مبلغ تراکنش‌های کارتی نزولی شد
تازه‌ترین داده‌های رسمی نشان می‌دهد که مردم در خرداد ماه امسال از نظر مبلغی کمتر در کارتخوان‌های فروشگاهی کارت کشیدند.
به گزارش شبکه الکترونیکی پرداخت کارت (شاپرک) در خرداد ماه 1398 بالغ بر 2 میلیارد و 196 میلیون تراکنش با ارزش 239 هزار و 79 میلیارد تومان در شبکه الکترونیک پرداخت کارت پردازش شده که نسبت به اردیبهشت ماه رشد 2.48 درصدی در تعداد و منفی 13.37 درصدی در ارزش ریالی داشته است.
بازگشت به سال 97
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از ایران، مردم ایران در سال گذشته 21 میلیارد و 768 میلیون بار(تراکنش) به ارزش 2588 هزار و 700 میلیارد تومان کارت کشیدند. در سال‌های اخیر با رشد خدمات بانکداری الکترونیکی و توسعه ابزارهای الکترونیک، کارت‌های بانکی به تدریج جای اسکناس و سکه را در مبادلات مالی گرفته است. درحالی که در سال گذشته نسبت اسکناس و مسکوک در دست مردم 2.58 درصد کل نقدینگی کشور بوده این نسبت تنها برای تراکنش‌های کارتی (به غیراز خودپردازها) 11.24 درصد بوده است. ارزش تراکنش‌های کارتی درسال‌های اخیر به قدری افزایش یافته که سهم ارزشی آن به تولید ناخالص داخلی کشور 119 درصد شده است.
علاوه بر این، دلیلی برای توسعه بانکداری الکترونیک در سالیان اخیر، گشت و گذاری در لابه لای اعداد و ارقام تراکنش‌های کارتی، دماسنج حال و هوای اقتصادی نیز محسوب می‌شود. میزان رشد یا افزایش تعداد و ارزش تراکنش‌ها و سهم ابزار مختلف شامل کارتخوان، ابزار موبایلی و اینترنتی نشانگر سمت و سوی اقتصاد خانوارهاست. همچنین سهم دهک‌های قیمتی در این تراکنش‌ها نیز گویای رفتار اقتصادی اقشار مختلف از کم درآمدها تا پردرآمدهاست.
افزایش گرایش به موبایل و اینترنت
براساس اطلاعات ارائه شده از سوی شرکت شبکه الکترونیکی پرداخت کارت (شاپرک)، درمجموع، تراکنش‌های کارتی کشور با استفاده از سه ابزار دستگاه‌های کارتخوان، موبایل و اینترنت انجام می‌شود. بررسی سهم بازار این ابزار در سال گذشته نشان می‌دهد که گرایش به استفاده از ابزارهای موبایلی و اینترنتی نسبت به دستگاه‌های کارتخوان یا همان پوز افزایش یافته است. دراین سال درحالی که سهم کارتخوان‌ها 4.43 درصد کاهش یافته ،سهم ابزار اینترنتی 1.18 درصد و ابزار موبایلی 3.25 درصد بیشتر شده است.
طبق این گزارش، در مجموع 9 میلیون و 639 هزار و 215 ابزار تراکنش در کشور وجود دارد که کارتخوان با بیش از 7.3 میلیون دستگاه 76 درصد از سهم بازار را دارد. پس از آن ابزارموبایلی با یک میلیون و 187 هزار دستگاه 12.3 درصد و ابزارهای اینترنتی با یک میلیون و 126 هزار دستگاه 11.6 درصد دراین بازار سهم دارند. از نظر تعداد تراکنش‌ها سهم کارتخوان‌ها 88.85 درصد، موبایل 6.06 درصد و اینترنت 5.08 درصد اعلام شده است. اما از لحاظ مبلغی سهم کارتخوان‌ها به 90.71 درصد می‌رسد و از طریق اینترنتی و موبایلی به ترتیب سهمی معادل 8.95 و 0.34 درصد را دارا هستند. دراین سال 94.7 درصد از ارزش تراکنش‌ها مربوط به خرید کالا و خدمت و 5.2 درصد متعلق به پرداخت قبض و خرید شارژ بوده است.
239 هزار میلیارد تومان تراکنش در خرداد
در خرداد ماه 1398 بالغ بر 2 میلیارد و 196 میلیون تراکنش با ارزش 239 هزار و 79 میلیارد تومان در شبکه الکترونیک پرداخت کارت پردازش شده که نسبت به اردیبهشت ماه رشد 2.48 درصدی در تعداد و منفی 13.37 درصدی در ارزش ریالی داشته است.
