کمبود کتاب درسی، وفورکمک‌درسی
سال تحصیلی با کمبود کتاب درسی در برخی پایه‌های تحصیلی و فعالیت گسترده انتشارات کتاب‌های کمک‌آموزشی برای فروش کتاب‌هایشان به مدارس شروع شده است.
17روز است که مدارس باز شده و حالا دیگر درس و کلاس اغلب دانش‌آموزان کشور سروسامان گرفته و معلمان تدریس‌شان را آغاز کرده‌اند اما در این میان والدین برخی دانش‌آموزان گلایه‌های مشترکی از وضعیت مدرسه فرزندان خود دارند.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از همشهری، نداشتن کتاب درسی به‌ویژه در بین دانش‌آموزان پایه دهم، در صدر مشکلاتی است که آنها مطرح می‌کنند. نیامدن معلم سر کلاس درس، آن‌هم در هفته سوم مهر‌ماه دومین مسئله‌ای است که والدین دانش‌آموزان حتی در شهرهای بزرگی مانند تهران و تبریز از آن گلایه دارند. اجبار دانش‌آموزان در تهیه کتاب‌های کمک‌درسی که از سوی برخی مسئولان مدارس اعلام می‌شود هم به چالش دیگر خانواده‌ها در مدارس تبدیل شده است.
ما کتاب درسی نداریم
«اول تو سایت ثبت‌نام کردیم، کتاب نیومد. بعد به مدرسه مراجعه کردیم و خواستیم اونا پیگیری کنن، باز هم خبری نشد. رفتیم انتشارات مدرسه که دقیقا زیر ساختمون سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی هست، باز هم کتاب پیدا نکردیم. گفتن که باید صبر کنین.» این صحبت‌های شاهین امینی، پدر پریسا امینی دانش‌آموز پایه دهم مدرسه فرزانگان است. هفته سوم مهر هم رو به پایان است و کتاب مدرسه دخترش نیامده. مشکل پریسا امینی، مسئله بسیاری از دانش‌آموزان پایه دهم هم هست. آنها نگرانند که از برنامه درسی عقب بمانند؛ «امسال نخستین سالی است که کتاب‌های پایه دهم تغییر کرده، چون ما پایه نهم انتخاب رشته کرده‌ایم و دهم برخلاف قبل که عمومی بود سر کلاس رشته تخصصی خودمان می‌نشینیم. بنابراین کتاب‌های دهم به‌طور کلی جدید شده است.»
فراگیری این مسئله در بین دانش‌آموزان پایه دهم به‌حدی بود که هفته گذشته، «علی باقر‌زاده» معاون توسعه منابع و پشتیبانی سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی مجبور به پاسخگویی در این‌باره شد. او گفته است: «مشکل اصلی برای کتاب‌های پایه دهم اتفاق افتاده است که بعضا در انتخاب رشته با مسئله مواجه بودند و قاعدتا تا در سناد ثبت‌نام نکنند، نمی‌دانیم که چقدر کتاب باید به مدارس بفرستیم.» او بعد هم این راه‌حل را ارئه داده که: «با شرکت پست قراردادی امضا کردیم که هر فردی در هر جایی کتاب دستش نرسیده یا ثبت‌نام نکرده است می‌تواند در سامانه به‌عنوان خرید تک‌جلدی ثبت‌نام کند و شرکت پست هم بلافاصله کتاب را می‌فرستد.»
مشکل کمبود کتاب‌های درسی مخصوص شهرهای بزرگ نیست. این مسئله در روستاهای کوچک حادتر است. ثمینه اطیابی، دانش‌آموز پایه دهم رشته ریاضی شهرستان فومن که برای پیگیری این موضوع تماس گرفته بود، در این‌باره گفت: «کتاب‌هایمان به دستمان نرسیده و فعلا معلم‌مان یک کلیاتی را درس می‌دهد تا کتاب به دستمان برسد. تازه من در ابتدای شهریور‌ماه در سایت ثبت‌نام کرده بودم و انتظار داشتم کتاب زود به دستم برسد.» ثمینه و دوستانش جزو کسانی هستند که تا آموزش و پرورش هم برای پیگیری کتاب‌هایشان رفته‌اند ولی تلاششان بی‌نتیجه مانده است؛ «حتی زمانی هم مشخص نمی‌کنند که دلمان خوش باشد در آن تاریخ کتاب به دستمان می‌رسد. دائم می‌گویند هروقت رسید، خبرتان می‌کنیم.»
