سِفر خروج از بحران

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از اعتماد، طی دو هفته گذشته، صنعت ترسوی گردشگری روی بحرانی خود را به فعالان حوزه گردشگری نشان داده است. طبق آخرین آماری که به تایید وزارت میراث‌ فرهنگی و گردشگری رسیده 70 درصد تورهای آسیایی و 100 درصد تورهای اروپایی به ایران لغو شده است. این امر هم از طرفی ایران را برای مدتی از مواهب درآمدهای ارزی گردشگری بی‌نصیب می‌کند و هم سفره صاحبان مشاغل گردشگری را بیش از پیش کوچک می‌کند.

سازمان میراث‌ فرهنگی و گردشگری که امسال با نگاهی به توسعه گردشگری به وزارتخانه تبدیل شد حالا با اولین بحران جدی روبه‌روست، بحرانی که پیش از این نیز برای کشورهای دیگری رخ داده است و گذر از آن چندان امر محالی نیست اما به راهکارهایی دقیق و کارشناسی‌ شده نیاز دارد. آخرین اقدام این وزارتخانه برپایی نشستی با جامعه تورگردانان برای بررسی راهکارهای گذر از این روزهای سخت است. اما روزهای سخت فعالان گردشگری تنها متوجه صفر شدن سفرهای ورودی به ایران نیست. «مرتضی دزفولی»، راهنمای گردشگری خبر از سقوط تورهای داخلی نیز می‌دهد. به گفته دزفولی طی همین چند هفته تورهای داخلی کشور حدود یک‌سوم ریزش داشته‌اند و نمی‌توان برای خروج از این بحران، نگاه را صرفا معطوف به ریزش گردشگران ورودی کرد، گردشگری ضعیف ‌اندام داخلی نیز در مخاطره است.

نجات گردشگری در کوتاه‌ مدت

نشست بررسی اثر وقایع اخیر بر ورود گردشگران خارجی تلاشی بود برای خروج از وضعیت پیش آمده، وضعیتی که به زعم معاونت گردشگری با اجرای «برنامه اقدام فوری» می‌توان از آن عبور کرد. علی‌اصغر مونسان، وزیر میراث ‌فرهنگی، گردشگری و صنایع ‌دستی کشور در نشست مشترک با جامعه تورگردانان ایران که سه‌شنبه اول بهمن برگزار شد از اقدام فوری برای گردشگری ایران از روز شنبه هفته آینده خبر می‌دهد و خطاب به جامعه تورگردانان می‌گوید: «نگرانی و دغدغه‌های شما را می‌دانم. مشکلاتی ایجاد شده که لطمه‌هایی به گردشگری وارد کرده است و این اولین بار نیست که چنین چالشی ایجاد شده است. حتما از این وضعیت عبور می‌کنیم، همه توان خود را می‌گذاریم و اقداماتی مضاعف انجام می‌دهیم.» مونسان این ‌بار رودررو با جامعه گردشگران کشور معترف شده بود که گزارشات موجود خبر از وارد شدن لطمه‌ای جدی به گردشگری کشور می‌دهد البته وزیر گردشگری در ادامه همین صحبت تاکید می‌کند:«به هر حال این اتفاق‌ها از کنترل ما خارج بود.» خبر کنسل‌ شدن بخش عظیمی از تورهای ورودی به ایران در گفته‌های ابراهیم پورفرج، رییس هیات ‌مدیره جامعه تورگردانان ایران در نشست تشکل‌های خصوصی با وزیر میراث ‌فرهنگی و گردشگری به چشم می‌خورد. پورفرج در این نشست می‌گوید که آمار دقیق تورهای کنسل‌ شده روز یکشنبه 29 دی به وزیر میراث ‌فرهنگی و گردشگری ارایه شده است. این تورگردان، تبلیغات پررنگ و گسترده و حضور مقتدرانه در نمایشگاه‌های بین‌المللی گردشگری را به عنوان راهکاری برای وضع موجود پیشنهاد می‌کند و می‌گوید:«زمانی که ترکیه، هواپیما روسیه را هدف حمله قرار داد، روس‌ها تصمیم گرفتند سفر به این کشور را بایکوت کنند. تا آن موقع 4 میلیون توریست از روسیه به ترکیه سفر می‌کرد. با این حال ترکیه با اقدامات مفیدی که انجام داد در زمان کوتاهی گردشگری خود را نجات داد.» یکی از مباحث طرح شده در این نشست، قیمت‌های گزاف ورودی موزه برای گردشگران ورودی بود که آقایی، عضو جامعه تورگردانان به آن اشاره کرده و گفته بود که افزایش نرخ ورودیه موزه‌ها که تا سال آینده برای بازدیدکنندگان خارجی به 100 هزار تومان می‌رسد یک شوک است. به زعم او ترکیه توانسته بود در شرایط بحرانی نرخ ورودیه موزه‌ها را موقتی اصلاح کند. این تورگردان معتقد بود که در شرایط حاضر آخرین گزینه باید افزایش قیمت باشد:«در شرایط موجود نیاز است، قیمت‌ها در ایران برای گردشگران فریبندگی داشته باشد و کمک دولت در این مورد باید ملموس باشد.» علاوه بر آن پیش از آن صحبت ریزش 70 درصدی تورهای گردشگری ورودی طرح شده بود که یکی از مدیران آژانس گردشگری در این نشست به همین آمار استناد کرده و می‌گوید:«ریزش ۷۰ درصد تورهای گردشگری واقعیتی نیست که قابل کتمان باشد. چه راهکاری می‌توان داشت تا به حالت نرمال برگردیم».

