ایران چقدر در جنگ تحمیلی خسارت دید؟
پس از پایان جنگ تحمیلی هشت ساله، هیأتی از سوی دبیرکل وقت سازمان ملل، خاویر پرز دکوئیار، در سال ۱۳۷۰، به تهران آمد تا خسارتهای وارد بر ایران را برآورد کند.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از مردم سالاری، در گزارش این هیأت، خسارات مستقیم به ایران ۹۷ میلیارد دلار برآورد شده است. این رقم یک‌دهم خسارات ۱۰۰۰ میلیارد دلاری است که کارشناسان و مسئولان وقت کشورمان تخمین زده بودند.
در گزارش سازمان ملل، که دبیرکل این سازمان به اعضای شورای امنیت ارائه کرد، آمده است: «در ۲۴ استان ایران، پنج استان صحنه نبرد بود و ۱۱ استان دیگر هدف حمله‌های هوایی و موشکی مکرر قرار گرفت. این ۱۶ استان، دوسوم جمعیت ۵۰ میلیونی کشور را در خود جای می‌داد... طبق اظهارات مقامات ایرانی، بیش از ۵۰ شهر و شهرستان و نزدیک به ۴۰۰۰ روستا در این جنگ به میزان مختلف متحمل خسارت شدند و تعداد بسیاری نیز با خاک یکسان شده‌اند که باید آنها را به این تعداد اضافه کرد. در مجموع، کل واحدهای مسکونی که بنا به گزارش‌ها در جنگ تخریب شد، بیش از ۱۳ هزار بود و ۱۹۰ هزار واحد نیز به شدت خسارت دید. هیات سازمان ملل تعداد قابل ملاحظه‌ای از این محل‌ها را مورد بازدید قرار داد و خسارات وارده را تایید کرد. این جنگ در تخریب مناطق مسکونی و غیر نظامی تاثیر مستقیم و اسفباری داشت. به علاوه، در حدود یک میلیون و ۲۵۰ هزار نفر نیز مجبور به ترک خانه و کاشانه خود شدند.»
درباره کاهش تولید ناخالص ملی ایران در این گزارش آمده است: «تولید ناخالص ملی به قیمتهای ثابت از ۳۱۲۷ میلیارد ریال در سال ۱۹۷۹ به ۲۸۴۳ میلیارد ریال در سال ۱۹۸۸و به ۲۰۴۸ میلیارد ریال در سال ۱۹۸۸ کاهش یافته است؛ یعنی ۳۰ درصد سقوط کرده است. همچنین در سرمایه‌گذاریها کاهش چشم‌گیری ایجاد شده است؛ یعنی از ۵۷۵ میلیارد ریال در سال ۱۹۷۹ به ۲۹۴ میلیارد ریال در سال ۱۹۸۸ (به قیمتهای ثابت) رسیده است.»
این گزارش، در کل، برآوردی از آسیبهایی گسترده که بر دیگر بخشهای صنعتی، کشاورزی، نفتی، ترابری، میراث فرهنگی و ... ایران وارد شده را نیز به دست داده است. همچنین به تأثیرات مخرب این جنگ بر اقتصاد ملی، زیست‌بوم و مردم ایران اشاره کرده است. در این گزارش گفته شده است که بخشی گسترده از سازه‌های نفتی ایران از میان رفته‌اند. برای نمونه، زیان تولید ناشی از آسیب به پالایشگاه آبادان در هشت سال، بیش از ۷۰۰ میلیون بشکه به ارزش تقریبی ۲۷ میلیارد دلار بوده است. یا، بیش از ۷۵ درصد سازه‌های نفتی جزیره خارک از میان رفته است.
بندرهای ایران نیز در این جنگ لطمات بسیاری دیدند. در گزارش سازمان ملل آمده که بندر آبادان در جنگ همواره زیر بمباران بوده و یکسره ویران شده است. بندر خرمشهر نیز خساراتی بسیار دیده و بایسته است که از نو ساخته شود. همچنین به بندر امام خمینی نیز بارها حمله هوایی شده است و هر چند در زمان بازدید هیئت سازمان ملل بسیاری از آسیبها بازسازی شده بودند ولی، به گفته این هیات، این بازسازی موقتی بوده است نه دائمی. در گزارش هیئت در بخش نیرو نیز آمده است که نیروگاهها چون اهداف راهبردی بوده‌اند حمله به آنها تنها محدود به استانهای مرزی نبوده است. بزرگ‌ترین شبکه نیرو که در استان خوزستان جای دارد و برق ۲۱ استان ایران را فراهم می‌کند بارها مورد حمله قرار گرفته است. همچنین به نیروگاه نکا که دیگر نیروگاه بزرگ ایران است چند بار حمله شده است. نیروگاههای دیگر، همچون نیروگاه تبریز در شمال غرب ایران و نیروگاه بندر عباس در جنوب ایران، بارها مورد حمله قرار گرفته‌اند. دیگر نیروگاههای کوچک‌تر ایران نیز خسارات دیده‌اند.
همچنین، آماری از کشتیهای غرق‌شده در رود کارون و اروندرود به دست داده و برآورد کرده که بیش از ۸۰۰ فروند کشتی کوچک و متوسط و ۷۰ فروند کشتی بزرگ از دست رفته‌اند و غرق شده‌اند.
در گزارش سازمان ملل به تأثیر مخرب جنگ بر سازه‌های درمانی نیز اشاره شده است و گفته شده که در پنج استان مرزی ایران با عراق پنج بیمارستان و ۱۰۲ درمانگاه و ۱۰۷ مرکز درمانی شهری و روستایی آسیب‌دیده و ویران شده‌اند.
این گزارش همچنین به بخش کشاورزی نیز پرداخته و برای نمونه گفته که شمار درختان خرمای از میان‌رفته در استان خوزستان بیش از هفت میلیون درخت بارور بوده که برابر ۱۵۵ هزار تن تولید خرما در سال است.
با خسارات گسترده‌ای که عراق طی جنگی تحمیلی به ایران زده است دولت صدام از پاسخ به درخواست‌های ایران برای پرداخت غرامت سر باز زد و دولت‌های تازه عراق نیز خواهان این‌اند که ایران این موضوع را پیگیری نکند.
