گرانی نوبرانه‌های بهاری با طعم کرونا
مشاهدات میدانی نشان می‌دهد؛ با شیوع کرونا و کسادی و تعطیلی کافه‌ها و رستوران‌ها و هتل‌ها، میزان مصرف انواع میوه و ترهبار به‌شدت کاهش یافته؛ ضمن اینکه تقاضای خرید میوه در بین خانوارها هم از کاهشی نسبی برخوردار بوده است.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از همشهری، با این حال گزارش خبرنگاران گویای این واقعیت است که با وجود کاهش شدید تقاضا، در 2ماه گذشته، عرضه قطره‌چکانی، قیمت میوه را همچنان بالا نگه‌داشته است.بررسی‌ها نشان می‌دهد؛ امسال «سیاه بهار میوه» زودتر از راه رسیده است؛ پیش‌تر در‌ماه‌های پایانی سال 98 دست‌اندرکاران بخش تولید، متولیان تنظیم بازار و حتی تشکل‌های صنفی مرتبط با عمده‌فروشی و خرده‌فروشی میوه، از فراوانی تولید و عرضه و افت و تثبیت نرخ میوه در بهار امسال خبر می‌دادند، اما فعلا بررسی قیمت خرده‌فروشی انواع میوه و مرکبات و سبزیجات بیانگر رشد قیمت‌ها، عرضه چندنرخی و بیشتر شدن شکاف قیمت میوه و سبزی از میدان مرکزی میوه و ترهبار تا میوه‌فروشی‌های سطح شهر تهران است. به‌نحوی که این روزها نرخ هر کیلوگرم برخی اقلام پرمصرف مرکبات مانند پرتقال شمال و جنوب بنابر بر نوع و کیفیت از 7تا 13هزار تومان، سیب زرد و قرمز از 5تا 12هزار تومان، کیوی از 5تا 9هزار تومان، در نوسان است و حتی تب رشد قیمت به برخی انواع سبزیجات مانند فلفل دلمه، هویج و کاهو و خیار نیز سرایت کرده است.
در این بین نرخ برخی انواع محصولاتی که بنابر بر برخی توصیه‌های بهداشتی گفته می‌شود در افزایش ایمنی بدن یا کاهش آثار کرونا مؤثر است، نجومی شده؛ از لیموشیرین 15تا 25هزار تومانی گرفته تا لیموترش 30تا 50هزار تومانی و زنجبیل 60تا 100هزار تومانی و سیر40هزار تومانی که همه ناشی از تأثیر تب کرونا بر بازار میوه و ترهبار است. مصطفی دارایی‌نژاد، رئیس اتحادیه بارفروشان میدان مرکزی میوه و ترهبار منشأ این نابسامانی را انحصار 4یا 5فعال بازار در خرید و عرضه لیموترش و شیرین اعلام کرده است. اسدالله کارگر، رئیس اتحادیه فروشندگان میوه و سبزی هم با تأیید این انحصار، نرخ خرده‌فروشی آن را تابع شرایط نادرست عمده فروشی و فاکتورهای نامعتبر ارائه شده خرید به مغازه‌داران سطح شهر دانسته و تأکید می‌کند که مغازه‌های سطح شهر تنها برای جوری جنس اینگونه اقلام را با قیمت بالا خریداری کرده و با حداقل سود خرده‌فروشی به مشتریان عرضه می‌کنند.