تراکنش‌های خرداد 1398 به نسبت ماه مشابه سال 1397 از نظر تعدادی 32.88 درصد و از نظر ریالی 27.16 درصد رشد داشته است. اما بخشی از رشد ارزش ریالی تراکنش‌ها ناشی از تورم در مدت مورد بررسی بوده است. از جمله سایر عوامل تأثیر‌گذار بر رشد تعداد و مبلغ تراکنش‌های کارتی می‌توان به افزایش تعداد ابزارهای پذیرش، دارندگان کارت و افزایش میل به استفاده از شیوه‌های مختلف پرداخت الکترونیکی به جای استفاده از پول فیزیکی اشاره کرد.
در خرداد امسال از نظر تعداد تراکنش‌های کارتی 83.02 درصد خرید کالا، 12.12 درصد پرداخت قبض و 4.86 درصد مانده‌گیری بوده است. همچنین در میزان استفاده از ابزارها نیز، کارتخوان با 88.03 درصد در رتبه نخست، موبایل با 6.18 درصد در جایگاه دوم و اینترنت با 5.80 درصد در رتبه سوم قرار دارد.
ارزش اسمی تراکنش‌های خرداد 1398 نسبت به اردیبهشت ماه رشد منفی 13.37 درصدی داشته و این در حالی است که ارزش حقیقی تراکنش‌ها در خرداد 1398 رشد منفی 14.06 درصدی را تجربه کرده است. ارزش حقیقی تراکنش‌ها در واقع ارزش تراکنش‌ها بدون در نظر گرفتن اثرات تورم است. به عبارت دیگر ارزش تراکنش‌های کارتی که نسبت به نرخ تورم خالص‌سازی شده است، ارزش حقیقی تراکنش‌های کارتی را تشکیل می‌دهد.
متوسط تراکنش هر ابزار پذیرش کارتی در خرداد امسال، 229 تراکنش است که این تعداد نسبت به مقدار مشابه در ماه گذشته افزایش 25.38 واحدی(12.45 درصدی) را تجربه کرده است. بیشترین افزایش متوسط تعداد تراکنش مربوط به ابزار پذیرش اینترنتی است. در خرداد ماه متوسط تعداد تراکنش‌های اینترنتی با افزایش 29.43 درصدی از 101 تراکنش در اردیبهشت ماه 1398 به 130 تراکنش رسیده است. متوسط تعداد تراکنش هر ابزار پذیرش موبایلی 117 تراکنش است که این مقدار نسبت به ماه گذشته با افزایش 19.84 واحدی همراه بوده است. متوسط تعداد تراکنش هر ابزار کارتخوان فروشگاهی نیز با 24.78 واحد افزایش نسبت به اردیبهشت 1398 به 260 عدد در خرداد ماه رسیده است. متوسط مبلغ کارکرد هر ابزار پذیرش اینترنتی در خرداد 1398 با کاهش 39.60 میلیون ریالی به 22017 میلیون ریال رسیده است. متوسط مبلغ کارکرد هر ابزار پذیرش موبایلی با افزایش 0.82 میلیون ریالی نسبت به اردیبهشت ماه به 7.33 میلیون ریال به ازای هر ابزار در خرداد ماه رسیده است. متوسط مبلغ کارکرد هر ابزار کارتخوان فروشگاهی نیز نزدیک به 29103 میلیون ریال است که این میزان نیز نسبت به اردیبهشت ماه 50.73 میلیون ریال کاهش را تجربه کرده است. سهم تعدادی و مبلغی تراکنش‌های ابزار کارتخوان فروشگاهی در خرداد 1398 نسبت به اردیبهشت ماه به ترتیب افزایش 0.09 و کاهش 0.88 درصدی داشته است. تعداد و مبلغ تراکنش‌های ابزار پذیرش اینترنتی در خرداد 1398 نسبت به اردیبهشت به ترتیب کاهش 0.18 و افزایش 0.82 درصدی را تجربه کرده‌اند، در بررسی تعداد و مبلغ تراکنش‌های ابزار پذیرش موبایلی نیز افزایش 0.09 درصدی در تعداد تراکنش‌ها و افزایش 0.056 درصدی در مبلغ تراکنش‌ها مشهود است.
40 درصد تراکنش‌ها، زیر 25 هزار تومان
در خرداد ماه 1398 بیشترین تعداد تراکنش‌های ابزار کارتخوان فروشگاهی دارای مبلغی بین 5 هزار تا 15 هزار تومان بوده است. براین اساس 23.66 درصد تعداد تراکنش‌های ابزار کارتخوان فروشگاهی، مبلغ زیر5 هزار تومان را داشته‌اند. 39.66 درصد تراکنش‌های کارتخوان‌ها نیز در بازه مبلغی 5 هزار تا 25 هزار تومان بوده‌اند. 31.42 درصد تراکنش‌ها با مبلغ بالای 25 هزار تومان انجام گرفته‌اند. سهم تراکنش‌های مانده‌گیری از کل تراکنش‌های ابزار کارتخوان فروشگاهی 5.26 درصد است. بدین ترتیب بیش از 90 درصد تراکنش‌های ابزار پذیرش کارتخوان فروشگاهی دارای مبلغ کمتر از 5 میلیون ریال است. همچنین دامنه مبلغی تراکنش‌های انجام شده توسط ابزار پذیرش اینترنتی نیز نشان می‌دهد، بیشترین تعداد تراکنش‌ها دربازه 5 هزار تا 15 هزار تومان بوده است و این بازه 32.30 درصد از کل تراکنش‌ها را در بر می‌گیرد. دراین ابزار پذیرش حدود 78.80 درصد کل تراکنش‌ها دارای مبلغ کمتر از 25 هزارتومان است.
