چرا استناد به آمارهای کرونایی در کشورهای جهان اشتباه است؟
چرا آمار مرگ‌ومیر در آلمان بر اثر کرونا تا این اندازه پایین است؟ چطور تعداد ابتلا به کرونا در کشوری مثل بریتانیا از هر جای دیگر پایین‌تر است؟ و اصلا در روسیه چه خبر است؟ یک میلیارد نفر انسانی که خودشان به دنبال آمارها هستند، روزانه از نقشه آنلاین جهانی موارد ابتلا به کرونا بازدید می‌کنند؛ نقشه‌ای که از سوی دانشگاه جان هاپکینز تهیه و به‌روزرسانی می‌شود. سؤالاتی که زمانی مختص اپیدولوژیست‌ها بود حالا دور میز شام در سراسر جهان مطرح می‌شود، اما چه می‌شود اگر این آمارها همه ماجرای مبتلایان به کرونا نباشد؟
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از شرق، چرا تعداد مبتلایان به ویروس کرونا در روسیه با داشتن 146 میلیون جمعیت از مبتلایان لوکزامبورگ کمتر است؟ متخصصان به افرادی که این آمار را مقایسه و تلاش می‌کنند تعداد مبتلایان در هر کشور را در قیاس با دیگری تحلیل کنند، یک هشدار می‌دهند: کشورها استانداردهای مختلفی برای ارائه گزارش، رویکردهای مختلفی در انجام آزمایش‌ها و روندی متفاوت در پیگیری مبتلایان به ویروس کرونا دارند؛ مواردی که باعث می‌شود بررسی آمارهای موجود بیشتر از آنکه تصویری واقعی از ماجرای کرونا دهد، گمراه‌کننده باشد. شیلا بیرد، زیست‌شناس انگلیسی و استاد دانشگاه کمبریج، می‌گوید آزمایش‌ها و گزارش‌ها در خود کشورها متغیر است چه برسد در عرصه بین‌المللی که این تفاوت‌ها عمیق‌تر و بیشتر هم می‌شود. قوانین درباره اینکه چه کسانی آزمایش ویژه کرونا را کی و کجا دهند، در حال تغییر است و این تغییرات و گذر زمان ضرورتا در داده‌هایی که دولت‌ها جمع‌آوری می‌کنند، در نظر گرفته نمی‌شود.
بیرد یکی از دانشمندان برجسته‌ای است که از دولت بریتانیا خواسته است آزمایش‌های بیشتری برای تشخیص کرونا انجام دهد و اطلاعاتی دقیق‌تر درباره این بیماری منتشر کند. دولت انگلیس می‌گوید سیستم بهداشت و درمان این کشور در حال حاضر ظرفیت لازم برای آزمایش هر کسی را که علائمی از ویروس کرونا دارد، ندارد. به گفته لندن، در حال حاضر فقط از بیمارانی که ویروس، آنها را به بیمارستان کشانده است، تست کرونا گرفته می‌شود. این کشور بیش از 10 هزار مبتلا به کرونا دارد که 467 نفر آنها تا هفته گذشته جان خود را از دست داده بودند.
در این حال، در آلمان هر کسی که علائم آنفلوآنزا دارد و در 14 روز گذشته با مبتلایان قطعی به کرونا در ارتباط بوده است یا به مناطق پرخطر سفر داشته، مورد آزمایش قرار می‌گیرد. این تصمیم وزارت بهداشت آلمان بوده است که با عملی‌شدن آن آمار مبتلایان در این کشور را در مقایسه با نمونه قبلی یعنی انگلیس، بیشتر کرده است. تست کرونای 91 هزار 159 نفر در آلمان مثبت بوده اما کرونا در این کشور هزار و 257 قربانی گرفته است. در کره‌جنوبی دسترسی به تست کرونا برای هر کسی که پزشک تشخیص دهد، آزاد و ساده است. علاوه بر این، دولت کره‌جنوبی برنامه ویژه‌ای برای ردیابی تماس با افراد مبتلا طراحی و اجرا کرده است. تا هفته گذشته تعداد مبتلایان به ویروس کرونا در کره‌جنوبی 10 هزار و 165 نفر و تعداد کشته‌شدگان بر اثر این بیماری 177 نفر بوده است. به این ترتیب می‌توان چنین نتیجه گرفت که تعداد پایین مبتلایان به این بیماری رابطه مستقیمی با انجام آزمایش‌های لازم در هر کشور دارد. به همین دلیل است که تعداد کرونایی‌ها در بریتانیا در مقایسه با دیگر کشورهای اروپایی پایین‌تر است؛ این آمار به این معنی نیست که مردم کمتری در این کشور بیمار هستند، بلکه فقط نشان می‌دهد تعداد کمتری در این کشور مورد آزمایش قرار گرفته‌اند.