میدان مرکزی منشأ گرانی میوه در مغازه‌ها
رئیس اتحادیه فروشندگان میوه و سبزی دلیل بالا بودن قیمت خرده‌فروشی میوه، سبزی و صیفی در مغازه‌های سطح شهر را ناشی از گرانی و نابسامانی فروش این اقلام در مبداء عرضه یعنی میدان بارفروشان اعلام کرده و گفت: باید بپذیریم که میوهفروشان تابع اتحادیه نیز به نوعی خریدار میوه سبزی و صیفی بوده و در تعیین قیمت‌ها نقشی ندارند. در واقع میوهفروشان سطح شهر به‌نوعی پل ارتباطی عرضه میوه از عمده‌فروش تا بخش مصرف هستند. اسدالله کارگر افزود: مغازه‌داران هر روز صبح فقط با فاکتوری که عمده‌فروشان در میدان مرکزی میوه و ترهبار به آنها می‌دهند میوه و ترهبار را از میدان میوه دریافت می‌کنند و بر مبنای همان فاکتور و براساس مصوبه‌ای که نرخ سود خرده‌فروشی حداکثر 35درصدی را به آنها ابلاغ کرده به فروش می‌رسانند. او با اشاره به گرانی نامتعارف برخی انواع میوه و سبزی مرتبط با شیوع ویروس کرونا، افزود: با توجه به گرانی‌های اخیر برخی اقلام میوه و سبزی مرتبط با شیوع ویروس کرونا، مغازه‌های سطح شهر حتی این رقم سود را نیز لحاظ نکرده و با حداقل سود این اقلام را تنها برای جور بودن جنس مغازه و فروش بیشتر سایر محصولات به مشتریان عرضه می‌کنند. به‌عنوان مثال وقتی یکباره قیمت هر کیلوگرم لیموترش از 15تا 20هزار تومان به 40هزار تومان افزایش می‌یابد، میوه‌فروش نمی‌تواند این محصول را به قیمت هر کیلوگرم 50هزار تومان به‌فروش رساند بلکه سعی می‌کند با درنظر گرفتن سود حداقلی خود آن را عرضه کند تا قیمت‌ها تثبیت شده و بازار آرام شود.
منشأ متغیر کشف قیمت عمده‌فروشی میوه
رئیس اتحادیه فروشندگان میوه و سبزی درباره علت گرانی برخی انواع میوه و مرکبات با وجود رشد تولید و عرضه و کاهش تقاضای ناشی از شیوع ویروس کرونا، گفت: برای انواع میوه و ترهبار، به‌دلیل تنوع کیفیت و نظام عرضه و تقاضا، قیمت مشخص و مصوبی را نمی‌توان اعلام کرد؛ به همین دلیل مثلا قیمت پرتقال تامسون شمال، در محدوده 4هزار تومان تا 6هزار و 500تومان در میدان مرکزی میوه و ترهبار کشف و اعلام می‌شود. بر همین اساس با اضافه کردن سود خرده‌فروشی به نرخ کشف شده انواع میوه، سبزی و صیفی، در سطح کیفی درجه یک، درجه 2و ممتاز، نرخ خرده‌فروشی این محصولات استخراج می‌شود. کارگر، با اتهام‌زدایی از میوهفروشان سطح شهر در گرانی میوه، افزود: هر اتفاقی که برای قیمت میوه می‌افتد قبل از خرده‌فروشی است و مغازه‌های میوه‌فروشی هیچ نقشی در تعیین قیمت یا کمبود و عرضه چندنرخی میوه ندارند؛ زیرا محصولات تولیدی کشاورزان به‌طور مستقیم وارد میدان مرکزی میوه و ترهبار شده و بر مبنای میزان عرضه و کیفیت قیمت آن کشف می‌شود. در واقع در این نوع میدان‌ها بخش بزرگی از میوه، سبزی و صیفی مستقیم از کشاورز، به بارفروش عرضه و با کشف قیمت بر مبنای نظام عرضه و تقاضا، به واحدهای صنفی خرده‌فروشی تحویل داده می‌شود. همزمان محصولاتی که حجم عرضه آنها در میدان مرکزی کم می‌شود وارد کانال‌های واسطه‌گری می‌شوند؛ در نتیجه با اضافه شدن سود دلال‌ها، نرخ نهایی و عمده‌فروشی اینگونه اقلام افزایش می‌یابد.
