پیامدهای حذف آمار استانی کرونا
توقف اطلاع‌رسانی آمار استانی کرونا از یکسو عادی شدن شرایط برای شهروندان و از سوی دیگر تمرکز مسئولان به پیشگیری از شیوع این ویروس را رقم زده است
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از همشهری، اعلام نشدن آمار کرونا به تفکیک استانی بر اساس مصوبه وزارت بهداشت از همان ابتدا مخالفان و موافقانی داشت. آنهایی که منتقد اعلام نشدن آمار استانی بودند و اعلام کردند با این روش شایعات و اطلاعات غلط بیش از گذشته بین مردم رواج یافته و تصور عادی شدن شرایط را در آنها تقویت کرده است. موافقان هم کاهش تبعات روانی، استرس خانواده‌ها و عدم اعلام اسامی شهرهای مبتلا نشده به کرونا را از مزایای این آمار ممنوعه عنوان کردند. هرچند در دوران اعلام رسمی آمار ابتلا به کرونا از سوی مسئولان هم برخی نسبت به واقعی بودن این آمار تردیدهایی داشتند و با ممنوعیت آن هم شایعات ریز و درشت بیش از پیش قوت گرفت. شایعاتی از جمله اینکه کرونا دیگر وجود ندارد و مردم می‌توانند به زندگی عادی خود بازگردند. بسیاری از جامعه‌شناسان معتقدند عدم اعلام آمار رسمی استان‌ها، بی‌توجهی و بی‌اهمیت جلوه دادن کرونا را در جامعه رقم زده است و می‌تواند پیک دوم این بیماری را بین شهروندان موجب شود. شهروندانی که از اوایل هفته گذشته به رغم بسیاری از هشدارهای بهداشتی، قرنطینه خانگی را شکستند و با تصور پایان یافتن کرونا شاهد حضور گسترده‌شان در شهرها هستیم.
تناقض‌ها در اعلام آمار مبتلایان
اشکان جهان‌آرای- مازندران: مازندرانی‌ها از نخستین هفته شیوع کرونا با ابهامات و تناقض‌های آماری زیادی مواجه شدند. وجود دو دانشگاه علوم پزشکی در مازندران و جدا فعالیت کردن آنها در اعلام آمار نیز این ابهام را بیشتر کرد. این تناقض‌ها اعتماد مازندرانی‌ها به آمار رسمی را کم کرده و بسیاری از آنها معتقدند اعداد اعلام‌شده واقعی نیستند. هم‌اکنون مازندرانی‌ها نه آماری از مجموع مبتلایان این استان دارند و نه می‌دانند که چند نفر براثر ابتلا به کرونا جان باختند. اما آنچه مهم‌تر به نظر می‌رسد اثرگذاری این بی‌نظمی آماری در تغییر باور مردم نسبت به وضعیت کرونا در کشور است. «مصطفی رمضانی» ساکن نور می‌گوید: مدت‌هاست از آمار کلی مبتلایان و فوتی‌ها در استان و شهرمان خبری نداریم. به نظر می‌رسد که شرایط بهتر شده و جامعه در حال بازگشت به حالت عادی است. رفع ممنوعیت تردد بین شهرها نیز دیگر نشانه بهتر شدن وضعیت است.
چند روزی هم هست که فعالیت در برخی شهرهای مازندران به وضعیت عادی بازگشته و همین موضوع نگرانی مسئولان استان را بابت افزایش مجدد شیوع کرونا در استان بیشتر کرده است. برخی شهروندان معتقدند رفع ممنوعیت تردد بین استان‌ها از یکم اردیبهشت و روند کاهشی تعداد مبتلایان کشور طی 10 روز اخیر به معنای نزدیک شدن به پایان بحران کروناست. حتی به صفر رسیدن تعداد بیماران مبتلا به کرونا در بیمارستان شهدای محمودآباد یا خارج شدن بیمارستانهای امام علی(ع) و 17 شهریور آمل از چرخه پذیرش بیماران مبتلا به کرونا نیز این باور را قوت بخشیده است.
