کمبود معلم در مدارس وارد وضعیت قرمز شد

 به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از ایران، از یک سو خانواده‌ها از کلاس‌های شلوغ و پر سروصدا گلایه دارند و از سوی دیگر مسئولان آموزش و پرورش اعلام می‌کنند که به خاطر کمبود نیرو چاره‌ای جز تشکیل کلاس‌های پر جمعیت ندارند این کمبود نیرو البته به گفته آنها به علت بالا رفتن آمار بازنشستگی معلمان در مقابل کاهش استخدام نیرو شکل گرفته است. آمارهای وزارت آموزش و پرورش می‌گوید برای سال تحصیلی جدید (98_99) 108 هزار معلم کمبود داشتند که این کمبود را البته با گرفتن معلم خرید خدمات، به‌کارگیری معلمان بازنشسته و حق التدریس آزاد جبران کرده‌اند.

با این حال موضوع کمبود معلم، به چالش جدی وزارت آموزش و پرورش تبدیل شده است. آمارها نشان می‌دهد که از مجموع 930 هزار معلم رسمی آموزش و پرورش تا سال 99 نزدیک به 320 هزار معلم و تا سال 1404 نزدیک به 330 هزار معلم بازنشسته خواهند شد. علاوه بر این به گفته مسئولان آموزشی کمبود معلم در استان‌های خوزستان، خراسان رضوی، اصفهان، سیستان و بلوچستان، مرکزی، تهران و شهرستان‌های استان تهران جدی‌تر است. برای همین حالا آنها تصمیم گرفته‌اند که آزمون استخدامی برگزار کنند و ظرفیت پذیرش دانشجو معلم را در دانشگاه فرهنگیان افزایش دهند. آنها بر این باورند که اگر سالانه بتوانند 40 هزار معلم تربیت کنند شاید بتوانند تا سال 1401 بخشی از این کمبودها را جبران کنند.

یارمحمد حسین بر مدیرکل اموراداری و تشکیلات وزارت آموزش و پرورش درباره جبران کمبود معلم می‌گوید: کمبود معلم برای سال تحصیلی جدید حدود 108 هزار نفر بوده است که ما از طریق ورودی دانشگاه فرهنگیان، استخدام حق التدریس شاغلین، استفاده از حق التدریس آزاد، به کارگیری بازنشسته‌ها و استفاده از 16 هزار و 400 معلم خرید خدمت آن را جبران کرده‌ایم. وی با اشاره به اینکه سازمان اداری و استخدامی در زمینه جذب معلم با وزارت آموزش و پرورش همکاری می‌کند، می گوید : با توجه به فعالیتی که دانشگاه فرهنگیان دارد و آزمون‌های استخدامی که سالانه برگزار می‌کنیم می‌توانیم این مشکل را تا سه سال آینده برطرف کنیم.

جذب 18 هزار معلم با آزمون

سؤال مهم کارشناسان آموزشی این است چرا مسئولان در سال‌های گذشته فکری به حال نیروی انسانی برای کلاس‌های درس نداشتند که حالا با کمبود 320 هزار نیرو مواجه شده‌اند. در این باره حسین خنیفر رئیس دانشگاه فرهنگیان  توضیح می‌دهد: بحث کمبود معلم یک پیشینه دیرینه دارد، متأسفانه این موضوع از دهه‌های قبل مطرح بوده است. معلم‌ها زمانی که استخدام می‌شوند فرمی به‌نام 502 دارد و مسئولان نیروی انسانی می‌دانند که مثلاً معلمی با 15 یا 20 سال سابقه کار چه روزی بازنشسته می‌شود.

