داستان یک سهل‌انگاری منجر به مرگ
سمپاشی غیرمجاز با قرص برنج باز هم قربانی گرفت. پسر جوانی که بر اثر استنشاق گاز متصاعدشده از سمپاشی واحد مجاور طبقه مسکونی خود در کیش با قرص برنج دچار مسمومیت شده بود، به دلیل بی‌توجهی پزشک اورژانس بیمارستان به علایم مسمومیت، تاخیر اورژانس در اعزام به محل وقوع حادثه و بی‌توجهی مدیر ساختمان به لزوم مطلع کردن پسر جوان بابت ضرورت تخلیه خانه، جان خود را از دست داد.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از اعتماد، آرش صادقی، برادر متوفی (امین صادقی) یک روز پس از برگزاری مراسم هفتمین روز درگذشت برادر خود درباره شرح این حادثه گفت: «برادر من 3 ماه بود که برای کار به کیش رفته بود و در آنجا با دو تن از دوستان خود، ساکن یک واحد استیجاری بودند.
یک روز بعد از سمپاشی منزل همسایه، وقتی به خانه می‌روند دچار حالت تهوع می‌شوند. برادر من به اورژانس بیمارستان کیش مراجعه می‌کند و پزشک اورژانس بعد از معاینه می‌گوید که بر اثر یک ویروس دچار مسمومیت شده. برای برادرم سرم تجویز می‌کند و برادر من به منزل برمی‌گردد. به دلیل بدتر شدن علایم، دوباره به همان دکتر مراجعه می‌کند که این بار، پزشک اورژانس برای او قرص ضد تهوع تجویز می‌کند. من حدود نیمه‌شب با برادرم صحبت کردم و می‌گفت کمی بهتر شده. اما بعد از نیمه شب، حال هر سه نفرشان بدتر می‌شود. دوستش بعدها به من گفت حال‌شان در حدی بد بوده که دچار سوزش قلب شده بودند و قدرت حرکت کردن را از دست داده بودند.»
برادر متوفی افزود: «یکی از همخانه‌ها که در اتاق جداگانه‌ای خوابیده بود، به صاحب کارش اطلاع می‌دهد و او با اورژانس تماس می‌گیرد اما عوامل اورژانس 115 می‌گویند مراجعه برای مسمومیت در شرح وظایف‌شان نیست و فقط برای موارد شکستگی و علایم قلبی می‌آیند. برای دومین بار با اورژانس تماس می‌گیرد اما اورژانس با 15 دقیقه تاخیر می‌رسد ظاهرا برادرم فوت کرده بود و مامور میانسال اورژانس هم هیچ وسیله احیا و دستگاه تنفسی همراه نداشته و بعد از چند ثانیه احیای تنفسی برادرم، به صاحب کار این بچه‌ها می‌گوید من خسته شدم. شما احیا را انجام بده. در نهایت برادر من قبل از رسیدن اورژانس فوت می‌کند.»
برادر متوفی در توضیح علت مسمومیت این سه جوان گفت: «واحد مسکونی همجوار این بچه‌ها در سایت دیوار درخواست سمپاشی داده بود و یک نفر هم به این درخواست پاسخ می‌دهد و خانه با سم حاوی قرص برنج سمپاشی می‌شود. مدیر ساختمان به تمام واحدها اطلاع داده بود که در روز سمپاشی، خانه را تخلیه کنند اما به برادر من و دوستانش خبر نداده بود. آنها هم بی‌خبر از این اتفاق به خانه می‌آیند در حالی که گاز منتشرشده از قرص برنج، از طریق سیستم فاضلاب، وارد هوای منزل برادر من شده و باعث مسمومیت و در نهایت، فوت او شد.»
برادر متوفی در این باره افزود: «دیروز از اداره آگاهی با من تماس گرفتند و اعلام کردند که سمپاش ساختمان، بازداشت شده و در اعترافات اولیه اقرار کرده که حدود 60 قرص برنج در محفظه سم ریخته بوده. در نتیجه کالبدشکافی از جسد برادر من هم آثار قرص برنج پیدا شده است. حالا ما از سمپاش، مدیر ساختمان که مساله سمپاشی را به برادرم و دوستانش اطلاع نداده، پزشک اورژانس بیمارستان کیش که با سهل‌انگاری حتی یک آزمایش برای بررسی علت مسمومیت در بار دوم مراجعه ننوشته و عوامل اورژانس 115 که علاوه بر امتناع از اعزام، با تاخیر 15 دقیقه‌ای و بدون وسایل احیا به محل حادثه آمده‌اند، شکایت کرده‌ایم.»
