درمان ناکافی برای درد بافت‌های فرسوده
بهسازی شهری و نوسازی بافت فرسوده یکی از دغدغه‌های دولت و شهرداری است . شکل‌گیری برخی از محلات و مناطق شهرهای بزرگ بنا به‌دلایل متعدد به‌گونه‌ای بوده است که با ضوابط و معیارهای شهرسازی و معماری امروز مغایرت داشته است.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از آرمان، این بافت به مرور زمان فرسوده‌تر شده و شبکه تاسیسات شهری آنها نیز فرسوده شده و کارکردهای شهری خود را از دست می‌دهند.دلایل زیادی وجود دارد که مردم ترجیح نمی‌دهند منازل خود را در این بافت‌ها، نوسازی نمایند.یک مدرس دانشگاه درباره اهمیت نوسازی و بازسازی بافت فرسوده می‌گوید: نوسازی و بهسازی این نوع بافت‌ها، توجه و اهتمام ویژه دولت و شهرداری‌ها و همکاری مردم را می‌طلبد. با امضای تفاهمنامه با حضور مسئولان به‌نظر می‌رسد، بناست در اجرای این طرح پیشرفت حاصل شود. محمدرضا محمدیان با اشاره به مطلب فوق اظهارداشت: بافت فرسوده در اصطلاح به مناطقی از شهر اطلاق می‌شود که بیش از 50 درصد املاک آن سه ویژگی شاخص مساحت قطعات کمتر از یکصد مترمربع باشد، ساختمان‌ها، کم دوام یا بی‌دوام و خشت و گل و چوبی باشد و شبکه معابر کمتر از شش متر عرض داشته باشد. وی درباره موانع موجود در ساماندهی بافت فرسوده می‌گوید: مردم، سازندگان، سرمایه‌گذاران، شهرداری و دولت به‌عنوان پنج عنصر اصلی در نوسازی بافت‌های فرسوده نقش دارند.بنابراین موانع زیادی وجود دارد که انبوه‌سازان و شرکت‌های ساختمانی و سرمایه‌گذاران بخش مسکن را از ورود به پروژه‌های بافت فرسوده برای ساخت وساز برحذر می‌دارد.
تملک، مشکل نوسازی بافت فرسوده
وی در ادامه افزود: جهت اجرای یک پروژه نوسازی بافت فرسوده، گام اول، تملک املاک است.به‌عنوان مثال در یک بلوک کوچک بافت فرسوده حدود پنج هکتاری، حداقل چهارصد قطعه ملک باید تملک شود.اگر برخی از این املاک بیش از یک مالک داشته باشند و برخی دیگر وراث متعددی داشته باشند روند نوسازی با مشکل مواجه خواهد شد، البته که راهکارهایی در این خصوص وجود دارند.
سود پایین، برای انبوه‌سازان جذابیت ندارد
محمدیان سود اندک در مقایسه با سایر پروژه‌های ساختمانی را از دیگر مشکلات پیش‌روی نوسازی دانست و ادامه داد: طراحی‌های جدید برای بلوک‌های بافت فرسوده اغلب به‌گونه‌ای است که این پروژه‌ها فاقد توجیه اقتصادی هستند. همواره شهرسازان و معماران شهری، طرح‌ها را به‌گونه‌ای طراحی می‌کنند که بیشترین فضای باز، کمترین ارتفاع در ساخت و ساز، بیشترین فضاها و کاربری‌های عمومی در طرح رعایت شود و عقیده دارند که : «قرار نیست بافت فرسوده چند سال پیش را تخریب کنیم و بافت فرسوده برای ده‌ها سال بعد ایجاد کنیم». وی افزود: نظریه‌ها به طور کلی در حول سه محور عمده بهسازی، نوسازی و بازسازی قرار دارد. نحوه مداخله و برخورد با بافت قدیم در بین کشورهای مختلف با توجه به شرایط حاکم سیاسی، اقتصادی و اجتماعی آنها بوده است . اما در عین حال، در بعضی اصول و روش‌ها مشترکند. هدف از ارائه و تبیین تجارب سایر کشورها و یافتن الگوها و شیوه‌های مناسب است