اما ممکن است برخی معلمان در دوره تحصیلات تکمیلی ادامه تحصیل دهند این معلمان می‌توانند با 35 سال کار بازنشسته شوند. با این حال در سال‌های قبل ما 400 مرکز تربیت معلم داشتیم که صدهزار دانشجو را تربیت می‌کرد و همه کسانی که می‌خواستند معلم شوند در این دانشگاه درس می‌خواندند. اما بر اساس تصمیماتی این مراکز تعطیل شدند و سال 90 دانشگاه فرهنگیان با 98 مرکز و پردیس ایجاد شد. در آن سال مسئولان گفتند که بین 20 تا 30 هزار معلم دانشجو در این مراکز تربیت می‌کنند و پیش‌بینی هم کرده بودند که در این زمینه کمبودی نخواهند داشت. اما یک اتفاق عجیبی افتاد و آن هم این بود که سال 90، 21 هزار دانشجو، سال 91 حدود 17 هزار دانشجو معلم، سال 92 حدود 11 هزار دانشجو، سال 93 حدود 9 هزار دانشجو، سال 94 حدود 7 هزار دانشجو و در سال 95 هم 3 هزار دانشجو پذیرش کردند. این تعداد پذیرش موجب شد تا حالا ما با سونامی کمبود نیروی معلم در کشور مواجه شویم.

او تأکید می‌کند: وزارت آموزش و پرورش همیشه از طریق فرستادن نیروهای بازنشسته سرکلاس درس، گرفتن سرباز معلم‌ها، معلم‌های نهضت سواد آموزی و خرید خدمت این کمبود را جبران می‌کرد. این روش‌ها از نظر ما علمی نیست برای همین از سال 95 روش‌های دیگری را جایگزین کردیم. ماده 28 اساسنامه دانشگاه فرهنگیان می‌گوید درصورتی‌ که دانشگاه فرهنگیان نتواند معلم تربیت کند به طور موقت می‌تواند از طریق فارع‌التحصیلان دیگر دانشگاه‌ها با آزمونی که برگزار می‌کند دانشجو معلم پذیرش کند. ما این آزمون را برگزار می‌کنیم و داوطلبان یکسال در دوره پودمانی دروس معلمی را می‌گذرانند. برای سال 97 ما 23 هزار دانشجو از طریق کنکور و 23 هزار نفر هم از طریق آزمون پذیرش کردیم و برای سال 98 هم 25 هزار دانشجو از طریق کنکور و حدود 18 هزار نفر هم از طریق آزمون جذب می‌کنیم.اگر این اتفاق تا سال 1401 ادامه داشته باشد به کف نیاز کمبود معلم که 200 هزار نفر است، خواهیم رسید.

دانش‌آموزان نیاز به معلم خلاق دارند

به‌کار‌گیری نیروی خرید خدمات هم مورد انتقاد بسیاری از کارشناسان آموزشی است آنها می‌گویند، این نوع معلمان کارآیی لازم را در کلاس درس ندارند و در نتیجه ضررش را تنها دانش‌آموزان می‌بینند. مهدی بهلولی معلم آموزش و پرورش در این باره اظهار می‌کند: بر اساس قانون بازنشستگان آموزش و پرورش می‌توانند 8 ساعت در هفته تدریس کنند اما خیلی از این معلم‌ها سه یا چهار روز در هفته تدریس می‌کنند برخی از این معلمان 20 سال از بازنشستگی‌شان گذشته است و دیگر توان لازم را برای تدریس ندارند.معلمی که 70 سال سن دارد باید استراحت کند حوصله دانش‌آموز را ندارد.

وی همچنین به‌طرح خرید خدمات اشاره می‌کند و می‌گوید: همین الان بحث خرید خدمات مطرح می‌شود. پیمانکار در استان‌های مختلف فردی را انتخاب می‌کند که فقط مدرک تحصیلی دارد این فرد وقتی سر کلاس درس می‌آید اصلاً نمی‌تواند با دانش‌آموز ارتباط برقرار کند چرا که او فقط می‌خواهد حقوق 400 یا 500 هزار تومانی آخر ماه را بگیرد. این طرح در مناطق محروم در حال اجرا است و دانش‌آموزان این مناطق نیاز به معلم خلاق و باانگیزه دارند که متأسفانه افرادی که وارد طرح می‌شوند فقط نیاز مالی دارند و اگر سال بعد شغلی با حقوق بهتر به آنها معرفی شود آنها معلمی را کنار می‌گذارند و به شغل جدیدشان روی می‌آورند.

به‌گفته بهلولی، موضوع کمبود معلم یک دهه است در آموزش و پرورش مطرح شده و حالا مسئولان می‌گویند نیاز به 300 هزار معلم دارند چرا در بحث مهندسی منابع انسانی دست روی دست گذاشته‌‌اند؟