اعتماد به آمارها خطرناک است
مایک تیلدسلی، استاد دانشگاه وارویک، در این‌باره می‌گوید: «اعتمادکردن به این آمارها و درنظرگرفتن اینکه مقامات تعداد دقیق مبتلایان به این بیماری را ارائه می‌دهند، بسیار خطرناک است». انجام آزمایش‌های کمتر همچنین می‌تواند به بدترشدن شرایط منجر شود. برای مثال، بر اساس تعداد مبتلایانی که در بریتانیا اعلام شده، میزان مرگ‌ومیر بر اثر کرونا بسیار بالاست اما مسئله این است که در این کشور تنها کسانی آزمایش داده‌اند که وضعیت جسمانی نامناسبی داشته‌اند. در حالی که از افرادی با علائم عادی‌تر به عنوان کسانی که احتمال جان سالم به در بردنشان از کووید-19 بیشتر است فقط خواسته شده است در خانه‌هایشان بمانند بدون آنکه مورد آزمایش قرار گیرند. همین مثال ساده در کشوری دارای برجسته‌ترین بیمارستان‌ها و پزشکان نشان می‌دهد این افراد اصلا در آمارها در نظر گرفته نشده‌اند. در عرصه جهانی این مقایسه بر اساس نگاهی به منابع مختلف اتفاق می‌افتد. نقشه دانشگاه جان هاپکینز که به یکی از معتبرترین مرجع برای رسانه‌ها و متخصصان تبدیل شده است اطلاعاتش را از سازمان بهداشت جهانی، مرکز آمریکایی کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها، مرکز اروپایی کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها و کمیسیون ملی سلامت چین در کنار گزارش رسانه‌های محلی، وزارتخانه‌های بهداشت و انجمن متخصصان خدمات سلامت تهیه می‌کند. بیرد هم مانند دیگر همکارش معتقد است مقایسه این آمارها خطرناک‌اند: «با توجه به فقدان مقایسه‌های کشور به کشور در تمامی زمینه‌ها ارائه چنین آماری بسیار بزرگ اما کاملا اشتباه است اگر بخواهیم در نهایت آمارها را کشور به کشور با هم مقایسه کنیم».
چین متهم ردیف اول
تیلدسلی به عنوان متخصص طراحی مدل‌های ریاضی برای شبیه‌سازی شیوع بیماری‌ها می‌گوید لازم است مردم از تصویری بزرگ‌تر که در حال وقوع است، آگاه باشند: «ترس از این است که مردم به خطری که آنها را تهدید می‌کند بسنده و تصور کنند چندان هم در خطر نیستند با این تصور اقداماتی را که از آنها خواسته شده انجام دهند، کنار بگذارند». او توصیه می‌کند که «حتی اگر احتمال ابتلای تمامی جمعیت کشور به این بیماری پایین باشد باید اینچنین در نظر گرفت که این مسئله ممکن است». در چنین شرایطی دانشمندان به جای اینکه بیشتر زمان خود را صرف اعداد و ارقام کنند، در حال بررسی موج اپیدمی هستند؛ اینکه روزانه نمودار مبتلایان به این بیماری در هر کشور چقدر تغییر می‌کند.
ماریو وگاس، دارنده جایزه بهترین نویسنده جهان، درباره پنهان‌کاری دولت‌ها می‌گوید هیچ‌یک از این اتفاقات در جهان نمی‌افتاد، اگر چین یک مملکت آزاد و دموکراتیک می‌بود و موضوع ویروس کووید19 را از مردم خود و جهان مخفی نمی‌کرد. هم‌زمان با پایان قرنطینه دوماهه شهر ووهان، ساکنان این شهر می‌گویند به صحت آمار دولتی درباره تعداد مرگ‌ومیر در این شهر که دو هزار و ۵۰۰ نفر اعلام شده اعتماد ندارند. در شهر ووهان فقط در یک ماه ۲۸ هزار جسد سوزانده شده و این نشان می‌دهد تخمین‌هایی که در شبکه‌های اجتماعی در مورد تعداد سوزاندن اجساد در طول دو ماه و نیم مطرح شده اغراق‌آمیز نیست. با این حال، دولت چین تعداد تلفات خود را تا سوم آوریل سه هزار و ۳۲۲ نفر اعلام کرده است.
