ضرورت نگاه حرفه‌ای به آینده حرفه معلمی
بیش از دو دهه از نام‌گذاری روز جهانی معلم از سوی یونسکو می‌گذرد و این در حالی است که در ایران بر اساس تقویم رسمی کشور، روز دوازدهم اردیبهشت، سالروز شهادت استاد مطهری، رسما به‌عنوان «روز معلم» شناخته می‌شود.
باوجوداین به مناسبت روز جهانی معلم، در سال‌های اخیر با صدور پیام تبریک از سوی وزرای سابق آموزشوپرورش روبه‌رو بودیم که این رویکرد، حاکی از نوعی بلوغ فکری و تمایل به جهانی‌شدن و گرامی‌داشتن این روز از سوی مسئولان وزارت آموزشوپرورش است و باید آن را اتفاقی مبارک شمرد، چراکه پیش از این، در برهه‌ای از زمان، معلمان و کنشگران صنفی حتی حق به‌رسمیت‌شمردن این روز را به‌عنوان روز معلم نداشته و چه‌بسا بارها از سوی مدیران، مورد بی‌مهری نیز قرار گرفته‌اند.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از شرق، آنچه امروزه فارغ از فرازونشیب‌هایی که روز جهانی معلم دستخوش آن شده، مهم و حائز اهمیت است، فرصتی است که این روز همه‌ساله در فصل بازگشایی مدارس، در اختیار معلمان، فعالان و تشکل‌های صنفی قرار می‌دهد تا یک‌صدا با تمام جهان، به مسائل معتنابه معلمان پرداخته و از تجارب جهانی و بین‌المللی در بهبود وضعیت و توسعه حرفه‌ای خود بهره‌مند شده یا حداقل مسائل خود را به گوش معلمان جهان برسانند. شعار امسال یونسکو برای پنجم اکتبر و روز جهانی معلم، Young Teachers: The future of the Profession (معلمان جوان، آینده این حرفه‌اند) تعیین شده است و این موضوع با توجه به شرایط خاص آموزشوپرورش کشور ما از نظر افزایش جمعیت دانش‌آموزی از یک‌سو و کمبود و حتی بحران نیروی انسانی، از سوی دیگر قرابت و تناسب قابل‌توجهی پیدا کرده و فرصت مغتنمی برای پرداختن به مسئله جذب، نگهداشت و توسعه منابع انسانی را فراهم آورده است.
بررسی‌های کارشناسانه حاکی از آن است که نزدیک به نیمی از منابع انسانی آموزشوپرورش در آستانه بازنشستگی قرار گرفته و سال‌های پایانی خدمت خود را سپری می‌کنند و این در حالی است که هنوز استلزامات جذب دانشجو-معلمان در دانشگاه فرهنگیان و دانشگاه تربیت دبیر، به میزان مورد نیاز فراهم نشده است، بنابراین مسئولان ذی‌ربط وزارت آموزشوپرورش برای خروج از این بحران، تصمیم به جذب معلمان نوپایی گرفته‌اند که اغلب آنها بیش از آنکه دغدغه تعلیم و تربیت و رسالت خطیر حرفه شریف معلمی داشته باشند، اندیشه یافتن شغل ثابت و استخدام رسمی را در سر می‌پرورانند؛ معلمانی که قرار است آینده این حرفه باشند!
جویندگان کاری که بدون کسب شایستگی‌های پایه معلمی، قرار است عهده‌دار تعلیم و تربیت آینده‌سازان این کشور باشند! نیروهای شرکتی، خرید خدمات، سرباز-معلمان، مربیان و چه و چه که بعضا رنگ کلاس را به روی خود ندیده و صرفا به نام ایشان سابقه‌ای ایجاد شده است و اکنون به‌جای فردی که سال‌های‌سال گرد گچ و تخته بر سرش نشسته، دعوت به کار خواهند شد.
اشخاصی که حتی رشته تحصیلی مرتبط با رشته تدریس خود ندارند، آموزشیارانی که مخاطب کلاس‌هایشان پدران و مادران بزرگسالی بوده‌اند و روش‌ها و فنون تدریسشان هیچ تناسبی با کودکان مظلوم مناطق محرومی که قرار است نوآموز آنان در کلاس‌های درس شوند، ندارند و این در حالی است که اسناد تحولی، مؤلفه اصلی نظام تعلیم و تربیتش را معلمی با ویژگی‌ها و توانمندی‌های خاص می‌داند که قرار است رسالت سنگین توسعه کشور را بر دوش بکشد و در جامعه جهانی، نقش‌آفرین باشد.
امروزه اغلب صاحب‌نظران تعلیم و تربیت بر این باورند که آموزشوپرورش برای تحول، توسعه و پیشرفت، نیازمند تحول در منابع انسانی است و تغییروتحول در منابع انسانی، مستلزم تلاش همه‌جانبه برای حرفه‌ای‌شدن و نگاه حرفه‌ای به معلم است.
