قهر پایان‌نامه دانشگاه‌ها با «اقتصاد»
استفاده از پایان‌نامه‌های دانشگاهی برای حل مسائل کشور همیشه در حد یک شعار برای دولت‌ها باقی مانده و چندان عملیاتی نشده است، حالا که بحث‌های اقتصادی یکی از مشکلات عظیم کشور است، باید دید با وجود داشتن «دانشکدههای اقتصاد» در دانشگاه‌های سراسر کشور، این مراکز چقدر در حل مشکلات کشور از طریق پایان‌نامه‌ها اقدام کرده‌اند؟
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از فرهیختگان، عطاءالله رفیعی‌آتانی، استاد اقتصاد دانشگاه تهران درمورد وضعیت فعلی اقتصاد کشور و عدم‌کارایی پایان‌نامه‌ها در حل این معضلات می‌گوید: «هم‌اکنون اقتصاد ما در شرایطی است که سیل نقدینگی به سمت بازار طلا و ارز است و کمتر به سوی مسکن به راه افتاده و موجب افزایش قیمت طلا، ارز و مسکن و درنتیجه همه کالاها شده است. همین مساله باعث بی‌انگیزگی در حوزه صنعت نیز شده است، به‌طوری که فرد احساس می‌کند با خرید ارز، سکه و طلا بدون هیچ‌گونه دردسری می‌تواند نسبت به فعالیت‌های صنعتی و ساختمانی به سود بیشتری برسد، از آن‌سو چون دانشگاه‌های ما با بدنه مردم بیگانه هستند و فقط برای کتابخانه‌ها و آرشیو دانشگاه پایان‌نامه چاپ می‌کنند، درنتیجه هیچ خروجی قابل‌توجهی از آنها نمی‌توان انتظار داشت.»
به گفته این استاد دانشگاه، مشکل از آنجا شروع شد که دولت کاهش سرعت گردش پول در این دوره طولانی رکود را با افزایش حجم نقدینگی جبران کرد. گوی کاهش سرعت گردش پول امکان یک فرصت‌طلبی را فراهم کرد. از سوی دیگر دولت بخش عمده پروژه‌های اقتصادی خود را تعطیل کرد، درنتیجه این پول به صورت گوشت لخم با طی یک مسیری در اختیار بانک‌ها قرار گرفت و بانک‌ها به مردم سود پرداخت کردند، اما مشکل آنجایی تشدید شد که به دلیل نبود سود در اقتصاد کشور، بانک‌ها در پرداخت اصل پول و سود آن دچار مشکل شدند، درنتیجه مردم به‌سرعت پول خود را از بانک‌ها خارج و برای حفظ قدرت خرید، آن را به دارایی‌های با دوام به‌ویژه با قدرت نقدشوندگی بالا نظیر طلا و ارز تبدیل کردند.
با این نکاتی که گفته شد، طی بررسی در پایگاه ایرانداک از میان دانشگاه‌های مطرح کشور که دانشکدههای اقتصاد و بازرگانی دارند، مانند دانشگاه تهران، علامه طباطبایی و شهید بهشتی در سال 97 تنها 17 پایان‌نامه با موضوع «مهار تورم» ثبت شده است که از این تعداد بیشترین آنها در مقطع کارشناسی‌ارشد تنظیم شده‌اند.
فصل چهارم نقشه جامع علمی کشور به جهت دادن چرخه علم و فناوری، نوآوری و ایفای نقش موثرتر در اقتصاد تاکید می‌کند. همچنین در راهبرد کلان ۷ این نقشه، موضوع جهت‌دهی آموزش، پژوهش، فناوری و نوآوری به سمت حل مشکلات و رفع نیازهای واقعی و اقتضائات کشور آمده و در راهبرد کلان ۸ این نقشه تاکید شده که تربیت و توانمندسازی سرمایه انسانی با تاکید بر پرورش انسان‌های متقی، کارآفرین، خودباور و خلاق باید منتج به حل مسائل و مشکلات کشور شود. در اسناد بالادستی کشور ازجمله نقشه جامع علمی و سیاست‌های کلی آموزش عالی، مدام تاکید شده که دانشگاه باید حلال مسائل و مشکلات اقتصادی کشور باشد.