سهم رانت و انحصار از گرانی میوه
رئیس اتحادیه فروشندگان میوه و سبزی با اشاره به اعلام نظر اخیر رئیس اتحادیه بارفروشان میدان مرکزی میوه و ترهبار در مورد گرانی لیموترش و لیموشیرین گفت: دیدگاه‌های آقای دارایی‌نژاد، که با استناد به آمار و تناژ تولید و مصرف این اقلام اعلام شده، درست است؛ زیرا با توجه به میزان تولید و ذخیره‌سازی لیموترش و لیموشیرین نباید کمبود و افزایش قیمت این محصولات در بازار را شاهد باشیم اما انحصار در عرضه این محصولات موجب شده تا حتی با دپوی آن زیر زمین منازل با ایجاد کمبود زمینه افزایش قیمت‌ها را فراهم کنند. کارگر قیمت کنونی هر کیلوگرم لیموشیرین را بین 15تا 25هزار تومان دانست و گفت: در سال‌های گذشته معمولا در این فصل استقبالی از این محصول در بازار نمی‌شد یا قیمت لیموترش سنگی حداکثر تا 28هزار تومان می‌رسید. او توضیح داد: وقتی مثلا قیمت هر کیلوگرم لیموترش در میدان مرکزی 30هزار تومان است و میوه‌فروش آن را به نرخ 32تا 33هزار تومان می‌فروشد، این امر به‌معنای گرانفروشی میوهفروشان نیست؛ زیرا میوه‌فروشی‌ها ویترین قیمت میوه هستند؛ وقتی نرخ میوه در میدان مرکزی افزایش می‌یابد، آنها می‌توانند با ارائه فاکتور معتبر قیمت را تغییر دهند. کارگر افزود: علت گرانی موز نیز کمبود این محصول در بازار و افزایش نرخ ارز است زیرا واردات موز به ازای صادرات سیب و پرتقال و با تامین ارز وارد‌کننده صورت می‌گیرد و علاوه بر تأثیرپذیری نرخ این محصول از قیمت ارز، ممنوعیت‌های اعمال شده برای صادرات این اقلام و واردات موز موجب گرانی و کمبود موز در بازار خرده‌فروشی شده است.
او افزایش قیمت زنجبیل در ابتدای امسال را هم معلول انحصار برخی افراد در بازار میوه دانست و افزود: با افزایش قیمت هر کیلوگرم زنجبیل به بیش از 110هزار تومان، اتحادیه فروشندگان میوه و ترهبار به صلاحدید ستاد مستقر در میدان مرکزی میوه و ترهبار، وارد نظام توزیع مستقیم این محصول از میدان مرکزی تا سطح شهر شد و اعلام کرد آمادگی دارد تا به هر میزان که میوه‌فروشی‌های سطح شهر بخواهند، زنجبیل را عرضه کند؛ به این ترتیب 10تن زنجبیل بین مغازه‌ها با قیمت هر کیلوگرم 51هزارتومان عرضه شد و اعلام کردیم واحدهای صنفی خرده‌فروشی باید این محصول را حداکثر به قیمت هر کیلوگرم 60هزارتومان بفروشند؛ با این روند قیمت زنجبیل به 50تا 55هزار تومان در هر کیلو رسید. اگرچه انجام این کار فرایندی 4تا 5روزه بود اما تا 10روز بعد قیمت‌ها تثبیت شد. با وجود این اکنون قیمت زنجبیل دوباره در حال افزایش است. او تأکید کرد: اتحادیه بارفروشان آمادگی دارد آن دسته از اقلام میوه و سبزی را که دچار کمبود و افزایش قیمت شده‌اند با عرضه مستقیم محصول و نرخ مصوب در اختیار میوه‌فروشی‌ها قرار دهد و بر فعالیت آنها نظارت کند.