البته سیدعباس موسوی، رئیس دانشگاه علوم پزشکی مازندران معتقد است این بی‌توجهی‌ها می‌تواند برای سلامت جامعه خطرناک باشد و بار دیگر فشار بر مراکز درمانی را افزایش دهد. همانطور که براساس آمار اعلام‌شده از سوی این دانشگاه، تعداد بیماران مبتلا به ویروس کرونا که کارشان به بستری در بیمارستان کشید از 81 نفر در تاریخ 25 تا 26 فروردین به ۹۳ نفر در ۲۶ تا ۲۷ فروردین رسید. همچنین جمعه گذشته اعلام شد که در طول 24 ساعت 86 نفر به دلیل ابتلا به کرونا و بیماری‌های حاد تنفسی بستری شدند.
اعلام روزانه آمار برای جلوگیری از شایعات
فاطمه کاظمی- همدان: با وجود ممنوعیت اعلام آمار کرونا به تفکیک استان‌ها، اما انتشار یک خبر کذب از سوی رسانه استانی مبنی بر ابتلای 1500 نفر به کرونا، مسئولان را مجبور کرد تا به روال گذشته و اعلام روزانه آمار برگردند. یکی از شهروندان همدانی درباره اهمیت اعلام آمار کرونا در استان می‌گوید: وقتی آمار به صورت دقیق اعلام شود، شهروندان هم موضوع را جدی می‌گیرند و دیگر شاهد حضور جمعیتی که روز 13 فروردین برای تفریح به طبیعت رفته بودند، نخواهیم بود.
هرچند مدیر روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی ابن سینا پیشگیری و آموزش را مقدم بر اعلام آمار می‌داند و عنوان می‌کند: پیشگیری و آموزش، آمار مبتلایان و در ادامه میزان مرگ و میر ناشی از ابتلا به ویروس کرونا را کاهش خواهد داد. البته ارائه آمار می‌تواند در برنامه‌ریزی‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت برای تصمیم‌سازان و مراجع ذیربط مهم باشد اما بین مقوله آموزش و ارائه آمار، آموزش اهمیت بیشتری دارد.
محمد طاهری با تاکید بر اینکه ارائه آمار به صورت کلی و نه صرفا روزانه هم می‌تواند در رفتار شهروندان موثر باشد، بیان می‌کند: برای مثال کسانی که آزمایش آنها امروز مثبت اعلام می‌شود در واقع 10 روز پیش به این بیماری مبتلا شده‌اند و ممکن است آمار مبتلایان را طی روزهای گذشته بالاتر برده باشند که با انجام تست نتایج آن مشخص می‌شود. بنابراین زمانی می‌توانیم از کاهش آمار صحبت کنیم که طی روزهای متمادی شاهد روند کاهش آمار باشیم، نه صرفا یک یا دو روز به صورت مقطعی. آمار اعلام‌شده در همدان به 30 فروردین ختم می‌شود و منوچهر کرمی، معاون امور بهداشتی علوم پزشکی ابن‌سینا جمعیت مبتلایان را ۶۸۶ نفر اعلام کرد که از این تعداد ۵۳۵ نفر بهبود یافتند.
کنترل اپیدمی مهم‌تر از اعلام آمار
فرشته رضایی - گیلان: توقف اعلام آمار استانی ابتلا به کرونا از همان ابتدا هم با مخالفت مردم گیلان همراه شد. یکی از فعالان اجتماعی در این باره می‌گوید: هرقدر آمار جزئیات فوت‌شدگان کرونا دقیق و بر اساس استان‌ها اعلام نشود مردم کمتر این بحران را جدی می‌گیرند. علیرضا دانش‌روز می‌افزاید: در همه کشورها آمار به سرعت و دقیق اعلام می‌شود. اما در ایران و استانی مانند گیلان ابهام‌های موجود موجب شده مردم حتی کمتر از وسایل حفاظتی اولیه چون ماسک و دستکش استفاده کنند.