آمارهای دولتی در ترکیه و روسیه
در همان روزهای نخست شیوع ویروس کرونا در ترکیه، آنکارا شمار مبتلایان به بیماری کرونا در این کشور را کمتر از دو هزار نفر اعلام کرده اما انجمن پزشکان ترکیه خواستار شفافیت بیشتر دولت درباره بیماری کرونا شد. در ترکیه تاکنون کمی بیش از 50 هزار تست کرونا صورت گرفته است. از این رو، می‌توان مطمئن بود که شمار مبتلایان به این بیماری بیش از آمار رسمی است. ویدئویی در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده که متعلق به روز ۱۸ مارس است، در این ویدئو یکی از پزشکان به شاغلان یک بیمارستان هشدار می‌دهد که تعداد مبتلایان به کرونا نه صدها نفر، بلکه هزاران نفر است. در آن هنگام دولت ترکیه شمار مبتلایان به کرونا را ۱۹۱ نفر اعلام کرده بود. اخباری مشابه از روسیه نیز منتشر می‌شود. به گزارش دویچه‌وله، مرز مشترک روسیه و چین حدود چهار هزار و 200 کیلومتر است. همه ساله دو میلیون و ۳۰۰ هزار شهروند چینی به روسیه سفر می‌کنند و مرزهای زمینی بین دو کشور تا روز ۳۰ ژانویه باز بوده است. به همین دلیل کارشناسان بر این باورند در روسیه باید شمار آزمایش‌های ابتلا به کرونا بیشتر شود. بر اساس اطلاعات رسمی، تا روز ۲۱ مارس در این کشور ۱۶۳ هزار تست کرونا صورت گرفته است اما بیمارانی که به علت عفونت ریه به مراکز درمانی مراجعه کرده‌اند، از این قاعده مستثنا بوده‌اند. از سوی دیگر، بین اظهارات مقامات مختلف روسیه نیز تناقض وجود دارد. اداره آمار روسیه از افزایش موارد عفونت ریه در ماه ژانویه خبر داده بود اما وزارت بهداشت این کشور پس از آن اعلام کرده است آمار ناظر بر عفونت ریه در ماه ژانویه کاهش یافته است. روز ۱۹ مارس، شهردار مسکو از مرگ یک زن ۷۹ساله در اثر ابتلا به کرونا خبر داد؛ خبری که پس از آن توسط پزشکی قانونی مسکو تصحیح شد. در گزارش پزشکی قانونی علت مرگ این زن ترومبوزیس اعلام و تأکید شد علت مرگ کرونا نبوده است.
اوضاع بحرانی است
لیسا جیتلمن، استاد دانشگاه نیویورک‌یونیورسیتی، در این‌باره توضیح می‌دهد: «حتی اگر کشورها استانداردها و شرایط مختلفی برای این ویروس تعریف کرده باشند، اگر این استانداردها ثابت بماند، نموداری که ایجاد می‌کند، قابل تأمل است». بنابراین اگر کشورها با این معیارهای ثابت موارد جدید ابتلا را ثبت کنند و روند ثبت این موارد کاهش یابد، می‌توان از خبر خوب صحبت کرد. این در صورتی است که تعداد آزمایش‌ها ثابت بماند. برای مثال، اگر کشوری به صورت ناگهانی تعداد تست روزانه کرونای خود را افزایش دهد، به طور قطع شاهد بالارفتن آمار مبتلایان خواهد بود و این آمارها ضرورتا این معنی را نمی‌دهند که همه‌گیری سرعت گرفته است. همین‌طور اگر کشوری آزمایش‌های خود را متوقف یا کمتر کند، نمی‌توان اینچنین تحلیل کرد که همه‌گیری کنترل شده است. داشتن اطلاعات دقیق بسیار مهم است چراکه برای شکست‌دادن این ویروس مردم باید تمایل داشته باشند که محدودیت‌ها را بپذیرند. دانشمندان معتقدند تنها راه شکست کرونا، فاصله‌گیری اجتماعی است که ضرورت آن تغییر شدید سبک زندگی شهروندان کشورهای مختلف است.