نگرانی از مدارس بی‌معلم
مشکل کمبود معلم در مدارس دولتی حالا 10سالی هست که به یک پدیده کاملا عادی تبدیل شده. از آن زمانی که علیرضا علی‌احمدی، وزیر اسبق آموزش و پرورش کلید قانون بازنشستگی پیش از موعد را زد و فرهنگیان با سابقه 20سال هم توانستند بازنشسته شوند تاکنون این مشکل ابتدای هر سال تحصیلی هویدا می‌شود و مسئولان آموزش و پرورش با به‌کارگیری معلم حق‌التدریس، به شکل موقت آن را حل می‌کنند. سال بعد از اجرای این قانون که همزمان با برکناری علی‌احمدی بود، مدارس با کمبود شدید نیرو مواجه شدند و این موضوع آنقدر حاد شد که حاجی‌بابایی، وزیر وقت آموزش و پرورش این قانون را ظلم به دانش‌آموزان دانست و عنوان کرد که در برخی مدارس هزارنفره فقط یک معاون تربیتی -همان ناظم قدیمی- باقی مانده است. بعد از علی‌احمدی، 5وزیر دیگر روی کار آمدند ولی هنوز این مشکل کمبود معلم پابرجاست.
بیشترین تماس‌های مردمی از ابتدای مهر‌ماه از سوی والدینی است که می‌گویند کلاس فرزندشان بی‌معلم مانده است. برخی هم ادعا می‌کنند که مسئولان مدرسه از آنها خواسته‌اند به مدرسه کمک مالی کنند تا معلم لازم برای کلاس فرزندشان تامین شود. مریم شیرافکن مادر عرشیا سجادی، دانش‌آموز پایه هفتم مدرسه‌ای در منطقه4 تهران در این‌باره گفت: «همان روز سوم مدرسه اعلام کردند که معلم عربی نداریم و اگر مایلید حقوق معلم حق‌التدریس را بدهید تا دعوت به کارش کنیم. اغلب والدین هم وقتی دیدند که درس بچه‌هایشان در خطر است قبول کردند.»
زهرا ابوالحسنی، مادر دانش‌آموز پایه سوم ابتدایی مدرسه‌ای در منطقه14 تهران هم گفت: «کلاس فرزندم بدون معلم مانده و فعلا معاون مدرسه یک‌هفته است که سر کلاس حاضر می‌شود. گفته‌اند قرار است معلم بفرستند و تا آن روز مادرها زنگ ورزش و نقاشی را اداره کنند. چند نفری فرزندشان را به مدرسه غیردولتی بردند ولی ما شهریه این‌جور مدرسه‌ها را نداریم و در نتیجه باید بسوزیم و بسازیم.»
البته مدیران آموزش و پرورش تاکنون مشکل کمبود معلم را رد نکرده‌اند و حتی خودشان هم جزو منتقدان این موضوع هستند. محسن حاجی‌میرزایی، وزیر آموزش و پرورش در حاشیه نشست ادارات آموزش و پرورش استان گیلان گفته است: «108هزار کمبود معلم در سال تحصیلی جاری داریم که با روش‌های قانونی در حال جبران آن هستیم.» او درباره روش‌ها هم توضیح داده: «با اعمال راهکارهای قانونی و اتخاذ تدابیر لازم از قبیل به‌کارگیری نیروهای رسمی با پرداخت اضافه‌کار و همچنین تبدیل وضعیت نیروهای واجد شرایط جبران شده است.»
او در پاسخ به اینکه مشکل کمبود معلم در سالهای آینده با موج سوم بازنشستگی نیروهای آموزش و پرورش وخیم‌تر می‌شود، گفت: «در این‌باره گزارشی به دولت دادیم و اکنون کارگروهی متشکل از کارشناسان سازمان برنامه و بودجه، سازمان امور استخدامی کشور و وزارت آموزش و پرورش، در حال برآورد تعداد دقیق معلم برای مدارس کشور هستند تا در بستر جذب قانونی نیروهای جدید برای سال آینده استخدام کنیم.»