مجید یوسفی، روزنامه‌نگار ساکن رشت هم می‌گوید: آمار منطقه‌ای و شهر به شهر در گیلان و سایر استان‌ها که در روزهای اول منتشر می‌شد امکانی به فعالان اجتماعی می‌داد که تناقض‌ها و کوچک‌نمایی‌ها از بحران را به‌راحتی به دست بیاورند. اما پس از توقف انتشار آمار شهرها و مدیریت انتشار اخبار از سوی ستاد ملی کرونا، این نوع رصد و پیگیری دشوار شده است. به همین دلیل مردم تصور درستی از شدت و گستردگی بحران ندارند و امکان شیوع موج دوم این ویروس زیاد است. ارسلان سالاری، رئیس دانشگاه علوم پزشکی گیلان با تاکید بر اینکه در اعلام آمار استانی تابع تصمیمات کشوری هستیم است، عنوان می‌کند: در این زمینه سعی می‌کنیم که تا حد ممکن از اثرات روانی نامطلوب آمار بر جامعه پیشگیری کنیم. ضمن اینکه اکنون همه دنیا درگیر موضوع کرونا هستند و بیشتر بر روی کنترل اپیدمی تاکید داریم تا اعلام آمار.
آخرین آمار مبتلایان به کرونا هم از سوی محمدحسین قربانی، نماینده وزارت بهداشت در گیلان سال گذشته اعلام شد که آمار فوت‌شدگان ۲۰۰ نفر و مبتلایان ۴۹۶ نفر بود. هر چند اعلام این خبر هم با اما و اگرهایی همراه شد و قربانی در مصاحبه‌ای دیگر عنوان کرد بنده نگفتم که تمام این فوتی‌ها به دلیل ابتلا به کرونا جان خود را از دست دادند، بلکه بسیاری از این افراد نیز ممکن است به بیماری‌های زمینه‌ای و تنفسی مبتلا بوده باشند. قربانی از همچنین از کاهش تعداد فوتی‌های گیلان خبر می‌دهد و می‌گوید: اکنون حدود ده روز است که آمار فوتی‌های استان تک رقمی شده است.
پیگیری‌ها نشان می‌دهد که در گیلان همچنان 200 بیمار حاد تنفسی بستری هستند اما هیچ‌یک از مسئولان قطعی بودن ابتلای آنها به کرونا را تایید نمی‌کنند.
اعلام نشدن نام شهرهای عاری از کرونا
فرحناز چراغی – کرمانشاه: آمار مبتلایان به کرونا در کرمانشاه در دهه اول فروردین با روند نزولی امیدوارکننده‌ای همراه و باعث شادی مردم شده بود اما با پایان تعطیلات و روزهای قرنطینه این آمار به نحو چشمگیری روند افزایشی پیدا کرد و تعداد مبتلایان روزانه کمتر از 10 نفر چندین برابر کرد. هر چند آمار اعلامی نیز در حد گمانه‌زنی و شایعات بود؛ چرا که مسئولان دانشگاه علوم پزشکی استان نیز مجاز به اعلام آمار نبودند. یک شهروند کرمانشاهی در این باره می‌گوید: اگر آمار مثل سال گذشته به صورت استانی اعلام می‌شد مردم حداقل می‌دانستند که در چه وضعیتی قرار دارند. ممنوعیت اعلام آمار موجب شده تا ما از روند پیشرفت این بیماری در شهرستان‌ها غافل شویم. اتفاقی که البته حواشی عجیبی هم به همراه داشت و انتشار آماری مربوط به وضعیت کرونا در استان از سوی یک رسانه خبری و کانال تلگرامی با شکایت دانشگاه علوم پزشکی استان همراه شد. در این باره معاون دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه با بیان اینکه این مرکز آمار را به صورت استانی هر روز غروب به مردم استان اطلاع‌رسانی کرده است، عنوان می‌کند: ابتدا آمار مبتلایان در شهرستان‌ها هم اعلام می‌شد و در برخی شهرستان‌ها آمار ابتلا صفر بود اما با هجوم مسافران به این مناطق شاهد آلوده شدن آنها بودیم. براساس تصمیم وزارت بهداشت برای مصون ماندن نقاط عاری از ویروس، دیگر آمار را به صورت شهرستانی اعلام نکردیم. همچنین ابراهیم شکیبا درباره آخرین آمار مبتلایان کرونا در کرمانشاه می‌گوید: از ابتدای شیوع ویروس کرونا به استان تا امروز(30 فروردین 99) ۱۹۵۵ نفر بستری شدند که از این تعداد ۱۷۰۳ نفر ترخیص شده و ۱۹۷ نفر هم بیمارستانهای استان بستری هستند. تعداد مبتلایان به کرونا در کرمانشاه به ۷۷۶ نفر رسیده و تعداد فوت‌شدگان نیز همان ۵۵ نفر است.