مارتین هیبرد، استاد دانشکده بهداشت و پزشکی گرمسیری لندن، توضیح می‌دهد این آمارها «ممکن است برخی افراد را به این فکر بیندازد که تعداد مبتلایان چندان هم بالا نیست» برای همین است که تداوم انتشار پیام‌های مرتبط بسیار اهمیت دارد. «سازگارشدن مردم با شرایط جدید به این بستگی دارد که آنها قانع شوند اقداماتشان بر افزایش یا کاهش شیوع کرونا تأثیر دارد. زمانی که محدودیت‌ها در این باره افزایش یابد، ما باید منتظر تأثیر آن باشیم و انتشار نتایج این محدودیت‌ها مردم را قانع خواهد کرد که فعالیت‌های آنها چقدر اهمیت دارد».
آمار انتقال این ویروس –رقمی که نشان می‌دهد هر فرد مبتلا چند نفر را بیمار خواهد کرد- معیار بسیار مهمی است که در نتیجه موفقیت اقدامات محدودکننده به آن می‌رسیم. بر اساس مطالعه‌ای که هفته گذشته در نشریه معتبر لنست منتشر شد، داده‌های اولیه نشان می‌دهد فاصله‌گیری اجتماعی به شدت به کنترل شیوع کرونا کمک کرده است. علاوه بر این، وزارت بهداشت جمهوری چک روز سه‌شنبه اطلاعاتی را منتشر کرد که نشان می‌دهد در حالی که نرخ انتقال در این کشور 2.64 بوده با اعلام محدودیت تردد از 2 مارس به 1.84 کاهش یافته است. سیاستمداران برای آنکه بتوانند مردم را راضی کنند تا در خانه‌هایشان بمانند باید به‌خوبی نشان دهند اوضاع آن‌چنان بحرانی است که رعایت چنین محدودیت‌هایی ارزشش را دارد. تیدسلی در بخش دیگری از صحبت‌هایش توضیح می‌دهد: «متأسفانه هیچ معیار مشخصی وجود ندارد تا بر اساس آن بتوان شرایط را در کشورهای مختلف با هم مقایسه کرد». نگاهی به آمار قربانیان کرونا پیش‌فرض‌هایی را درباره وخامت اوضاع در هر کشور ارائه می‌دهد اما مقایسه جهانی آنها با یکدیگر بسیار پیچیده است.
هیچ دو کشوری در بحث دسترسی به خدمات درمانی یا منابع پزشکی شبیه هم نیستند. در برخی نقاط دنیا اگر شرایط را کمی تغییر دهیم، قطعا تعداد مرگ‌ومیر بر اثر این ویروس هم تغییر خواهد کرد. در اینجا تنها داشتن آمارهای کامل‌تر از کسانی که خدمات درمانی دریافت می‌کنند، کمک خواهد کرد. دانشمندان امیدوارند آزمایش گسترده پادتن‌ها بتواند روشن کند چه کسانی پیش‌تر به این ویروس مبتلا بوده‌اند و به این ترتیب به بیماران تصویری دقیق‌تر از کرونا ارائه شود. اما اگر حتی آمارها هم دقیق باشند، جامع‌بودن آنها محل تشکیک است. نیک چاتر، استاد علوم رفتاری دانشگاه وارویک، در این‌باره می‌گوید: «جمع‌آوری داده‌ها مفید است اما به نظر من مهم‌تر از آن این است که به تجربه سایر کشورها رجوع شود. در انگلیس پیش‌بینی دولت مرگ 20 هزار نفر بر اثر ابتلا به کروناست اما گفتن چنین چیزی بی‌معنی است تا زمانی که شرایط در ایتالیا بررسی نشود. طبق آمارهای رسمی، چهار هزار نفر در این کشور بر اثر این بیماری جان خود را از دست داده‌اند و اتفاقی که سیستم درمانی آن تجربه می‌کند، فاجعه است؛ چنین مقایسه‌هایی است که می‌تواند داده‌ها را به واقعیت تبدیل کند».
