ایرانی‌ها دیروز جمعه متفاوتی را گذراندند
ساعت به ٢٤ پنجشنبه، بیست‌وسوم آبان که رسید، خبر تازه آمد؛ بنزین گران شد. مردم خبر دونرخی‌شدن بنزین را پس از تمام‌شدن بازی تیم‌ملی ایران و عراق و باختش مقابل این تیم، بعد از چند ماه انتظار و تأیید و تکذیب‌های هر روزه شنیدند، بعضی خودشان را به صف پمپ‌بنزین‌ها رساندند تا مگر بنزین با قیمت قبل گیرشان بیاید و درنهایت، یک روز بعد، در جمعه بیست‌وچهارم آبان ٩٨، زندگی‌شان ورقی تازه خورد.
به گزارش اقتصادآنلاین، شهروند نوشت: آنها در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌ها حرف‌های رئیس‌جمهوری را شنیدند و خواندند که در این‌باره گفته گرانی بنزین به نفع مردم است و این کار می‌تواند در حل مشکلات اقشار تحت فشار جامعه مفید و موثر باشد: «هدف اصلی از این اقدام این بود که از یک طرف فشار زیاد به مردم وارد نشود و از سوی دیگر برای کسانی که مصرف روزانه معمول دارند، نرخ بنزین گران نشود. به همین دلیل ٦٠ لیتر را با یک نرخ و نرخ آزاد را به گونه دیگر تعیین کردیم. چهار سال است که دولت نرخ بنزین را تغییر نداده و امروز بعد از چهار سال این اقدام انجام شده است. باید این را برای مردم توضیح دهیم که این اقدام به نفع آنان خواهد بود و دولت با وجود مشکلات اقتصادی که دارد، هرگز قصد برداشت از این پول را نداشته و هر چه درآمد از این محل عاید شود، به خانوارها بازخواهد گشت.» حسن روحانی دیروز این را هم گفت که هیچ‌کس تصور نکند چون شرایط اقتصادی دولت سخت شده است دست به این اقدام زده است تا بخواهد بودجه خود را جبران کند: «هرگز این‌طور نیست و ریالی از این پول به خزانه نخواهد رفت.» واعظی، رئیس‌دفتر رئیس‌جمهوری هم دیروز گفت که این تصمیم با اتفاق نظر سران سه قوه در جلسه عالی هماهنگی اقتصادی گرفته شده است و به هیچ‌وجه این‌گونه نیست که تصمیم دولت بوده باشد.
تهرانی‌ها دیروز را خلاف چند روز قبلش با هوایی سالم آغاز کردند؛ اما با چاشنی کمی دلهره.
عادت می‌کنیم؟
مرد کرایه را می‌دهد و با پوزخندی می‌پرسد: «هنوز کرایه تاکسی بالا نرفته؟» راننده نگاهی می‌کند و می‌گوید: «کرایه ما بالا نمی‌ره، اگر هم بره می‌دونی رانندگی تو این شهر چقدر سخت و پرهزینه است؟» گرانی ناگهانی قیمت بنزین آنچنان شوک‌آور بوده که راننده می‌گوید از صبح که پشت فرمان نشسته حال و روز همه مسافرانش بد بوده و هر کس سوار تاکسی‌اش شده، گلایه داشته و دل پرش را اول از همه سر او خالی کرده است: «می‌دانید من از سال قبل حتی بیمه تاکسیرانی هم نیستم. قطع کردند؛ به هزار بهانه. چه می‌توانستم بکنم؟ مجبور شدم بیمه‌ام را هم آزاد پرداخت کنم.» او مردی است به‌ظاهر شصت و چند ساله که شغل دیگری جز رانندگی تاکسی در همه عمرش نداشته و می‌گوید همه این تغییرات سال‌های اخیر فقط زندگی‌اش را بدتر از قبل کرده است. او و خانواده‌اش هنوز با تغییرات قیمت یک سال اخیر هماهنگ نشده و حالا با تغییرات جدید روبه‌رو شده‌اند: «به ما می‌گویند یارانه خواهیم داشت ولی من هیچ خبری نشنیدم. حتی بعضی از همکارانم می‌گویند ما هم یارانه خاصی دریافت نخواهیم کرد و باید به قیمت آزاد بنزین بزنیم.»
سردرگمی میان کلماتش وجود دارد. او نه می‌داند قیمت تاکسی بالا می‌رود یا نه، نه می‌داند یارانه خواهد گرفت و نه مطمئن است تا چه زمانی می‌تواند این شغل را ادامه دهد.
تاکسی به ایستگاه مترو می‌رسد و مترو به نسبت روزهای دیگر شلوغ‌تر است. مریم و ملیحه لباس‌هایشان را مرتب می‌کنند و آخرین کسانی‌اند که سوار مترو می‌شوند. آنها دو سال قبل و بعد از گرانی‌های گسترده مجبور شدند مغازه لباس‌فروشی‌شان را در فردیس کرج تحویل دهند و بعد از خسارت مالی فراوان، لباس‌های مانده را با خود به مترو بیاورند: « از صبح که آمدم همه از قیمت بنزین حرف می‌زنند؛ اما من هیچ حسی ندارم». ملیحه میان حرف می‌آید و می‌گوید: «گرانی بنزین حتما در زندگی ما تأثیر خواهد داشت. ما هر روز از متروی کرج تا فردیس سوار تاکسی می‌شویم. فکرش را کنید هزینه رفت و آمدمان هم بخواهد چند برابر شود. چطور باید برویم و بیاییم؟» خانم میانسالی که می‌خواهد از مریم شلوار بخرد هم به بحث وارد می‌شود. او معلم بازنشسته است و می‌گوید همیشه اخبار را با جدیت پیگیری می‌کند: «چند وقتی است صحبت از گرانی قیمت بنزین می‌شود اما چطور نصفه شب و به صورت ناگهانی این اتفاق افتاده است، نمی‌دانیم.»