اوضاع عادی نشده است
فتانه احدی – البرز: آخرین آمار اعلام‌شده از بیماری کرونا در البرز همان گفت‌وگوی رئیس علوم پزشکی استان (18 فروردین 99) است که از جمعیت 1296 نفری مبتلای قطعی به کرونا و فوت 233 نفر خبر می‌دهد. اما پس از آن دیگر آماری اعلام نشده و مردم در عدم اطلاع‌رسانی نهادهای مرجع با آمار متفاوتی روبه‌رو هستند. آن هم در حالی که حضور شهروندان در اماکن عمومی و روستاهای حاشیه‌‌ای به عاملی برای افزایش این آمار تبدیل شده است.
مریم حدادی یکی از شهروندان کرجی درباره ارائه آمار کرونای استانی می‌گوید: به نظرم اگر آمار استان‌ها را به تفکیک اعلام نکنند بهتر است چرا که مادر سالخورده‌ام دائم به دنبال اخبار کرونایی است و این مسئله تاثیری منفی روانی بر او می‌گذارد. اما سعید نیک‌پور دیگر ساکن کرج معتقد است که مردم حق دارند که از آمار به تفکیک استان‌ها مطلع شوند. او عنوان می‌کند: وقتی آماری اعلام نشود کاهش و افزایش بیماری نیز مشخص نیست و مردم حساسیت خود را نسبت به آن از دست می‌دهند.
البته رئیس علوم پزشکی البرز از در دسترس بودن آمار روزانه خبر می‌دهد و می‌گوید: ما اجازه نداریم که این آمار را اعلام کنیم و یکی از دلایل اعلام نکردن آمار هم استفاده سودجویان از وضعیت کشور بود. حسین کریم می‌افزاید: در مدت قرنطینه خانگی نوروز موفق شدیم، بیماری را به ثبات برسانیم. همچنین سن ابتلا به این بیماری را بالاتر برده و آمار جوانانی که بر اثر کرونا جان خود را از دست می‌دادند کاهش یافت. متوسط سن ابتلا به این بیماری در البرز در روزهای اول شیوع 50 سال بوده که حالا به حدود 60 سال رسیده است.
آمار مبتلایان واقعی نیست
روح‌الله کریمی – قم: گزارش میدانی و اطلاعاتی که مسئولان بهداشتی و درمان استان قم ارائه می‌دهند حکایت از واقعی نبودن آمار مبتلایان کرونا در استان دارد. از زمانی که ارائه آمار فوتی‌ها و مبتلایان این ویروس به صورت تفکیک شده استانی، ممنوع شده، مسئولان دانشگاه علوم پزشکی قم فقط تعداد مراجعه‌کنندگان بیماران حاد تنفسی و یا مشکوک به کرونا را اعلام می‌کنند. آخرین آمار مربوط به 23 فروردین است که رئیس دانشگاه علوم پزشکی قم گفته در 24 ساعت 77 نفر با تشخیص احتمالی ابتلا به کرونا در بیمارستانهای این شهر پذیرش شدند. به گفته محمدرضا قدیر، 22 نفر از این تعداد بستری شده و بقیه آنها پس از معاینه با دستورات دارویی و بهداشتی مرخص شدند. قدیر گفته حدود 300 بیمار حاد تنفسی و یا مشکوک به کروناویروس در بیمارستانهای قم بستری هستند که 19 نفر از آنها را کودکان تشکیل می‌دهند.
