اضطراب امتحان به توان دو
اظهارنظر درباره برگزاری کنکور هنوز زود است؛ این نظر وزیر علوم، تحقیقات و فناوری است که به پیشنهاد مجلس مبنی‌بر برگزارنشدن کنکور سراسری ٩٩ واکنش نشان داد تا کنکوری‌ها همچنان در استرس جلسه کنکور باقی بمانند. دانش‌آموزانی که در کنار کلاس‌های راه دور و مرور محتوای دروس باید گوش تیز کنند برای خبرهایی که در آینده قرار است برای کنکور تعیین‌تکلیف کنند.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از شهروند، در دوران حضور کرونا بر جهان، مدارس و دانشگاه‌های ایران هم به تعطیلی رفتند و شبکه‌های آموزش برای آموزش به دانش‌آموزان به راه افتادند، اما در این میان سال آخری‌ها خبرهایی از حذف کنکور و تعویق آن شنیدند. میرحمایت میرزاده، سخنگوی کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس یکی از کسانی است که برگزارنشدن کنکور را راه‌حل این روزهای کرونایی دانسته است. او هفدهم فروردین در بیانیه‌ای اعلام کرد: «می‌توان امسال کنکور برگزار نکرد و دانش‌آموزان با مراجعه به دانشگاه‌ها و براساس سوابق تحصیلی پذیرش بگیرند. بحث سلامت دانش‌آموزان به قدری برای ما مهم است که کنکور هم باید تحت‌الشعاع سلامت دانش‌آموزان قرار بگیرد.» این نماینده مجلس با اعلام این مسأله که قوانین تغییر شیوه برگزاری کنکور وجود دارد، ادامه داد: «قانون در این زمینه وجود دارد. می‌توان امسال کنکور برگزارنکرد.» منصور غلامی، وزیر علوم هم در این‌باره گفته در شرایط عادی هم بخش قابل ملاحظه‌ای از رشته‌های دانشگاهی از طریق بررسی سوابق تحصیلی صورت می‌گیرد و در سال‌جاری این امکان فراهم است: «باید تلاش شود با اطلاع‌رسانی کارشناسی‌شده تعداد بیشتری از داوطلبان ورود به دانشگاه، متقاضی ورود از طریق سوابق تحصیلی باشند.»
وقتی در هفته نخست اسفند مدارس تعطیل شدند، کمتر کسی به این فکر می‌کرد کرونا روی کنکور و سرنوشت یک‌میلیون و ٢٠٠هزار نفر که برای رسیدن به کمتر از ٣٠هزار رشته با آینده شغلی رقابت می‌کنند، سایه بیندازد. جولان بی‌پروای کرونا در شهرها باعث شد سه سناریو برای بازگشایی مدارس در دوره کنترل کرونا روی میز بیاید؛ سناریوهایی که پایان فروردین، اردیبهشت و خرداد را برای پایان تعطیلات مدرسه در نظر گرفتند. پایان تعطیلات در فروردین تغییری در تقویم آموزشی نداشت و با فاصله حداکثری ٢٠ روزه کنکور برگزار می‌شد. در سناریوی اردیبهشت قرار بود یک‌ماه به سال تحصیلی اضافه شود. در سناریوی آخر هم قرار بود سال تحصیلی تا پایان تیر با برگزاری کلاس‌های جبرانی در روزهای پنجشنبه ادامه پیدا کند و دانش‌آموزان مرداد یا شهریور در امتحانات نهایی شرکت کنند تا کنکوری‌ها اواسط یا اواخر شهریور امتحان بدهند. حالا به نظر می‌رسد احتمال اجرای سناریوی سوم بیشتر است. دیروز علیرضا کمرئی، معاون آموزش متوسطه وزیر آموزش‌وپرورش در برنامه‌ای تلویزیونی گفت که دو هفته تا ٢٠ روز بعد از پایان امتحانات پایه دوازدهم، کنکور برگزار می‌شود. به گفته او کنکور بعد از پایان امتحانات پایه دوازدهم دانش‌آموزان برگزار می‌شود و برای کنکور تابعی از بازگشایی مدارس است: «حدس می‌زنیم خردادماه ایام امتحانات باشد و با توجه به شرایط پیش آمده به نظر می‌آید امتحانات تا بخشی از تیرماه ادامه پیدا کند.»