که با شهرهای ایران انطباق بیشتری دارد و از طرف دیگر با بررسی تجارب گوناگون درباره مداخلات شهری به‌ویژه سازماندهی بافت‌های فرسوده و قدیمی، امکان دست یافتن به نگرش و دیدگاه جامع تر را فراهم می‌آورد. این پژوهشگر می‌گوید: اوایل آغاز به کار دولت دوازدهم، ریاست‌جمهوری طرح بهسازی شهری امید را با رویکرد نوسازی بافت فرسوده ابلاغ کرد و طی آن عباس آخوندی وزیروقت، اقدام به تنفیذ اختیارات برای پیشبرد سریع کارها در طرح بهسازی شهری به معاونان خود کرد و از دستگاه‌های مختلف برای همکاری در این طرح بازآفرینی شهری و نوسازی بافت فرسوده دعوت به‌عمل آورد. وی ادامه داد: تفاهمنامه مشترک بازآفرینی شهری درمحله‌های هدف شهرتهران بین شهرداری، وزارت راه، مسکن و شهرسازی و شورای شهر تهران امضا شد. طی مراسمی، با حضور مهندس اسلامی وزیر راه و شهرسازی، محسن هاشمی رفسنجانی و پیروز حناچی تفاهمنامه مشترک بازآفرینی شهری و نوسازی بافت فرسوده در محله‌های هدف شهر تهران به امضا رسید. در این مراسم تفاهمنامه دیگری، بایک گروه مهندسی به‌عنوان توسعه‌گرمنعقد شد. این تفاهمنامه‌ها در حد نوشتن روی کاغذ و توافقات اولیه خوب است، ولی متاسفانه منشا اجرایی ندارد.زیرا برای نوسازی بافت‌های فرسوده دولت ابتدا باید یکسری پکیج‌هایی را ایجاد و آماده کند. زیرا تخصص و حرفه انبوه‌سازان ساخت و ساز است و نمی‌توانند خود را درگیر تملک املاک و مسائل حقوقی بکنند، مهمترین اقدام در راستای اجرایی شدن این تفاهمنامه تملک بافت‌های فرسوده از سوی مسئولان ذیربط است. وی درباره راهکارهای موجود برای حل معضل نوسازی بافت فرسوده می‌گوید: حمایت‌های قانونی از سرمایه‌گذاران پروژه‌های بافت فرسوده یکی از مهمترین راهکارهای موجود به حساب می‌آید. وی ادامه داد: تهیه، تدوین و تصویب آیین‌نامه‌ها، مقررات و قوانین لازم جهت سهولت تملک اراضی بافت فرسوده، استفاده بهینه از ابزارهای قانونی موجود شهرداری‌ها و سایر سازمان‌ها برای اجرای گام تملک، تضمین امنیت اجرایی پروژه «با هر شکایتی، پروژه توقف عملیات نخورد»، سودآور نمودن پروژه‌ها و اعطای تسهیلات، امتیازات و مشوق‌های ویژه می‌تواند در زمره اصلی‌ترین راهکارهای موجود به حساب آید.محمدیان در پایان یادآور شد: می‌توان گفت سرعت پیشرفت طرح بهسازی شهری به هیچ عنوان قابل قبول نیست که علت آن را می‌توان در وجود اختلاف‌های زیاد بین وزارت راه، شهرداری و سازمان نظام مهندسی جست‌وجو کرد. همچنین عدم استقبال انبوه‌سازان که به‌عنوان توسعه‌گر برای ورود به طرح بازآفرینی شهری در نظر گرفته شده بودند، مانع بزرگی برای افزایش سرعت و پیشرفت بهسازی شهری بود. هر چند انبوه‌سازانی برای ورود به بخش نوسازی بافت فرسوده اعلام آمادگی کرده‌اند، اما به‌دلیل عدم استقبال دولت و وعده‌های محقق نشده در خصوص تسهیلات در نوسازی بافت فرسوده توجیه ورود به نوسازی را برای آنها دشوار کرده است. لازم به ذکر است انبوه‌سازان با ارائه طرحی ایجاد کارگروه‌های کوچک بهسازی شهری را در استان‌های مختلف مطرح کردند که می‌توانست باعث افزایش شتاب این طرح بازآفرینی شهری شود.