نکته قابل توجه اینکه آمار مبتلایان در قم فقط مربوط به بیمارستانهای دولتی است و افرادی که به سایر مراکز بهداشتی و درمانی مراجعه می‌کنند در این آمار قرار ندارند. زمانی که تعداد بستری‌شده‌های بیماران مشکوک به کرونا از هزار نفر فراتر رفته بود، 5 بیمارستان کامکار، فرقانی، امام رضا(ع)، علی‌بن ابیطالب و شهید بهشتی برای درمان این بیماران قرنطینه شدند. اکنون که به گفته مسئولان بهداشتی و درمانی، شیوع کرونا کنترل شده تنها دو بیمارستان علی‌بن ابیطالب و امام رضا(ع) از حالت قرنطینگی خارج شدند. طبق بررسی‌ها آمار ارائه‌شده از بیماران مشکوک به کرونا در قم دقیق نیست؛ چرا که بسیاری از بیماران به مطب پزشکان بیماری‌های عفونی و 9 مرکز بهداشتی معرفی‌شده مراجعه می‌کنند و حتی برای تعداد قابل توجهی از آنها داروی کرونا تجویز می‌شود اما به دلیل گران بودن آزمایش تشخیص کرونا، قرنطینه خانگی را به بیمارستانهای دولتی ترجیح می‌دهند. در این باره یکی از شهروندان قمی می‌گوید: همسرم به دلیل ابتلا به کرونا در یکی از بیمارستانهای قم فوت کرد. بعد از این مسئله تصمیم گرفتم که تست کرونا بدهم اما برای انجام آن باید یک میلیون و 200 هزار تومان پرداخت می‌کردم که به دلیل ناتوانی مالی منصرف شدم و قرنطینه خانگی را جدی گرفتم.
لیست ابتلا به کرونا تکمیل نیست
پوپک قاسمی – اردبیل: اردبیل جزء استان‌هایی بود که دیرتر از همسایگانش از جمله گیلان با روند افزایشی کرونا مواجه شد اما درباره نحوه آمارگیری استان نکات قابل تاملی وجود دارد. مینا ندایی، شهروند اردبیلی می‌گوید: ما در مراجعه به پزشک خصوصی متوجه علائم کرونای پدرم شدیم و دکتر قرنطینه خانگی را تجویز کرد. قطعا با این شیوه ویزیت و عدم انجام تست کرونا نام پدر من و بسیاری از کسانی که مرکز تست کرونا مراجعه نکردند در آمار رسمی استان گنجانده نشده است و این مسئله نشان می‌دهد که آمار رسمی اعلام شده چندان با واقعیت منطبق نیست.
مسئله قابل توجه دیگر در آمار کرونا اردبیل درصد بالای میزان مرگ و میر نسبت به مبتلایان است. با بررسی آمار اعلام شده از هر 7 بیمار مبتلا به کرونا یک نفر در این استان می‌میرد. برکناری رئیس دانشگاه علوم پزشکی اردبیل که روزهای ابتدایی شیوع کرونا تست کرونایش مثبت شده بود هم بحث‌هایی در محافل عمومی استان مطرح کرد، اما کسی درباره ابهامات این برکناری پاسخگو نبود اما گفته می‌شود دلیل برکناری او حمایت از رئیس یکی از بیمارستانهای اردبیل بوده که آمار رسمی درباره تعداد مبتلایان به کرونا را رد کرده بود. اسماعیل فرزانه، رئیس بیمارستان امام خمینی(ره) (بیمارستان مرکز رسیدگی به کرونا در استان) در زمینه آمار مبتلایان کرونا در اردبیل اظهار می‌کند: آمار اعلام‌شده فقط گوشه‌ای از آمار مبتلایان است؛ چرا که این آمار تعداد کرونا مثبت‌های تشخیص داده شده در مرکز آزمایش کرونا را شامل می‌شود و نام بیمارانی که در سی‌تی‌اسکن کرونای آنها مثبت تشخیص داده شده است یا در مراجعه به مراکز دیگر علائم ابتلای آنها به کرونا بدون انجام تست تشخیص داده می‌شود، در فهرست آمار کرونا قرار نمی‌گیرند.
آمار کرونا در اردبیل همچنان اعلام نمی‌شود و آخرین آمار نیز مربوط به ابتلای 797 نفر و فوت 124 نفر بوده است. روند شیوع بیماری در اردبیل هم سیر صعودی دارد و هفته گذشته تنها در 24 ساعت 51 مورد تست کرونا مثبت اعلام شده است.
