خطرات سرمایه‌گذاری روی بیت‌کوین
وقتی عبارت «استخراج بیت‌کوین» را می‌شنوید، ذهن شما شروع به غرق‌شدن در یک فانتزی رویایی می‌کند و البته شاید در لحظه اول فکر کنید به بیل و کلنگ نیاز است؛ گر چه که این قیاس خیلی هم دور نیست اما بهتر است بدانید بیت‌کوین با استفاده از رایانه‌های پرقدرت که حل مسائل و مشکلات پیچیده محاسباتی ریاضی را انجام می‌دهند -پیچیده به قدری که با دست قابل انجام نیست- استخراج میشود.
ولی باز هم معلوم نیست چطور؟ شانس و کار مورد نیاز با یک رایانه برای حل مسائل بسیار مشکل ریاضی معادل کار یک معدنچی است که از معدن طلا خارج می‌کند. در زمان نوشتن، شانس رایانه‌ای که یکی از این دست مسائل را حل می‌کند، ١ در ٦ تریلیون است اما تفاوت اصلی بعد از این است.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از شهروند، نتیجه «استخراج بیت‌کوین» دو قسمت است؛ اول این‌که وقتی رایانه‌ها این مسائل پیچیده ریاضی را در شبکه بیت‌کوین حل می‌کنند، آنها بیت‌کوین جدید تولید می‌کنند، نه برخلاف زمانی که یک کارگر از معدن و زیر زمین طلا استخراج می‌کند. دوم این‌که با حل مسائل محاسباتی ریاضی، معدنچیان بیت‌کوین با تأیید اطلاعات مربوط به معامله، شبکه پرداخت بیت‌کوین را امن و با اعتماد می‌کنند.
برای این‌که توضیح دهیم بیت‌کوین دقیقا چطور تولید میشود باید از کمی عقب‌تر شروع کنیم؛ بیت‌کوین دقیقا چیست و از کجا به وجود آمده است؟ بعد از آن شاید بتوانیم دقیق‌تر مراحل استخراج و تولید بیت‌کوین را توضیح دهیم.
بیت‌کوین چیست؟
بیت‌کوین اغلب به عنوان یک ارز رمزگذاری‌شده یا یک ارز مجازی یا ارز دیجیتال شناخته میشود؛ یک نوع پولی که کاملا مجازی است مانند نسخه آنلاین پول نقد، شما می‌توانید از آن برای خرید محصولات و استفاده خدمات استفاده کنید اما آن را همان لحظه نمی‌بینید و در صورتی قابل مشاهده است که آن را به صورت اسکناس چاپی از دستگاه یا بانک دریافت کنید. نکته اصلی بیت‌کوین این است که اگر بخواهید هم نمی‌توانید آن را به صورت اسکناس یا سکه یا هیچ چیز دیگری دریافت کنید.
در حال حاضر این تفاوت هم بین بیت‌کوین و پول وجود دارد که شما می‌توانید از کارت‌های بانکی‌تان در هر مغازه و فروشگاهی برای خرید استفاده کنید اما تعداد زیادی از مغازه و فروشگاه‌ها، چه اینترنتی و چه واقعی، این امکان را به شما نمی‌دهند که با استفاده از بیت‌کوین‌تان خرید کنید. البته بیت‌کوین‌هایی هم در عکس‌ها دیده می‌شوند که به‌تازگی به شکل فیزیکی وجود دارند اما بدون کدهای مخصوص که درون آنها ذخیره و چاپ شده، بی‌ارزش‌اند و هنوز به شکل گسترده تولید نشده و نمی‌شوند.
در ایالات متحده آمریکا مصرف‌کنندگان هنوز به ارزها و پول‌های چاپی اعتقاد دارند و به این دلیل است که دلار آمریکا توسط یک بانک مرکزی به نام فدرال رزرو «Federal Reserve» کنترل میشود. پرداخت‌های دیجیتال با استفاده از دلار آمریکا توسط مقام مرکزی کنترل میشود؛ برای مثال هنگام خرید آنلاین با استفاده از کارت اعتباری خود، این معامله توسط یک شرکت پردازش مانند Mastercard یا Visa پردازش میشود، علاوه بر ضبط سابقه تراکنش، این شرکت‌ها تأیید می‌کنند که معاملات جعلی نیستند و یکی از دلایلی که در هنگام سفر ممکن است کارت‌های اعتباری به حالت تعلیق درآیند، همین موضوع است.