میان حرف‌های بیشتر مسافران مترو، افزایش قیمت بنزین جا دارد. همه آنها که با یکدیگر همکلام شده‌اند تا زمان سفر برایشان کمتر شود، از وضع روزهای آینده می‌گویند و نگرانی از اینکه نمی‌دانند چه چیزی در انتظارشان است؛ نمونه‌اش بهروز است که دیشب بعد از شنیدن خبر به پمپ بنزین رفته بود: «سه برابرشدن قیمت بنزین اصلا چیز آسانی نیست. من گاهی با ماشین مسافرکشی می‌کنم اما عضو تاکسی‌های اینترنتی نیستم. می‌گویند این تاکسی‌ها یارانه می‌گیرند. من هم باید برای عضوشدن در این تاکسی‌ها اقدام کنم.» او دانشجوست، هنوز دهه دوم زندگی‌اش تمام نشده و در پاسخ به اینکه چرا بعد از شنیدن خبر و با آنکه ساعت از نیمه شب گذشته بود، باز هم به پمپ بنزین رفته می‌گوید: «نمی‌دانم؛ واقعا نمی‌دانم. انگار منتظریم اتفاق خوبی بیفتد در حالی که می‌دانیم این‌طور نمی‌شود. من ساعت‌ها در صف بنزین بودم اما درنهایت ساعت یک صبح بود و به قیمت آزاد بنزین زدم.»
ماجرا برای محمد اما از صبح و پس از افزایش قیمت بنزین سخت شده است. او سوپرمارکت دارد و وقتی برای خرید به بازار رفته، هیچ‌کس به او جنس نفروخته: «همه در بازار منتظر افزایش قیمت هستند. برای همین هم جنس‌هایشان را احتکار کرده‌اند.» او می‌گوید از روزهای بعد تبعات این اتفاق مشخص خواهد شد. وقتی ویزیتورها برایشان جنس خواهند آورد و حتما این اجناس گران‌تر از روزهای قبل خواهد بود: «همین دو روز قبل که برای خرید رفتم فضا جور دیگری بود. یکی از بازاری‌ها می‌گفت بیا و این بیسکویت‌ها را ببر. پول همراهم نبود. امروز همین را هم در قفسه نگذاشته بود.»
درماندگی آموخته‌شده
اتفاقاتی چنین، اعلام‌شدن یک شبه یک تغییر، چقدر در زندگی اجتماعی و روانی مردم تأثیر خواهد داشت؟ پاسخ این سوال را امیرحسین جلالی‌ندوشن، روانپزشک و روان‌درمانگر این‌چنین می‌دهد: «پنجشنبه شب ایرانیان شب پراسترسی را پشت سر گذاشتند، باخت دو بر یک بازی مقدماتی جام‌جهانی ٢٠٢٢ کم بود، نرخ بنزین هم موثر بود تا این استرس تکمیل شود. صبح بیست‌وچهارم آبان برخی پمپ‌بنزین‌ها با ازدحام ماشین‌ها روبه‌رو بودند که باک‌هایشان را با بنزین ١٥٠٠تومانی سهمیه‌ای یا سه هزارتومان آزاد پر می‌کردند؛ واکنشی که نمایانگر وضعیت اجتماعی است.» او می‌گوید: «پذیرش، ظاهر عکس‌العمل شهروندان است اما باید گفت پذیرشی که در جامعه شاهد آن هستیم بیش از اینکه نشانه بلوغ و پختگی باشد، نشانه انفعال است.»
هشدار پلیس فتا
دیروز معاون اجتماعی پلیس فتای ناجا هم درباره سوءاستفاده مجرمان فضای مجازی از طرح معیشتی دولت و سهمیه‌بندی بنزین هشدار داد و به مردم توصیه‌هایی کرد. رامین پاشایی در این‌باره گفت که با توجه اجرای طرح حمایت معیشتی دولت و سهمیه‌بندی بنزین این احتمال وجود دارد که افراد سودجو و مجرمان بخواهند با ارسال پیامک یا ارسال پیام در شبکه‌های اجتماعی شهروندان را به سمت درگاه‌های جعلی و فیشینگ هدایت کرده یا از آنان کلاهبرداری کنند. او با بیان اینکه در این شیوه کلاهبرداران به ارسال پیام‌هایی با موضوع‌هایی نظیر «ثبت نام برای طرح معیشتی»، «ثبت نام سهمیه یا کارت سوخت»، «افزایش سهمیه سوخت مسافربرهای اینترنتی» و... اقدام کرده و در آن با قراردادن لینکی از کاربران می‌خواهند که وارد یک سامانه شوند. در این سامانه هم صفحه‌ای جعلی برای سرقت اطلاعات کارت بانکی شهروندان ایجاد شده که در این صورت از کاربر خواسته می‌شود تا در ازای پرداخت مبلغ بسیار کم، در سامانه ثبت نام کند. غافل از اینکه هنگام واریز مبلغ اطلاعات کارتش کپی شده و مدتی بعد کلاهبرداران تمام موجودی آن را برداشت خواهند کرد. معاون اجتماعی پلیس فتای ناجا ادامه داد: «لازم است که شهروندان به‌خصوص رانندگان در صورت مواجه‌شدن با چنین پیام‌ها و لینک‌هایی به آن اعتنا نکنند، شهروندان باید اخبار موثق را از منابع رسمی و مورد اعتماد دریافت کنند.»