به دنبال این اظهارات، یکی از همخانه‌های متوفی هم که به دلیل مسمومیت شدید، به بیمارستان منتقل شده بود و پس از بهبود علایم، روز چهارشنبه ترخیص شد، در توضیح این واقعه » گفت: «شنبه هفته گذشته، واحد همسایه ما خانه‌اش را سمپاشی کرد. امین (متوفی) همان روز در خانه بود. ما ظهر یکشنبه به خانه آمدیم و امین، بعدازظهر یکشنبه دچار حالت تهوع شد که دوستم او را به بیمارستان رساند. پزشک عمومی اورژانس هم با یک معاینه سطحی گفت چیز خاصی نیست. غروب همان روز و به فاصله 4 ساعت، امین باز هم دچار حال تهوع شد و باز هم توسط همان دکتر عمومی در بیمارستان معاینه شد که این بار، پزشک برای او آمپول و قرص ضد تهوع تجویز کرد. یکشنبه شب، هر سه نفر شام خوردیم و من در اتاق خودم خوابیدم ولی امین و دوستم در سالن پذیرایی خوابیده بودند.
قبل از بامداد، هر 3 نفر حال‌مان بد شد ولی فکر می‌کردیم مشکل ویروسی است. ساعت 5 صبح حالم در حدی بد بود که فقط توانایی شماره گرفتن با گوشی‌ام را داشتم. به دوستم تلفن زدم و او هم بلافاصله به اورژانس تلفن زد که اورژانس به او گفته بود ما برای این موارد مراجعه نمی‌کنیم. وقتی دوستم به خانه ما رسید و شرایط ما سه نفر را دید، دوباره به اورژانس تلفن زد که این بار، رسیدن اورژانس حدود یک ربع طول کشید و امین قبل از رسیدن اورژانس تمام کرد. هر سه نفر ما به دلیل فوت مشکوک امین و علایم مسمومیتی که داشتیم به بیمارستان منتقل شدیم و همان موقع، رییس بیمارستان فکر می‌کرد امین قرص برنج خورده چون نتایج کالبدشکافی هم وجود قرص برنج در معده‌اش را تایید کرد اما بعد از انتقال ما به بیمارستان، مسوولان بهداشت و اداره آگاهی به خانه ما آمدند و پس از بررسی متوجه شدند که علت فوت و مسمومیت، استنشاق گاز قرص برنج ناشی از سمپاشی واحد همسایه بوده و سمپاش 64 قرص برنج برای سمپاشی استفاده کرده است. گاز این قرص هم بدون بو بود و از راه فاضلاب‌های متصل ساختمان، وارد واحد ما شد و ما را مسموم کرد که بعد از این بررسی‌ها، نتایج را به بیمارستان اعلام کردند و خانه ما هم پلمب شد.»
این جوان در ادامه صحبت‌هایش افزود: «اگر پزشک اورژانس، بار دوم مراجعه امین از او آزمایش خون می‌گرفت، حتما متوجه مسمومیت قرص برنج می‌شد. ما از صاحبخانه و سمپاش شکایت کردیم چون صاحب خانه شماره تلفن ما را داشت و باید به ما خبر می‌داد که خانه را بعد از سمپاشی تخلیه کنیم.» سمپاشی واحد مسکونی با قرص برنج، ظرف 4 سال گذشته، بارها قربانی گرفته است. تابستان 94 خبری درباره مسمومیت 33 زایر عربستانی مقیم در یکی از هتل‌های مشهد و فوت 4 نفر از آنان منتشر شد. بازتاب این حادثه به حدی بود که وزارت امور خارجه عربستان با احضار سفیر ایران، نگرانی عمیق ریاض را اعلام کرد و خواستار روشن شدن موضوع شد.