«رشد اقتصادی» یکی دیگر از موضوعاتی بود که به نظر می‌رسد باید دانشگاه‌ها در این زمینه نیز پایان‌نامه‌های فراوانی تنظیم و چاپ کرده باشند که بتوانند این مساله اقتصادی را حل کنند، درحالی که دانشکده اقتصاد و علوم اجتماعی دانشگاه بوعلی‌سینای همدان در سال 97 تنها 8 پایان‌نامه در این زمینه منتشر کرده است که این دانشکده بیشترین تعداد پایان‌نامه در این زمینه را داشته است و پس از آن دانشگاه مازندران، دانشگاه تبریز، دانشگاه الزهرا(س) به‌ترتیب 7، 6 و 5 پایان‌نامه در مقطع کارشناسی‌ارشد و دکتری تنظیم و ارائه کرده‌اند که به نظر می‌رسد هیچ‌کدام برای حل مسائل کشور نبوده‌اند. (نمودار شماره 1)
نقدینگی یکی دیگر از مشکلات کشور در بحث اقتصادی است، آن‌طور که در تعریف این معضل به ذهن می‌رسد، کاهش پول موجود در صنعت و بازار و افزایش پول نقد بین مردم نقدینگی را رقم می‌زند؛ یعنی به سپرده‌های دیداری بخش غیردولتی نزد بانک‌ها، اسکناس و مسکوکات در دست اشخاص و شبه‌پول شامل سپرده‌های سرمایه‌گذاری مدت‌دار، سپرده‌های قرض‌الحسنه پس‌انداز و سپرده‌های متفرقه نقدینگی گفته می‌شود و در یک تعریف ساده، مجموع اسکناس‌ها و مسکوکات و منابع اعتبارات بانکی مهم‌ترین اجزای تشکیل‌دهنده نقدینگی هستند.
به‌عبارت دیگر نقدینگی حجم پول نقد در خارج از سیستم بانکی است که قابلیت تورم‌زایی دارد، به این معنی که چنانچه حجم پول نقد بالا باشد قدرت خرید بالا رفته و باعث گران شدن کالا یا خدمات، بیشتر از ارزش واقعی‌شان می‌شود.
با این توضیحات مشخص می‌شود دقیقا برای حل آن باید چه کارهایی انجام داد، اما در سال 97 تنها 36 پایان‌نامه به این موضوع ورود کرده‌اند که از این میان 34 پایان‌نامه در مقطع کارشناسی‌ارشد و 2 پایان‌نامه برای مقطع دکتری ثبت شده است. (نمودار شماره 2)
«بازار سرمایه» به انگلیسی Capital market به بازارهای مالی جهت خرید و فروش اوراق قرضه یا اوراق بهادار، با سررسید بیشتر از یک سال و دارایی‌های بدون سررسید اطلاق می‌شود. در معمول‌ترین تقسیم‌بندی، بازار سرمایه از نظر مرحله عرضه اوراق بهادار، به دو بازار اولیه (بازار دست اول) و ثانویه (بازار دست دوم) تقسیم می‌شود.
همین تعریف یکی دیگر از مشکلات اقتصادی کشور است که ضربه‌های سنگینی نیز به بدنه بورس و سرمایه‌گذاری‌های کلان کشور وارد کرده است.
در یک تقسیم‌بندی کلی دیگر، بازار سرمایه‌ای ایران از نظر شرایط شرکت‌ها، به دو بازار بورس اوراق بهادار و فرابورس طبقه‌بندی می‌شود. در زیرمجموعه بازار بورس اوراق بهادار و فرابورس بخش‌بندی دیگری وجود دارد که حضور در هرکدام از آنها شرایط و ضوابط خود را داراست.
بازار سرمایه پلی است که پس‌انداز واحدهای اقتصادی مازاد مانند شرکت‌ها یا دولت‌ها را به واحدهای سرمایه‌گذاری که بدان نیازمندند، انتقال می‌دهد. بنابراین بازار سرمایه، واحدهای پس‌انداز و سرمایه‌گذاران را به یکدیگر ارتباط می‌دهد. از سوی دیگر، سازوکارهای تعبیه‌شده در این بازار از طریق رشد حجم پس‌انداز و سرمایه‌گذاری، رشد اقتصادی را تسریع می‌کند.
استفاده از بازار سرمایه برای تامین مالی مخارج دولت نیز، ازجمله قدیمی‌ترین و متداول‌ترین اشکال مبادلات مالی است. اتکای دولت‌ها به بازار سرمایه در اغلب اقتصادهای مدرن نه‌تنها از این جهت مهم است که دولت‌ها غالبا اوراق بدهی منتشر می‌کنند تا بخش عمده هزینه‌های خود را تامین مالی کنند بلکه استقراض دولت غالبا حجم عظیمی از کل وجوه عرضه‌شده در بازار توسط وام‌دهندگان را جذب می‌کند.
در معمول‌ترین تقسیم‌بندی، بازار سرمایه به دو بازار اولیه و بازار ثانویه تقسیم می‌شود. از سوی دیگر بازارهای سرمایه به دو بخش تقسیم می‌شود که عبارتند از: بازار سهام و بازار اوراق قرضه.
در بازار سرمایه ارتباط میان سرمایه‌گذار و سرمایه‌پذیر، بیش از یک سال است و برعکس بازار پول، سرمایه‌پذیر ملزم به عودت وجه نیست.
همین موضوع در سال 97 تنها 24 مورد از پایان‌نامه‌های کل کشور را به خود اختصاص داده که موسسه آموزشی عالی خرد بوشهر بیشترین تعداد این پایان‌نامه‌ها دارد، پس از این موسسه دانشگاه علم و هنر یزد، موسسه آموزش عالی خزر و دانشگاه یزد به‌ترتیب 23، 22 و 20 پایان‌نامه منتشر کرده‌اند. (نمودار شماره 3)