در بررسی دامنه مبلغی تراکنش‌های ابزار پذیرش موبایلی شرایط کاملاً متفاوت با ابزار پذیرش اینترنتی و کارتخوان فروشگاهی بوده است، به نحوی که 45.60 درصد مجموع تراکنش‌ها دارای مبلغ کمتر از 2 هزار تومان و 68.87 درصد تراکنش‌ها دارای مبلغ کمتر از 5 هزار تومان بوده‌اند. با توجه به استفاده عموم جامعه از کارت‌های شارژ با مبلغ در حدود 5 هزار تومانی و همچنین اقبال فراوان ابزار پذیرش موبایلی به منظور تهیه کارت‌های شارژ می‌توان حضورحداکثری تراکنش‌های موبایلی در دامنه مبلغی کمتر از 5 هزار تومان را توجیه کرد.
گفتنی است، با توجه به ممنوعیت ارائه خدمت خرید کالا و خدمات با استفاده از ابزار پذیرش موبایلی در دی ماه 1394 از سوی بانک مرکزی صرفاً نمایشی از دامنه مبلغی خدمت پرداخت قبض و خرید شارژ تلفن همراه توسط ابزار پذیرش موبایلی است. نکته قابل توجه در خدمت پرداخت قبض و خرید شارژ تلفن همراه توسط ابزار پذیرش موبایلی، اعمال محدودیت سقف مبلغی 2 میلیون ریالی است.
هر دهک چقدر کارت کشیده است
بر اساس انتظارات و در حالت عمومی، رابطه مستقیمی بین تقاضا در دوره مشخص و مبلغ پرداخت‌های صورت گرفته در آن دوره وجود دارد؛ چرا که بهای کالای مورد تقاضا به صورت الکترونیکی یا نقدی پرداخت می‌شود. از سوی دیگر عواملی از قبیل تورم، نرخ بهره، رکود و رونق اقتصادی، اوضاع سیاسی و سایر عوامل بر تقاضا، عادات و رفتار مصرفی آحاد جامعه اثرگذار است. به عنوان مثال در یک اقتصاد رکودی با کاهش تقاضا و خرید کالاها و خدمات انتظار بر آن است که پرداخت وجوه چه به صورت نقدی و چه به صورت الکترونیکی در مجموع کاهش یابد.
مقایسه میانگین مبلغی تراکنش‌های کارتی در خرداد نسبت به اردیبهشت امسال و همچنین خرداد سال گذشته گویای افزایش اختلاف میان دهک‌های بالای جامعه با کم درآمدهاست. درحالی که در خرداد امسال متوسط مبلغ تراکنش برای دهک دهم بیش از 977 هزار تومان بوده، این رقم برای دهک اول تنها هزار و 566 تومان بوده است. نکته جالب درمیانگین تراکنش دهک‌ها در خرداد امسال این است که متوسط مبلغ تراکنش دهک‌های ثروتمند کاهش یافته اما برای دهک‌های کم درآمد رشد داشته است. بدین ترتیب نسبت دهکی این تراکنش‌ها که نشان دهنده اختلاف میان پردرآمدها و کم درآمدهاست برخلاف سال گذشته که بیشتر شده بود در خرداد امسال این اختلاف کاهش یافته است.
متوسط مبلغ تراکنش‌های خرید کالا و خدمات در دهک آخر قیمتی در ابزار پذیرش اینترنتی بالاتر از ابزار کارتخوان فروشگاهی است، این امر مؤید این موضوع است که ابزار پذیرش اینترنتی ابزار مطلوب انجام تراکنش‌های خرید در دهک دهم است. در خدمت خرید کالا و خدمات به‌طور متوسط 90 درصد تراکنش‌ها (9 دهک) در ابزارهای کارتخوان فروشگاهی و اینترنتی مربوط به خرید کالا و خدمت با مبلغ کمتر از یک میلیون ریالی بوده است.
همچنین نسبت دهکی در پایان اسفند ماه نسبت به فروردین ماه سال 1397 نزدیک به 36 درصد رشد داشته است که این نشان از افزایش اختلاف بین متوسط مبلغ تراکنش‌های دهک اول و دهک دهم است. متوسط مبلغ تراکنش‌های دهک اول در اسفند ماه 1397 نسبت به فروردین ماه افزایش 21.36 درصدی داشته و در مدت مشابه متوسط مبلغی تراکنش‌های دهک دهم افزایش 64.71 درصدی داشته است.