به دنبال بررسی‌های کارشناسی، نماینده مردم مشهد در مجلس اعلام کرد: «مسوولان هتل ... مشهد برای صرفه‌جویی در هزینه دفع حشرات، برای سمپاشی یکی از طبقات هتل، از قرص برنج استفاده کرده و گاز حاصل از تبخیر این قرص‌ها از راه کانال تاسیسات به محل اسکان زایران نشت کرده و موجب مسمومیت زایران عربستانی شده است. اسفند 95 هم مدیر روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان از فوت کودک چهارساله بندرعباسی بر اثر مسمومیت و فوت ناشی از استنشاق گاز قرص برنج خبر داد و افزود: «یک خانواده چهار نفری در بندرعباس بر اثر استنشاق گاز ناشی از قرص برنج دچار مسمومیت شدند که کودک چهارساله خانواده در این حادثه جان خود را از دست داد. این حادثه در یک مجتمع مسکونی سازمانی روی داده و ساکنان طبقه زیرین محل سکونت این خانواده، اقدام به سم‌گذاری از نوع قرص برنج کرده بودند که گاز آن به طبقه بالا راه یافته است.»
مردادماه امسال هم، دختر جوانی بر اثر علایم مسمومیت شدید به بیمارستان امام‌رضا(ع) مشهد منتقل شد و بر اثر شدت مسمومیت فوت کرد که مدیر روابط عمومی این بیمارستان در توضیح جزییات این حادثه، علت فوت او را استنشاق گاز متصاعد از قرص برنج اعلام کرد و افزود: «براساس بررسی عوامل مسمومیت و نیز حالات بیمار، پزشکان این بیمارستان احتمال آلودگی و مسمومیت با قرص برنج را حدس زدند که با طرح پرسش از پدر خانواده، سمپاشی منزل همسایه متوفی تایید شد. احتمال می‌رود شرکت مسوول سمپاشی، برای سمپاشی منزل مشتری خود از قرص برنج استفاده کرده و گاز ناشی از آن از طریق داکت پنجره، یا هر دریچه‌ای دیگر وارد منزل متوفی و مادرش شده باشد.»
کامبیز سلطانی‌نژاد، متخصص سم‌شناسی و عضو هیات علمی مرکز تحقیقات پزشکی قانونی، سازمان پزشکی قانونی کشور چندی قبل در اشاره به آمار مرگ‌ومیر در اثر مسمومیت با قرص برنج (فسفید آلومینیوم) گفت: «قرص‌های حاوی فسفید آلومینیوم در کشور، به ویژه در نواحی شمالی، برای نگهداری برنج و سایر غلات در انبارها و جلوگیری از تاثیر مخرب حشرات موذی، نسبتا رایج است. این فرآورده، تولید داخلی نداشته و بیشتر با نام تجاری Phostoxin® وارد کشور می‌شود.
از سال ۱۳۸۴ به دنبال گزارش سازمان پزشکی قانونی کشور به هیات نظارت بر سموم (به عنوان عالی‌ترین مرجع سیاستگذاری در زمینه واردات، صادرات، تولید و توزیع سموم آفت‌کش‌های کشاورزی در کشور) و با تصویب این هیات، فسفید آلومینیوم به شکل قرص تخت، از فهرست رسمی سموم کشاورزی کشور حذف و هرگونه واردات، توزیع و فروش آن ممنوع شد و هرگونه کاربرد کشاورزی این سم، تنها به صورت محدود و به شکل سایر فرمولاسیون‌ها و تحت نظارت کارشناسان کشاورزی در مصارف غیرخانگی و بیشتر در موارد صنعتی یا به عنوان جونده‌کش صورت می‌گیرد. متاسفانه تمامی قرص‌های برنج حاوی فسفید آلومینیوم که در بازارهای سیاه و مراکز غیرمجاز در کشور به فروش می‌رسند به صورت قاچاق و غیرقانونی وارد کشور می‌شوند.
استفاده از قرص‌های برنج حاوی فسفید آلومینیوم در کشاورزی به دلیل کارآیی بالای این فرآورده جهت از بین بردن آفات، قیمت ارزان، سهولت استفاده، عدم وجود باقیمانده در محصول، با استقبال زیاد از سوی کشاورزان همراه است و به علت تمایل کشاورزان به مصرف این سم جهت نگهداری محصول برنج، به ویژه در مصارف خانگی یا نیمه صنعتی، قاچاق این فرآورده از کشورهای همسایه و ایجاد بازار سیاه این سم در کشور وجود دارد. اگر چه در بسیاری موارد، علت مسمومیت در اثر مصرف عمدی و خوراکی این سم است، اما مواردی از بروز مسمومیت‌های شدید و کشنده تصادفی در اثر استنشاق گاز فسفین آزاد شده از قرص‌های برنج نگهداری شده در محیط‌های مرطوب، نیزگزارش شده است.»