او حالا تاریخ مشخصی را برای برگزاری امتحانات نهایی اعلام نمی‌کند و می‌گوید منتظر تصمیم‌گیری‌هاست تا ببیند سرنوشت سال تحصیلی پیش‌رو به کجا ختم می‌شود. او تصمیم‌گیری در مورد کنکور را وظیفه شورای سنجش و پذیرش می‌داند: «این تصمیم به عهده سازمان سنجش و شورای سنجش و پذیرش است، اما در شرایط فعلی با وجود شرط پایان امتحانات نهایی، آموزش‌وپرورش هم درگیر این مسأله شده است. تاکنون تکلیف مشخصی در این زمینه وجود ندارد و همگی تابع قاعده کلی هستیم که پیش از این هم از آن صحبت شده است، یعنی اتمام امتحانات نهایی و برگزاری کنکور با فاصله‌ای دو هفته‌ای؛ هرچند قبل از این آموزش‌وپرورش مهلت ٢٠روزه را مطرح کرده بود.» کمرئی با اشاره به اینکه با وجود تعطیلی مدارس در هفته نخست اسفند حدود ٧٠درصد آموزش محتوای دروس انجام شده بود، می‌گوید: «در پایه دوازدهم این درصد به ٨٠ هم می‌رسد، چون سعی بر این است دانش‌آموزان پیش از تعطیلات نوروز محتوای آموزشی را به سرانجام برسانند و مهلت لازم را برای مرور و آمادگی برای امتحانات نهایی و کنکور داشته باشند.» معاون متوسطه آموزش‌وپرورش، آموزش‌های تلویزیون و فضای مجازی را تکمیل‌کننده آموزش‌ها می‌داند: «اینکه در امتحانات چه حجمی از کتاب‌های درسی برای طرح سوال موردتوجه قرار بگیرد، تصمیمی است که در آینده گرفته می‌شود، یعنی بعد از روشن‌شدن زمان پایان کلاس‌های درس. هرچند برای پشتیبانی از دانش‌آموزان سال آخری معاونت پرورشی و فرهنگی آموزش‌وپرورش پیش‌بینی‌هایی داشته و از طریق شماره تلفن‌هایی مشاوره‌هایی به دانش‌آموزان می‌دهد.»
راهی برای حذف کنکور؟
حذف کنکور و نبود موسسات و آموزشگاه‌های کنکور، قصه‌ای طولانی است که دانش‌آموزان بسیاری به آن گوش دادند، اما هیچ‌گاه طعم آن را نچشیدند. محمدمهدی زاهدی، رئیس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی یکی از کسانی بود که در مرداد ٩٨ در بحبوبه بحث‌های بودن یا نبودن موسسات و آموزشگاه‌های کنکور واکنش نشان داده بود: «مجلس درحال آماده کردن طرحی برای حذف کنکور است، چون تا زمانی که بساط کنکور جمع نشود، بساط موسسات و آموزشگاه‌های کنکور هم جمع نخواهد شد.» اما حالا او در بازار داغ اخبار کرونایی و سناریوهایی که برای کنکور مطرح می‌شود، اخبار منتشره در مورد نحوه برگزاری کنکور و... را گمانه‌زنی افراد می‌داند و می‌گوید: «مراجع رسمی در این‌باره هنوز اعلام نظر نکرده‌اند. این اخبار گمانه‌زنی افراد است. ما دیروز، دوشنبه هجدهم فروردین، جلسه‌ای با وزارت علوم، آموزش‌وپرورش و شورای سنجش و پذیرش دانشجو داشتیم. تصمیم‌گیری در مورد زمان و نحوه برگزاری کنکور نیاز به برنامه‌ریزی دارد و تا زمانی که کارها نظم نیابند، نمی‌توان در این مورد تصمیم‌گیری کرد. هنوز هیچ تصمیمی در این‌باره گرفته نشده است.» خسرو ساکی، رئیس مرکز سنجش آموزش‌وپرورش هم بر همین باور است و می‌گوید که اخیرا هیچ تصمیم‌گیری در این‌باره صورت نگرفته است. او زمان برگزاری کنکور را منوط به اعلام تاریخ امتحانات نهایی می‌داند. «در مورد اعلام تاریخ امتحانات نهایی هم وضع شفاف نیست و نمی‌توان صراحتا اعلام کرد چه زمانی مدارس فعالیت‌شان را شروع خواهند کرد؛ حتی تعیین تاریخ شروع کار مدارس هم پیش‌بینی‌پذیر نیست. چه کسی می‌تواند در مورد زمان اتمام واگیری کرونا اظهار نظر کند؟ اما با وجود این جلسات متعددی برگزار شده ولی نباید از نظر دور داشت که در این شرایط، نمی‌توان تصمیم قطعی گرفت.» ساکی گزینه حذف کنکور را بعید و دور از ذهن می‌داند اما به اعتقاد او احتمال تعویق وجود دارد. «حذف کنکور بعید است اما احتمال تعویق دور از ذهن نیست. حرف اول و آخر را ستاد مقابله با کرونا می‌زند به همین منظور بهترین کار دوری از گمانه‌زنی‌هاست. با حاکم‌شدن شرایط فعلی، استرس شهروندان به‌ویژه دانش‌آموزان بالاست و گفتن از فرضیات و گمانه‌ها نتیجه‌ای جز دامن‌زدن به استرس‌ها ندارد.» ابراهیم خدایی، رئیس سازمان سنجش آموزش کشور هم تعویق کنکور را محتمل دانسته است: «در بحث کنکور سراسری زمانی می‌توانیم تصمیم بگیریم که تقویم آموزشی آموزش‌وپرورش بسته شده باشد.»