و اما یکی از تفاوت‌های بیت‌کوین با ارز چاپی یا کارت‌های اعتباری در همین است؛ بیت‌کوین توسط یک مقام مرکزی تنظیم نمی‌شود. بیت‌کوین توسط میلیون‌ها کامپیوتر در سراسر جهان که «معدنچیان» (miners) نام دارند حمایت می‌شوند. به هر حال این شبکه کامپیوتری همانند فدرال رزرو، ویزا و مسترکارت عمل می‌کند اما چند تفاوت اصلی دارد. با این حال و برخلاف مقررات مقامات مرکزی، معدنچیان بیت‌کوین در سراسر جهان پخش و داده‌های معاملات در یک لیست عمومی ثبت می‌شوند که می‌تواند توسط هر کس و حتی شما قابل دسترسی باشد.
زمانی که هر کس خرید یا فروشی با استفاده از بیت‌کوین انجام می‌دهد ما آن را معامله می‌نامیم. معاملات انجام‌شده در همه جاهایی که می‌تواند انجام شود، مثل فروشگاه‌های آنلاین و فیزیکی، ثبت می‌شوند. معدنچیان بیت‌کوین بدون هماهنگی با نهادها این بیت‌کوین‌ها را در یک «بلوک» «block» جمع می‌کنند و اضافه‌کردن آنها به یک رکورد عمومی به نام «بلاک‌چین» «blockchain» انجام میشود و زمانی که معادن بیت‌کوین یک بلوک جدید از معاملات را به بلاک‌چین اضافه می‌کنند، بخشی از کار آنها این است که مطمئن شوند این معاملات دقیق هستند؛ مخصوصا معدنچیان بیت‌کوین مطمئن می‌شوند که بیت‌کوین تکراری نیست و منحصربه‌فرد است. وقتی شما یک اسکناس را در فروشگاه خرج می‌کنید، دیگر آن پول دست کارکنان فروشگاه است؛ اما این موضوع با ارز دیجیتال متفاوت است کسی نمی‌تواند آن را در دستش بگیرد و مطمئن شود شما دیگر آن پول را ندارید.
اطلاعات دیجیتال را نسبتا می‌توان راحت تولید کرد؛ بنابراین وقتی با بیت‌کوین یا دیگر ارزهای دیجیتال معامله‌ای انجام میشود، یک خطر وجود دارد که شخص می‌تواند یک کپی از بیت‌کوین خود را خرج کند و اصل آن در حسابش باقی بماند. به این فکر کنید که از یک اسکناس کپی گرفته‌اید و میخواهید اصل و کپی آن را در یک فروشگاه خرج کنید، نخستین راه این است که اگر کارمند فروشگاه شماره‌های آنها را چک کند، سریع متوجه میشود که یکی از آنها کپی است در بیت‌کوین هم این موضوع وجود دارد و هر بیت‌کوین شماره منحصربه‌فرد خود را دارد.
عوامل زیادی باعث رشد بیت‌کوین در سال‌های اخیر شدند. مهمترین دلیل این موضوع ظرفیت بالقوه فناوری بلاک‌چین است که بیشتر ارزهای دیجیتالی بر پایه آن عمل می‌کنند. از دیگر دلایل رشد بیت‌کوین می‌توان به کاهش ارزش دلار آمریکا، روند رو به رشد پذیرش بیت‌کوین به‌عنوان معاملات قانونی و سرمایه‌گذاران خرده‌فروشی که نمی‌خواهند از رقابت عقب بمانند، اشاره کرد. با وجود این سرمایه‌گذاری روی بیت‌کوین با خطرات بسیاری مواجه است. برای مثال تنها در مدت ٥ ماه ارزش آن سه مرتبه تا ٣٨، ٤٠ و ٢٩ درصد سقوط کرد. می‌توان به چندین مورد اشاره کرد که سرمایه‌گذاری روی بیت‌کوین را خطرناک می‌کند: ١- از بین رفتن جذابیت بلاک‌چین بیت‌کوین، ٢- احتمال عدم پذیرش بیت‌کوین توسط شرکت‌های بزرگ، ٣- شمشیر دو لبه به نام قوانین، ٤- حمله سایبری، ٥- دخالت وال‌استریت و ٦-اقدامات احساسی.