بحران ناتمام گردشگری داخلی

مرتضی دزفولی، تورگردان خبر از یک‌سوم شدن تورهای داخلی می‌دهد و می‌گوید:«آمار ما نشان می‌دهد حتی گران ‌شدن بنزین هم نتوانست چنین تاثیری روی گردشگری داخلی بگذارد. علت این بود که گردشگری داخلی بیشتر متاثر از قیمت گازوییل است نه بنزین. اما حالا می‌بینیم که تعداد تورهای داخلی ما برای مثال به مقصد چابهار کم شده است، تعداد افراد در هر تور نیز کاهش یافته است. به شخصه علت این امر را حال مردم می‌دانم نه گرانی.» این تورگردان تاکید می‌کند که «حال مردم» در رونق گردشگری بسیار موثر است، این امری است که شاید متولیان وزارتخانه میراث‌ فرهنگی و گردشگری در محاسبات خود به آن اعتنای چندانی نمی‌کنند اما گردشگران بیش از هر چیز باید سرحال باشند و حوصله سفر کردن داشته باشند. این درحالی است که رونق گردششگری داخلی در قیاس با گردشگری ورودی از خارج کشور هزینه‌های کمتری را برای متولیان این امر دارد. دزفولی معتقد است، اقدامات معاونت گردشگری در ماه‌های اخیر اقلا تاثیر محسوسی در افزایش گردشگران به نقاط کمتر شناخته کشور مثل چابهار نداشته است. دزفولی معتقد است که طرح‌های آرمان‌گرایانه اقلا در برخی از مقصدهای گردشگری داخلی پاسخگو نیست برای مثال سفر 4 روزه به مقصد چابهار از تهران دست‌کم 1 میلیون و 200 هزار تومان هزینه بلیت هواپیما دارد و همین رقم را گردشگران باید صرف خرید خدمات هتل کنند. این تورگردان با شک و تردید به تاثیر اقدامات وزارت نوپا مثل برگزاری جشنواره در چابهار نگاه می‌کند و می‌گوید که برای رونق گردشگری چاره‌ای جز رونق گردشگری داخلی نداریم و رونق گردشگری داخلی نیز نیازی به برنامه‌ای جامع دارد. یکی از انتقادهایی که همیشه به بدنه سازمان و حالا وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌ دستی وارد بوده است، این است که بر خلاف سایر وزارتخانه‌ها، متولیان امر این وزارتخانه از بدنه تخصصی گردشگری و میراث ‌فرهنگی نیستند، در حوزه گردشگری فعالیت نکرده‌اند و عملا شناخت عمیقی از مسائل ظریف این حوزه ندارند. علاوه بر آن شکاف موجود میان مسوولان و کارشناسان امر از دیگر مواردی است که فعالان گردشگری پیش از این  به آن اشاره کرده‌اند اینکه بدنه وزارتخانه آجری آزادی حتی از حضور کارشناسان زبده این حوزه‌ها خالی است و به همین دلیل حتی تغییر این سازمان به وزارتخانه در عمل چندان تغییری در روال کاری صورت نداده است. دزفولی  می‌گوید:«منطقی‌ترین راه‌حل برای خروج از این وضعیت الگوسازی است. پیش از این نیز ما این پیشنهاد را ارایه کرده بودیم. نگاهی به وضعیت دوبی بکنید. دوبی 20 سال پیش بیابان بود اما حالا به عنوان قطب گردشگری عمل می‌کند. یا بسیاری از ایرانی‌ها تا 30 سال پیش جرات نمی‌کردند به ترکیه سفر کنند اما حالا اقتصاد کشور ترکیه تا حد بالایی به گردشگری وابسته است. این کشورها تجربه موفقی را از سر گذرانده‌اند و ما می‌توانیم با الگوبرداری از آنها و تطبیق راهکارهای آنها با شرایط خودمان راه کوتاه‌تری را هم طی کنیم. اما بالاخره همین الگوبرداری هم به نگاه کارشناسی و تجربه کاری نیاز دارد.» نگاهی به گفته‌های جامعه گردشگران و فعالان این حوزه نشان می‌دهد که بحران گردشگری پیش روی هم از طریق گردشگری خارجی و هم از طریق گردشگری خارجی حل خواهد شد.