استرس مضاعف
«به نظرم وقت آن رسیده سایه غول کنکور را از سر دانش‌آموزان بردارند.» عرشیا جزو دانش‌آموزانی است که این روزها منتظر اعلام روز کنکورش است. او می‌گوید: «از وقتی وارد دوره متوسطه دوم شدم تمام نصیحت‌ها، رویاها، اخبار و توصیه‌ها و... به کنکور ختم می‌شود و حالا هم که نامعلوم‌بودنش استرس مضاعف است. آن‌قدر ناخن‌هایم را جویده‌ام که تمام انگشتانم زخم شده. فکر می‌کردم تیرماه کنکور می‌دهم و برای همیشه از آن نجات پیدا می‌کنم.» دوربودن از محیط مدرسه هم به استرس کنکور عرشیا دامن می‌زند. «محیط مدرسه و بودن با بچه‌ها و معلم‌ها به نظرم می‌توانست کمک بیشتری کند. خیلی از دوستانم شرایطی مشابه من دارند. کاش کنکور را حذف کنند و مثل بسیاری از کشورها هر کسی براساس علاقه‌اش رشته‌ای را در دانشگاه بخواند.»
سپیده هم یکی دیگر از دانش‌آموزان کنکوری است که از استرس مضاعف کنکور موهایش سکه‌ای ریخته است. «دو سال همه زندگی‌ام را تعطیل کرده‌ام و حسرت یک سینما رفتن را به دلم گذاشته‌ام تا مهندسی مکانیک صنعتی شریف قبول شوم. حالا با نزدیک‌شدن به کنکور و نامشخص‌بودن آن استرس امانم را بریده. فکر می‌کنم این بلاتکلیفی ناامیدم کرده و می‌ترسم تمام زحماتم به باد برود. گفته‌اند استرس نداشته باش تا موهایت رشد کند. مگر در کشوری که همه آینده‌ات با دانشگاه گره خورده می‌توان استرس نداشت و از آینده نگران نبود؟» او کلا قید کنکور را زده است و نمی‌خواهد به سرنوشت خواهرش دچار شود. «کتاب و دفترم را بسته‌ام و دیگر به کنکور فکر نمی‌کنم. هر روز یک برنامه جدید، یک استرس و دغدغه تازه. اصلا نمی‌شود روی هیچ‌چیز برنامه‌ریزی داشت. بگویند یک سال عقب افتاده چه فایده؟» خواهر سپیده برای دندانپزشکی رویا بافت و درنهایت به‌ناچار در رشته‌ای که دوست نداشت درس خواند. «چند‌درصد بچه‌ها در رشته دلخواه‌شان قبول می‌شوند؟ خواهرم این همه استرس تحمل کرد تا در رشته‌ای که دوست نداشت فارغ‌التحصیل شد و هنوز هم به دلیل این شکست از روانشناس مشاوره می‌گیرد. با این وضع نامعلوم‌بودن زمان کنکور، در کنار درس‌ها برای امتحانات نهایی ترکی استانبولی یاد می‌گیرم تا در یکی از دانشگاه‌های استانبول داروسازی بخوانم. حداقل استرس کنکور ندارم و می‌توانم راحت در رشته مورد علاقه‌ام درس بخوانم و بورسیه شدنم هم راحت‌تر از اینجاست.» سمیرا طاووسی، روانشناس، شیوع کرونا را شوکی جهانی می‌داند و استرس و مضطرب‌بودن را هم بخشی از زندگی روزمره جوامع بشری امروزی. او بر این باور است که در شرایطی زیست می‌کنیم که هر روز سلامت روان‌مان با حوادث و اخبار مختلف دچار شوک تازه‌ای می‌شود. این روانشناس استرس و مضطرب‌بودن کنکوری‌ها را طبیعی می‌داند و می‌گوید: «کنکوری‌ها طبیعتا استرس امتحانات نهایی و کنکور را داشتند و با وجود شیوع کرونا بیش از قبل مضطرب شده‌اند. نامشخص‌بودن زمان کنکور چالش جدیدی برای دانش‌آموزان است و بی‌شک استرس مضاعفی را به آنها تحمیل می‌کند.» طاووسی شرایط کنکوری‌ها را به دوی ماراتنی تشبیه می‌کند که وسط دو با سنگی روبه‌رو شده‌اند. «مضطرب‌بودن طبیعی است اما باید دانش‌آموزان به این فکر کنند که این شرایط برای همه است و مختص آنها نیست. دانش‌آموزان به این فکر کنند که درنهایت کنکور برگزار می‌شود، بنابراین از این چالش بزرگ برای خود فرصت بسازند. این فرصتی است که می‌توان از آن بهترین استفاده را کرد. زاویه دید آدم‌ها زندگی آنها را می‌سازد.»