نرخ چندگانه خرید، عامل عرضه چند نرخی
رئیس اتحادیه فروشندگان میوه و سبزی در مورد عرضه چندنرخی میوه و ترهبار در نقاط مختلف شهر تهران گفت: براساس قانونی که به واحدهای صنفی ابلاغ شده، میوهفروشان حق عرضه چندنرخی میوه به بهانه منطقه جغرافیایی، نرخ اجاره مغازه یا لوکس بودن را ندارند، زیرا مصوبه کشف قیمت برای همه میوه‌فروشی‌ها یکسان است با این روند مغازه میوه‌فروشی مثلا در تجریش نمی‌تواند میوه را با سود خرده‌فروشی 50درصدی و بقیه 35درصد بفروشند. کارگر، یکی از عوامل عرضه چندنرخی میوه را ساعت کار عرضه میوه در میدان مرکزی دانست و افزود: نرخ عمده‌فروشی میوه از ساعت 4بعدازظهر تا 4صبح متغیر است و به فرض یک نوع پرتقال خاص در ساعت 9شب به نرخ عمده‌فروشی 5هزار تومان، 12شب 12هزار تومان و 4صبح 9هزار تومان فروخته و فاکتور می‌شود. با این روند میوهفروشان، پرتقال مذکور را با چند قیمت و فاکتور متفاوت می‌خرند. در واقع از ساعت 4بعدازظهر تا 10صبح فردا که مغازه‌داران میوه برای خرید می‌روند، واسطه‌ها با دپو کردن برخی اقلام میوه که مثلا ساعت 4صبح در اختیار بارفروش نیست، این محصول را چند دست چرخانده و قیمت آن را افزایش می‌دهند. ساعت کار زیاد میدان مرکزی فرصت مناسبی را برای واسطه‌ها فراهم می‌کند تا با بررسی اینکه از یک محصول مشخص چند کامیون در میدان وجود دارد نسبت به خرید و دپوی محصولاتی که عرضه کمتری دارند اقدام کرده و آن را با قیمت بالاتر به مغازه‌دارها بفروشند. برای رفع این مشکل پیشنهاد دادیم تا این ساعت کار میدان مرکزی میوه و ترهبار را اصلاح کنند که به جایی نرسید. همچنین کارگران 70درصد مغازه‌ها همان افرادی هستند که در مغازه حضور داشته و باید هم برای خرید بروند و هم از 8صبح تا 10شب در مغازه باشند.
از سفارش تلفنی تا فاکتور‌سازی حجره‌داران
رئیس اتحادیه فروشندگان میوه و سبزی در مورد سهم سفارش تلفنی میوه توسط میوهفروشان از میدان مرکزی در افزایش قیمت تمام‌شده و گرانی میوه، گفت: تعداد بسیار کمی از میوهفروشان سفارش خرید عمده میوه از میدان مرکزی را به‌صورت تلفنی ارائه می‌کنند. فقط مغازه‌دارانی که به عناوین مختلف نمی‌توانند به میدان بروند، با خرید تلفنی میوه را سفارش می‌دهند اما باید حتی برای این شیوه فروش میوه نیز بارفروش فاکتوری یکسان ارائه کند. کارگر در عین حال افزود: وقتی حتی سفارش تلفنی میوه داده می‌شود و بارفروشان هیچ فاکتور رسمی‌ای ارائه نمی‌کنند، قیمت عمده فروشی میوه افزایش می‌یابد. او افزود: باید فاکتورهای اینگونه سفارش خرید تلفنی میوه با فاکتور ارائه شده حجره‌ها یکسان باشد اما متأسفانه حجره‌داران، فضای جلو حجره را به برخی افراد اجاره داده و این افراد میوه را با نرخی بالاتر و فارغ از فاکتور و نظارت حجره‌ها به مغازه‌داران عرضه می‌کنند. باید حجره‌دارها بر فعالیت این افراد نظارت داشته و این افراد با فاکتور حجره بار خود را به مغازه‌ها بفروشند. کارگر گفت: اگر میوهفروشان در خرید عمده میوه از بارفروشان حتی به‌صورت تلفنی فاکتور یکسان و معتبری دریافت کنند، امکان بررسی فاکتور و نظارت اتحادیه برای عرضه میوه به نرخ واقعی نیز وجود خواهد داشت. اما متأسفانه 40درصد این افراد اصلا فاکتور نمی‌دهند و در نهایت مغازه‌داران مشمول پرونده تعزیراتی و جریمه می‌شوند. قیمت میوه‌هایی که بین مردم به ضد‌کرونا معروف شده نه به‌دلیل عرضه و تقاضا بلکه به‌دلیل هرج و مرج گران شده است. او افزود: با این شرایط قیمت میوه‌هایی که بین مردم به ضد‌کرونا معروف شده نیز نه به‌دلیل عرضه و تقاضا، بلکه به‌دلیل انحصار و هرج و مرج افزایش یافته است. با این شرایط اتحادیه نیز نمی‌تواند قیمت خرده‌فروشی‌های بازار را کنترل کند چرا که نرخ خرید ما از میدان مرکزی میوه و ترهبار در طول شبانه‌روز متغیر است و بنابراین وقتی این میوه‌ها در سطح شهر به‌دست مصرف‌کنندگان می‌‌رسد، نوسان قیمت خواهد داشت.