بی‌شک از ویژگی‌های مهم یک نظام آموزشی باکیفیت و اثربخش، برخورداری از معلمان متعهد، پویا، باانگیزه و کارآمدی است که بتواند فرهنگ تفکر صحیح، خلاقیت و خردورزی، خودباوری، رشد و شکوفایی را برای آینده‌سازان کشور به ارمغان آورد. اما به نظر می‌رسد با شیوه‌های کنونی جذب، نگهداشت و توسعه معلمان، آینده روشنی برای بزرگ‌ترین دستگاه تعلیم و تربیت رسمی و عمومی کشور، قابل ترسیم نخواهد بود و ادامه سیاست‌های کنونی جذب منابع انسانی، بدون توجه به همه ابعاد و ساحت‌های آن، در آینده‌ای نه‌چندان دور، کیفیت آموزشی و بهره‌وری در آموزشوپرورش را به افول خود نزدیک کرده و شأن و منزلت معلمان را با تنزل قابل‌ملاحظه‌ای روبه‌رو خواهد کرد.
لذا آموزشوپرورش برای توسعه، تحول و پیشرفت در تراز سند تحول بنیادین و مبتنی‌بر آرمان‌های بلند نظام اسلامی و تحقق شعار یونسکو در روز جهانی معلم، نیازمند تعیین چشم‌انداز و ترسیم نقشه راه و باز‌مهندسی منابع انسانی و بازنگری در روش‌های جذب معلمان و استقرار نظام جامع نظارت و ارزیابی و تضمین کیفیت نظام آموزشی کشور است تا بتواند در افق ١٤٠٤ ترسیم‌گر آموزش‌و‌پرورشی توسعه‌یافته در سطح منطقه با هویتی اسلامی- انقلابی و مؤثر در عرصه بین‌المللی باشد.
چشم‌اندازی که بیانگر جهت‌گیری نظام آموزشی و الهام‌گرفته از وضعیت آرمانی منعکس‌شده در رهنامه نظام تعلیم‌و‌تربیت رسمی عمومی کشور و متأثر از چالش‌های پیش‌رو، ترسیم‌شده و معرف وضع مطلوب و دست‌یافتنی باشد. وضعیت مطلوبی که به تمامی مؤلفه‌های نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی به‌طور هماهنگ توجه کرده و همه مسئولان آموزشوپرورش و سیاست‌گذاران نظام آموزشی را ملتزم و پایبند به اجرای آن کند. بی‌گمان نظام آموزشی هر کشور برای همگام‌شدن با توسعه جهانی، باید علاوه بر هماهنگ‌کردن خود با تحولات جامعه جهانی، چشم‌اندازها و تغییرات آینده را پیش‌بینی و آنها را در ایجاد تحولات مطلوب همراه کند؛ ازاین‌رو معلمان جوان و تازه‌نفس جهان امروز اگر قرار است با تأسی از شعار امسال روز جهانی معلم، آینده این حرفه باشند، باید خود را با نیازهای امروز جهان انطباق داده و ویژگی‌هایی را که سند تحول برای آنها برشمرده است، احصا کنند. نقش معلم جوان آینده این حرفه و مأموریتی که به عنوان هدایت‌کننده، توسعه‌گرا و اسوه‌ای امین، بصیر و بی‌همتا و به عنوان مهم‌ترین عنصر تحقق مأموریت‌های نظام تعلیم و تربیت بر عهده او نهاده شده، بسیار خطیر و حیاتی است، چراکه او رسالت تربیت دانش‌آموزان نسل‌های آینده کشور را به دوش گرفته است. حال اگر شیوه‌های جذب و تربیت چنین عنصر اثرگذاری در تنگنای کمبود نیروی انسانی، مورد کم‌توجهی یا بی‌توجهی قرار بگیرد، نه‌تنها مأموریت‌های نظام تعلیم و تربیت به انجام نخواهد رسید، بلکه توسعه کشور و نهادینه‌سازی عدالت آموزشی و تربیتی نیز به مخاطره خواهد افتاد.
بنابراین انتظار می‌رود سیاست‌گذاران این حوزه با اصلاح شیوه‌ها و سیاست‌های تأمین، جذب و تربیت معلم، متقاضیان شایسته حرفه معلمی را صرفا از طریق مبادی قانونی آن، یعنی از طریق دو دانشگاه فرهنگیان و تربیت دبیر شهید رجایی، تأمین کنند تا با ابتنا به اصول حاکم بر برنامه درسی تربیت معلم و با تأکید بر انطباق سطح شایستگی‌های حرفه‌ای معلمان در سطح ملی و جهانی و با توجه به مقتضیات الگوی برنامه درسی در نظام تعلیم و تربیت، بتوانند زمینه‌های جذب استعدادهای برتر و برخوردار از صلاحیت‌های علمی، اخلاقی و دینی و انقلابی را فراهم کنند و با طراحی و اجرای الگوهای بالندگی شغلی و حرفه‌ای و تقویت انگیزه‌های معنوی و مادی معلمان جوان، آینده این حرفه خطیر را در سطح جهانی، تضمین کرده و نقش معلم را از یک مخابره‌کننده صِرف دانش و اطلاعات، فراتر ببرند و بنیان توسعه فرهنگی و اجتماعی را مستحکم کرده و موجبات رشد و بالندگی کشور را فراهم کنند.