فروکش بازار شایعات در تبریز
سیدمرتضی احمدپور – تبریز: شفاف نبودن اخبار اعلام‌شده درباره کرونا اتهامی بوده که از اواخر سال گذشته متوجه مسئولان درمانی و دانشگاه علوم پزشکی آذربایجان شرقی شد و رسانه‌ها در نشست‌های خبری انتقاداتی را به رویه دانشگاه وارد کردند. البته ورود استاندار به این موضوع و تاکید بر اطلاع‌رسانی به رسانه‌ها و مردم موجب تغییر رویه در اطلاع‌رسانی آمار کرونا شد و در چند هفته اخیر دانشگاه به صورت مستمر و روزانه اطلاعات تفکیکی را در اختیار شهروندان قرار می‌دهد. ناصر حشمتی از نسخه‌پیچان داروخانه‌ای در خیابان پاستور جدید تبریز به افزایش اعتماد عمومی در سایه اطلاع‌رسانی مستمر و ارائه آمار به روز مبتلایان شهرهای استان اشاره می‌کند و می‌گوید: این موضوع موجب شده تا بازار شایعات داغ نباشد و شهروندان در یک فضای مبهم به سر نبرند. پیش از این مراجعان به داروخانه معمولا دقایقی برای سوال و جواب در مورد آمار کرونا سپری می‌کردند اما هم‌اکنون کمتر شاهد این پرسش‌های شهروندان هستیم. در این زمینه مدیر روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی تبریز از رویکرد شفاف این دانشگاه درباره اطلاع‌رسانی به مردم خبر می‌دهد و می‌گوید: برگزاری نشست‌های خبری متعدد با رسانه‌ها و پاسخگویی مستقیم به خبرنگاران همچنین حضور روزانه در بخش خبری ساعت 23 شبکه سهند دلیلی بر این مدعاست. جمال حسینی می‌افزاید: آمار روزانه استان حتی شهرهای درگیر و میزان شیوع در هر شهر و بیشترین شهرهای مبتلا حتی محلات پرخطر تبریز در بخش‌های مختلف اطلاع رسانی می‌شود. بر اساس آخرین آمار اعلام‌شده از سوی دانشگاه علوم پزشکی استان تعداد مبتلایان به ویروس کرونا در آذربایجان شرقی به ۳۴۳۷ نفر رسیده است که از این تعداد ۲۴۰۸ نفر بهبود یافته و 292 نفر فوت کرده‌اند. شهرستان اهر نیز همچنان در شیوع بیماری کرونا پیشتاز است.
جلب اعتماد عمومی در ارائه آمار
مهدیه صالحی - اراک: مسئولان علوم پزشکی استان مرکزی آخرین آمار کرونا را 28 فروردین اعلام کرده و از ابتلای 1511 نفر به این بیماری خبر داده‌اند. اتفاقی که شهروندان این استان با آن موافق و معتقدند که عدم ارائه به‌روز آمار مبتلایان به کرونا می‌تواند تصور کنترل شدن بیماری را در مردم ایجاد کند. فرزین رحیمی، یکی از شهروندان اراکی در این باره می‌گوید: مسئولان استانی آمار کرونا را اعلام می‌کنند و این مساله باعث شده مردم استان از خطرات و وضعیت روزانه این بیماری آگاه باشند موقعیت و رفتار خود را با دستورات و توصیه‌های مسئولان منطبق کنند. سعید کرمی‌راد، کارشناس جامعه‌شناسی نیز معتقد است آگاهی‌بخشی عمومی و شفاف‌سازی، خطرات این بیماری مهلک و جهانی را کاهش می‌دهد و ارائه آمار صحیح از مبتلایان و فوت‌شدگان می‌تواند نقش مهمی در وحدت‌رویه مردم و مسئولان به منظور مقابله صحیح و یکپارچه با این بیماری داشته باشد.
به همین دلیل است که رئیس دانشگاه علوم پزشکی استان مرکزی می‌گوید: این استان به لحاظ ارائه آمار روزانه مبتلایان و فوت‌شدگان ویروس کوید 19 در تمامی شهرهای خود اعتماد عمومی را جلب کرده است. سیدمحمد جمالیان می‌افزاید: اعتقاد داریم که صادق بودن با مردم در پیشگیری و مقابله جمعی با این بیماری دارای اهمیت بسیاری است و این مهم با ارائه آمار روزانه و صحیح از مبتلایان و فوت‌شدگان تمامی شهرهای استان به اثبات رسیده و همین امر توانسته مرکزی را در کاهش ابتلا به این بیماری کمک کند.
