چرا شهرها در ایران قرنطینه نشدند؟
«با تمام وجود تاثیرات منفی تحریم‌ها و بی‌عدالتی‌هایی را که به مدت چند دهه مردم ایران را هدف قرار داده و بر سر راه توسعه کشور موانع متعددی ایجاد کرده‌اند، حس می‌کنیم. امکانات ما برای تهیه نیازهای دارویی و بهداشتی و درمانی محدود شده است. چنین مواجهه‌ای با ایران همچنان ذیل سیاست‌هایی صورت می‌گیرد که در آن نه حتی منافع ملی، که منافع انتخاباتی یک جریان مشخص در امریکا را بر «مسوولیت‌پذیری جهانی» ترجیح داده است».
به گزارش اقتصادآنلاین، اعتماد نوشت: این بخشی از پیام دو روز قبل پیروز حناچی شهردار تهران خطاب به شهرداران کلانشهرهای جهان است. شهردار تهران که در روزهای قبل به مسائلی مانند گزینه قرنطینه شهرهای ایران اشاره کرده بود، شرایط خاص اقتصادی کشور تحت تاثیر تحریم‌های یک‌جانبه امریکا را یکی از اصلی‌ترین عوامل تاثیرگذار بر این تصمیم تلقی کرد. حیدرعلی عابدی، نماینده مردم اصفهان در مجلس شورای اسلامی نیز گفته: «اینکه برخی می‌گویند باید شهرها را قرنطینه کنیم باید توجه داشته باشند که قرنطینه یک شهر، ضروریاتی لازم دارد. اگر بخواهیم شهرها را قرنطینه کنیم مایحتاج عمومی مردم دچار مشکل می‌شود و در ایران شرایط قرنطینه تعاریف خاص خود را دارد و این موضوع را نباید با دیگر کشورها مقایسه کرد.»
این صحبت‌ها پس از آن مطرح می‌شود که با وجود برخی گمانه‌زنی‌ها و شایعات، دولت در ابتدای هفته جاری رسما تاکید کرد که نه تنها برنامه‌ای برای قرنطینه شهرها در روزهای گذشته وجود نداشته که حتی در روزهای آینده نیز چنین برنامه‌ای در دستور کار قرار ندارد و در ایام نوروز هم خبری از قرنطینه شهرها نخواهد بود. این تصمیم در حالی گرفته شده که بسیاری از کشورهای درگیر با کرونا، سیاست‌های خود را به سمت قرنطینه شهرها برده‌اند و همین امر این سوال را به وجود آورده که چرا مسیر ایران نسبت به این کشورها متفاوت است؟
تجربه موفق چین
چین به عنوان کشوری که شیوع کرونا از آن شروع شد، در ماه‌های گذشته مقابله‌ای جدی با شیوع این ویروس داشته است. دولت چین به فاصله چند روز پس از شیوع این ویروس، اعلام کرد که شهر ووهان به عنوان مرکز اصلی شیوع این ویروس را قرنطینه کرده است. قرنطینه‌ای که نه تنها به واسطه آن راه‌های ورود و خروج شهر بسته شد که حتی تردد مردم در سطح شهر نیز به حداقل ممکن رسید و برای خروج افراد از واحدهای مسکونی‌شان، زمان‌هایی خاص و بسیار محدود تعریف شد. چین با عمل به این برنامه جدی، توانست جلوی شیوع بیشتر این ویروس را بگیرد و در روزهای گذشته تعداد مبتلایان جدید و تعداد جانباختگان در این کشور به حداقل رسیده است و در صورتی که اتفاق خاصی رخ ندهد، چین رسما از این ویروس عبور خواهد کرد. پس از چین تعداد زیادی از کشورها نیز به این ویروس آلوده شدند و با گذشت حدود سه ماه، ویروس کرونا در بیش از 150 کشور جهان مشاهده شده است. بر اساس آخرین تحلیل ارایه شده از سوی سازمان بهداشت جهانی، امروز اروپا به عنوان اصلی‌ترین منطقه شیوع ویروس شناخته می‌شود و تعداد زیادی از کشورهای اروپایی با بحران به وجود آمده بر اثر آن دست و پنجه نرم می‌کنند. ایتالیا که پس از چین بالاترین میزان مبتلایان و بیشترین میزان فوتی‌ها بر اثر کرونا را دارد از چند روز قبل رسما وارد یک قرنطینه کشوری شده و پس از آن دولت‌های فرانسه و اسپانیا نیز محدودیت‌های این‌چنینی در نظر گرفتند. با افزایش تعداد مبتلایان به کرونا در امریکا، تعدادی از ایالت‌های این کشور نیز قرنطینه را آغاز کرده‌اند و هر چند ترامپ رسما اعلام کرده که دولت ایالات متحده به دنبال ایجاد قرنطینه سراسری نیست اما به نظر در روزهای آینده، میزان محدودیت‌ها در امریکا نیز به شکل جدی افزایش پیدا می‌کند.