حالا خانواده‌ها مانده‌اند و وعده‌هایی که وزرای آموزش و پرورش برای جبران کمبود معلم برای سالهای آینده می‌دهند. «یک دختر 24ساله که ترم6 مهندسی است و هیچ‌گونه سابقه تدریس و آموزشی نداشته را به‌عنوان معلم فیزیک مدرسه پسرم آورده‌اند. چرا باید پسر من زیر دست کسی که اصول ابتدایی تدریس را نمی‌داند آموزش ببیند؟» این هم از ابراز نگرانی علی محمدیان، پدر دانش‌آموز تبریزی که تماس گرفته بود.
کتاب کمک‌آموزشی مهم‌تر از کتاب درسی
سومین مشکلی که از ابتدای سال تحصیلی خانواده‌ها و دانش‌آموزان با آن روبه‌رو شده‌اند، اجبار در تهیه کتاب‌های کمک‌آموزشی است. البته این موضوع در سالهای گذشته هم وجود داشته اما مدیر مرکز رسیدگی به شکایات مردمی آموزش و پرورش وعده داده بود که برای سال تحصیلی جدید مانع این موضوع خواهند شد و معلمان خاطی را جریمه خواهند کرد.
سمیرا طالبیان، عضو انجمن اولیا و مربیان مدرسه‌ای در غرب تهران است. او می‌گوید معلم فرزندش را مجبور کرده که بسته کامل کتاب‌های کمک‌آموزشی یک انتشارات نه‌چندان معروف را بخرد؛ «معلم همان هفته اول، مادرها را دعوت کرد و گفت که این بسته آموزشی را باید بخرید. بعد هم در مورد ضرورت خرید این کتاب‌ها و تأثیرش بر یادگیری بچه‌هایمان سخنرانی مفصلی کرد و شماره حساب داد. هر چقدر من گفتم که خودمان از انقلاب می‌خریم، قبول نکرد و گفت باید از طریق خودم بخرید تا خیالم راحت شود همان کتاب‌هاست! پشت این اصرار چیست؟ ما اگر برویم و به مدیر مدرسه یا مدیر آموزش و پرورش منطقه شکایت کنیم نهایتا یک تذکر می‌دهند و تمام. بعد هم معلم فرزند فرد معترض را سر کلاس اذیت می‌کند. دقیقا از این اتفاقات می‌ترسیم وگرنه علنی شکایت می‌کردیم.»
این مسئله آنقدر در مدارس فراگیر شده که حالا همه خانواده‌ها مانند یک موضوع کاملا عادی با آن برخورد می‌کنند. علی فخار، کارشناس آموزشی از یک تجارت زیرمیزی خبر داده و ادعا می‌کند که مافیای کتاب‌های کمک‌درسی در سالهای اخیر بازاریابی خوبی در مدارس داشته‌اند؛ «قبل از شروع سال تحصیلی، مدیران انتشارات کتاب‌های کمک‌آموزشی، از اپراتورهای تلفن همراه شماره مدیر مدرسه را پیدا می‌کنند و با آنها تماس می‌گیرند. هرکدامشان پیشنهادهای مالی خوب و جذابی را مطرح می‌کنند که اغوا‌کننده است. به‌طور مثال یکی از برندهای مطرح انتشارات کمک‌آموزشی امسال انرژی خود را روی کتاب‌های کمک‌آموزشی دوره ابتدایی گذاشته، او با مدیران این مقطع تماس گرفته و عنوان کرده که نصف قیمت پشت کتاب به‌خود فرد فروشنده تعلق می‌گیرد؛ اگر بتواند یک بسته آموزشی کامل را به 50دانش‌آموز بفروشد. این معامله خوبی است و می‌تواند وسوسه‌انگیز باشد.»
مشکلات مدارس در همین 3مورد خلاصه نمی‌شود. موارد دیگری مانند تنبیه بدنی، کلاس‌های شلوغ که از نظر تعداد دانش‌آموز استاندارد نیستند، دریافت هزینه نقد در مدارس دولتی که حق دریافت شهریه ندارند و... هم گریبان دانش‌آموزان و والدینشان را گرفته؛ موضوعات هر سالهای که دیگر برای مسئولان آموزش و پرورش تکراری شده است.