ارزش واقعی ارزهای دیجیتالی به علت بلاک‌چینی است که بر پایه آن ایجاد شده‌اند. بلاک‌چین بیت‌کوین به دلایل مختلف ارتقا پیدا کرده است. این ارتقا در تلاش برای جذب شرکت‌های بیشتر، بخشی از اطلاعات بلاک‌چین بیت‌کوین را به منظور افزایش ظرفیت کاهش هزینه و زمان معاملات منتقل کرد. چه اتفاقی خواهد افتاد، اگر بلاک‌چین بیت‌کوین نتواند خود را به‌عنوان بستری مناسب برای کسب و کارها معرفی کند؟
از‌سال ٢٠١٤ شرکت‌های بزرگی مانند مایکروسافت و پی‌پل، بیت‌کوین را به‌عنوان روشی برای انجام پرداخت‌ها به رسمیت شناختند. همچنین تعدادی از سرمایه‌گذاران رشد بستر پرداخت این ارز را دلیل خوبی برای خرید آن دانستند. در مقابل تعدادی از کسب و کارهای کوچک در سال‌های اخیر با آن مخالفت کردند. با وجود این بیت‌کوین می‌تواند به منبعی برای سرخوردگی سرمایه‌گذاران تبدیل شود.
برخی کشورها تاکنون بیت‌کوین را قانونی اعلام کرده‌اند، اما از آن طرف هم بسیاری از آنها هنوز بیت‌کوین را به عنوان یک ارز نمی‌شناسند. البته که محیط قانونمند یاد شده هم می‌تواند بیت‌کوین را از بازارهای سودآور دور نگاه دارد.
یکی دیگر از خطراتی که بیت‌کوین و تمام ارزهای رمز پایه را تهدید می‌کنند، احتمال بالای حمله سایبری به آنها است. برای نمونه، در‌سال ٢٠١٣، به شرکت «Mt. Gox » که ٧٠درصد معاملات بیت‌کوین را مدیریت می‌کرد، حمله شد. در این هجوم ٨٥٠هزار بیت‌کوین معادل ٦,٨میلیون دلار امروزی به سرقت رفت و باعث ورشکستگی این شرکت در مدت‌زمان کوتاهی شد.
معاملات آینده به وال‌استریت اجازه می‌دهند روی شکست بیت‌کوین شرط‌بندی کند. این موضوع سبب میشود، سرمایه‌گذاران به حاشیه رانده شده و در فرصت‌های کوتاه مدت شرکت کنند؛ در نتیجه اگر ارزش این ارز کم یا زیاد شود، حاشیه پیرامون آن افزایش یافته و بازاری بی‌ثبات را به وجود می‌آورد. از طرفی از آنجایی که ارز مورد بحث بدون پشتوانه بوده و نمونه آن وجود ندارد، تنظیم محدودیت برای آن تنها به پایه حدس و گمان خواهد بود.
اقدامات احساسی سرمایه‌گذاران بیت‌کوین به‌عنوان یک کاتالیزور می‌تواند باعث رشد یا سقوط ارزش آن شود. از زمان به وجود آمدن این ارز رمز پایه سرمایه‌گذاران شخصی ارزش آن را کنترل کرده‌اند. خرده‌فروشی‌ها، در مقایسه با شرکت‌های وال‌استریت، معمولا براساس احساسات خود تصمیم‌گیری می‌کنند که معمولا نتیجه خوبی به همراه دارد.
بیت‌کوین از چه راه‌هایی به دست می‌آید؟
سه راه اصلی برای دریافت بیت‌کوین وجود دارد:
شما می‌توانید بیت‌کوین‌ها را با استفاده از پول واقعی بخرید.
شما می‌توانید هر چیزی که میخواهید را برای فروش بگذارید. و مردم با بیت‌کوین به شما پرداخت کنند.
بیت‌کوین‌ها می‌توانند با استفاده از یک رایانه ایجاد شوند.
چطور بیت‌کوین جدید تولید میشود؟
برای این‌که سیستم بیت‌کوین کار کند، مردم می‌توانند با اَبَرکامپیوترهای خود پردازش‌هایی را انجام دهند؛ البته که باید همیشه به یاد داشته باشند که از هر ٦ تریلیون بار ١ بار امکان تولید بیت‌کوین وجود دارد. مردم برای ساختن بیت‌کوین‌های جدید کامپیوترهای قدرتمند نصب می‌کنند و به همین معدن بیت‌کوین می‌گویند. حال باید بقیه ماجرا را هم در نظر بگیریم. برای تولید یک بیت‌کوین می‌توان چندین ابر کامپیوتر را همزمان به کار انداخت، این چندین کامپیوتر می‌تواند هزاران عدد باشد که البته باز هم باید بگوییم، اگر امروز کامپیوترهای‌تان را برای ساختن بیت‌کوین فراهم و روشن کرده‌اید، شاید سال‌ها طول بکشد تا اولین بیت‌کوین را به دست آورید. همچنین باید بدانید برای راه‌اندازی هر کدام از این ابر کامپیوترها و کارکردن مداوم و شبانه‌روزی آنها مقدار بسیار زیادی برق لازم است؛ برقی که بدون قطعی و نوسان بتواند در تمام طول روز و روزها و ماه‌ها به سیستم‌ها برق بدهد و هیچ‌گاه قطع نشود که اگر احیانا دستگاهی در حال تولید یک بیت‌کوین است، با قطع برق کارش ناتمام نماند؛ چون اگر دوباره بخواهد آن مراحل را برود، دوباره باید خوش‌شانس باشد که بین ٦ تریلیون قرعه به او بیفتد.
