته و با تشدید زیان‌دهی این شرکت‌ها توان آنها برای رشد تیراژ تولید و عرضه خودرو کاهش می‌یابد. به گفته او، رویکرد کنونی وزارت صنعت در زمینه عرضه خودرو به شیوه قرعه‌کشی موجب رشد تقاضا در بازار خودرو شده و سرکوب قیمت خودروسازان، کفه تقاضا را سنگین‌تر کرده و با کاهش توان خودروسازان، عرضه خودرو کمتر می‌شود. این در حالی است که در چنین شرایطی باید سیاست‌ها به سمتی باشد که تقاضای خرید خودرو را به تأخیر انداخته و با رشد تولید، زمینه افزایش عرضه خودرو را افزایش دهیم اما سیاست‌های کنونی وزارت صنعت برعکس است و این امر باعث می‌شود تا آشفتگی بازار خودرو در چند‌ماه آینده بیشتر شود. این کارشناس صنعت خودرو با بیان اینکه آنچه مسلم است خودرو در ماه‌های آینده بازهم گران‌تر خواهد شد اما نمی‌توان درصد مشخصی را برای این افزایش قیمت پیش‌بینی کرد، گفت: امکان پیش‌بینی درصد افزایش قیمت خودرو وجود نداشته و اصلا در اقتصاد موضوعات بازار قابل پیش‌بینی دقیق نیست اما با توجه به افزایش روزبه‌روز شکاف عرضه و تقاضای خودرو و رشد تورم عمومی نه‌تنها هیچ چشم‌انداز روشنی برای کاهش قیمت خودرو طی نیمه‌نخست امسال وجود ندارد بلکه خودرو طی چند‌ماه آینده بازهم گران‌تر خواهد شد اما درصد افزایش قیمت خودرو به عوامل دیگری بستگی دارد.
چشم‌انداز منفی بازار خودرو
کریمی سنجری، کارشناس صنعت خودرو: با توجه به افزایش روزبه‌روز شکاف عرضه و تقاضای خودرو و رشد تورم عمومی نه‌تنها هیچ چشم‌انداز روشنی برای کاهش قیمت خودرو طی نیمه‌نخست امسال وجود ندارد بلکه خودرو طی چند‌ماه آینده باز هم گران‌تر خواهد شد اما درصد افزایش قیمت خودرو به عوامل دیگری بستگی دارد.