تجربه خاص ایران
پس از چین و ایتالیا، ایران از نظر تعداد مبتلایان سومین کشور درگیر با کرونا به شمار می‌رود و هرچند با برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته از سوی وزارت بهداشت، آمار رشد تعداد مبتلایان به این ویروس در روزهای گذشته، رشدی جدی نداشته و در یک نوار نسبتا ثابت ادامه پیدا کرده است، اما همچنان خبری از عبور از پیک بیماری نیست و در صورتی که مردم برخی توصیه‌های مهم بهداشتی را رعایت نکنند، تعداد بیشتری از مردم ایران به این ویروس آلوده خواهند شد.
در این فضا، یکی از مسائلی که حدود یک ماه پیش مطرح شده و همچنان با اما و اگر مواجه است، نحوه مواجهه دولت با طرح قرنطینه شهرهاست. موضوعی که بارها مطرح شده و مقامات دولتی بارها آن را رد کرده‌اند تا جایی که چند روز قبل رسما رییس‌جمهور اعلام کرد که قرنطینه شهرها در دستور کار دولت قرار ندارد.
جدای از استدلال‌هایی که از سوی موافقان و مخالفان این طرح مطرح می‌شود، کرونا ضوابط و پیش‌نیازهایی دارد که برقرار کردن آن در ایران قدری دشوار خواهد بود. پیش از هر چیز ارزیابی از امکانات شهرها، وضعیت دستگاه‌های دولتی متولی در این مناطق و وضعیت معیشتی و درآمدی مردم در این حوزه اهمیت دارد. اگر بنا باشد، رفت و آمد مردم به شکل جدی محدود شود، عملا امکان کار کردن بخش‌هایی از جامعه که کار آزاد و شخصی دارند فراهم نخواهد بود و درصد قابل توجهی از این بخش‌ها در صورت تعطیلی واحدهای صنفی‌شان برای مدت چند هفته، منابع مالی لازم و کافی را ندارند. از این رو سنجش دقیق شرایط این افراد و در نظر گرفتن امکانات دولتی برای جبران این مشکل در قرنطینه بسیار مهم خواهد بود. در شرایط عادی که دولت ایران توان فروش نفت و حضور در بازارهای بین‌المللی را داشت و با همکاری بانک‌ها این درآمدهای ملی به کشور باز می‌گشت، امکان فکر کردن به این طرح‌ها وجود داشت اما در شرایطی که با تحریم‌های یک جانبه امریکا، دولت عملا از بخش قابل توجهی از درآمدهای خود محروم شده و امکان دسترسی به آنها را ندارد، شرایط برای قرنطینه گسترده دشوار خواهد بود. موضوع دیگر فرهنگ مردم ایران در مقایسه با شرایط فرهنگی در کشوری مانند چین است.
مجیدرضا حریری، رییس اتاق بازرگانی ایران و چین می‌گوید: «مردم چین و به طور کلی مردم در شرق آسیا از نظر فرهنگی بیش از مردم ایران مطیع دولت هستند و وقتی دستور یا برنامه‌ای به این شکل مطرح می‌شود، رعایت می‌کنند اما در فرهنگ مردم ایران این‌چنین نیست و مردم به راحتی زیر بار نمی‌روند. از سوی دیگر، شرایط اقتصادی دو کشور نیز قابل مقایسه نیست. دولت چین در سال‌های گذشته پیشرفت‌های اقتصادی قابل‌توجهی را کسب کرده و تبدیل به یکی از اصلی‌ترین قدرت‌های اقتصادی جهان شده است. دولت با حضور پرقدرت و برنامه‌ریزی در همه عرصه‌ها حضور دارد و در زمان قرنطینه نیز از این منابع استفاده می‌کند اما در ایران با توجه به تحریم‌های یک جانبه و محدودیت‌های مالی دولت، رسیدن به چنین برنامه‌ای دشوار است.
به گفته وی در شرایط فعلی محدود کردن رفت و آمدها و رساندن پیام درست به مردم برای ماندن در خانه و جلوگیری از تجمع، بهترین گزینه برای رد شدن از این روزهای سخت خواهد بود.
دولت ایران از نخستین روزهایی که ورود کرونا به کشور تایید شد، اعلام کرد که تمامی مدارس، دانشگاه‌ها، مراکز فرهنگی و هنری و مسابقات ورزشی تا اطلاع ثانوی بسته خواهند بود و دو روز قبل حتی مرقد مطهر امام رضا در مشهد و حضرت معصومه در قم نیز با هدف پیش‌گیری از شیوع کرونا، بسته شدند. با این شرایط به نظر می‌رسد، گام بعدی با اطلاع‌رسانی دقیق به مردم و کاهش رفت و آمدهای ضروری و تجمعات ممکن خواهد شد. موضوعی که می‌تواند حضور کرونا در ایران را محدود کرده و زمان عبور کشور از اپیدمی این ویروس را سرعت ببخشد. در شرایطی که کرونا جزو گزینه‌های روی میز نیست، اعمال محدودیت‌های داوطلبانه بهترین گزینه خواهد بود.