البته که هر چه جلوتر می‌رویم مردم بیشتری برای ساخت بیت‌کوین تلاش می‌کنند و حالا چند وقتی است بحث تولید بیت‌کوین در ایران هم بالا گرفته است و مردم دست به استخراج بیت‌کوین زده‌اند. در کشوری که هنوز بیت‌کوین کاملا قانونی نیست، به دلایلی نمی‌توان آن را راحت خرج یا به دلار تبدیل کرد و برای تولید باید شرایط ویژه‌ای داشت؛ استخراج بیت‌کوین کار سختی است. هر چند برخی معتقدند که استخراج بیت‌کوین می‌تواند راه چاره‌ای برای قطعکردن تحریم‌های آمریکا در برابر کشورمان باشد اما از آن طرف هم هنوز این کار در کشور قانونی و در چارچوب درست انجام نمی‌شود.
یکی از دلایلی که برخی حس می‌کنند استخراج بیت‌کوین در ایران کم‌هزینه و بی‌دردسر است، این است که قیمت هر کیلووات برق کشاورزی بین ۳۰۰ تا ۵۲۴ ریال است و هر کیلووات برق صنعتی هم حدود ۴۰۰ تا ۸۲۵ ریال محاسبه میشود. برق مدارس و مساجد هم با توجه به یارانه‌های دولتی، تقریبا رایگان است. البته که برق شهری و تجاری را حتما باید از این گزینه‌ها جدا کنیم و به نظر کسی حتی نباید به این فکر کند که با برق شهری بیت‌کوین تولید کند؛ چون حتما مصرف برق آن سر به فلک می‌کشد. برق شهری با توجه به نسبت برق مصرفی به صورت تصاعدی بالا می‌رود و برای انجام چنین کاری نمی‌صرفد. اگر چه درباره برق کشاورزی و صنعتی هم باید بگوییم که وزارت نیرو هشدار داده که نمی‌گذارند عده‌ای از برق ارزان برای تولید ارز دیجیتال سوءاستفاده کنند و باید تعرفه برق استخراج‌کنندگان ارز مجازی واقعی باشد.
علاوه بر تمام اینها باید بدانید که تولید بیت‌کوین واقعا کار سختی است، شما باید بتوانید خودتان را بین معدنچیان بیت‌کوین ثبت کنید و این کار به سادگی امکان‌پذیر نیست و باید توسط دیگر معدنچیان درستی کار شما ثبت شود تا بتوانید به عنوان یک معدنچی کار کنید و بلوک‌های بیت‌کوین اضافه کنید و تمام اینها توسط همان ابر کامپیوترها باید انجام گیرد.
برای این‌که معدنچیان بیت‌کوین بتوانند معامله‌ای را انجام دهند باید دو چیز رخ دهد؛ اول این‌که آنها باید ١ مگابایت ارزش معاملات را بررسی کنند که به لحاظ تئوری به نظر می‌رسد تراکنشی کوچک باشد، اما اغلب چندین هزار تراکنش است و به میزان هر تراکنش اطلاعات زیادی وجود دارد اما باز باید گفت این بخش آسان است.
دوم این‌که برای اضافه‌کردن یک بلوک از معاملات به بلاک‌چین، معدنچیان باید یک مسأله محاسباتی پیچیده ریاضی را حل کنند که این عمل همان «اثبات کار» «proof of work» نامیده میشود. آن‌چه که آنها واقعا انجام می‌دهند این است که سعی دارند با یک شماره hexadecimal ٦٤ رقمی به نام «هش» «hash» را حدس بزنند یا درواقع حل کنند. کامپیوتر یک معدنچی با نرخی ثابت و با سرعت بالا باید بتواند تمام این ٦٤ رقم را حدس بزند و برای این کار باید به یک راه‌حل برسد؛ به عبارت بهتر باید بگوییم همه چیز به شانس هم بستگی دارد.
بنابراین باید بگوییم هر چند که می‌گویند استخراج بیت‌کوین درآمدی پرسود دارد اما باید همه زوایای آن برای ایجاد این کسب‌وکار در نظر گرفته شود. همه خطرات، هزینه‌ها و احتمالات و باز هم بگوییم از هر ٦تریلیون بار ١ بار بیت‌کوین تولید میشود.
