چرا رئیس جمهور به سرزمین اشپنگلر می‌رود؟

حسن روحانی اواخر ماه ژانویه قصد عزیمت به منطقه سردسیر و کوهستانی«داووس» در سوئیس را دارد و قرار است برای سومین مرتبه رئیس جمهور ایران در اجلاس سالانه مجمع جهانی اقتصاد شرکت کند. اجلاس سالانه مجمع جهانی اقتصاد که با حضور رهبران سیاسی و نخبگان اقتصادی و تجاری کشورهای مختلف جهان برگزار می‌شود و تحت تاثیر نام محل برگزاری به نام اجلاس داووس مشهور شده است. داووس اما دهه‌ها قبل از تشکیل مجمع جهانی اقتصاد، به علت برف‌گیر بودن به محل برگزاری مسابقات سالانه معروف هاکی روی یخ جام موسوم به اشپنگلر بدل شده بود و از این رو، نامی معروف در سطح جهان محسوب می‌شد. داووس که محل وقوع رمان «کوهستان سحرآمیز» نوشته توماس مان، نویسنده مشهور آلمانی برنده نوبل ادبیات، است اکنون در سطح جهان به برگزاری میزگردهای داغ اقتصادی با گستره فرا‌منطقه‌ای شهره است و دیگر کسی به یاد نمی‌آورد که روزی در سال 1898 «پدر اوشتلاند» نروژی در این منطقه 4 رکورد جهانی در ورزش اسکی به ثبت رساند. مجمع جهانی اقتصاد، بنیادی غیردولتی و بین‌المللی، مستقر در ژنو سوئیس است که همه شهرت خود را مدیون اجلاس سالانه‌ در داووس است. علاوه بر این اجلاس،‌ مجمع جهانی اقتصاد نشست‌های منطقه‌ای نیز در طول سال برگزار می‌کند. این بنیاد، در سال 1971 توسط کلاوس شواب استاد تجارت و بازرگانی تاسیس شد. اهداف داووس هر چند اجلاس «داووس» بیش از هر چیز یک مجمع اقتصادی است که مسائلی چون بازار آزاد، جهانی سازی و شکاف اقتصادی میان کشورهای در حال توسعه و کشورهای ثروتمند را در دستور کار خود دارد، اما بحران های جهانی به تبع تأثیرشان بر اقتصاد جهانی هر ساله بخش مهمی از بحث های این مجمع نخبگان سیاسی و اقتصادی جهان را به خود اختصاص می دهند. مجمع جهانی اقتصاد در وبگاه رسمی خود، در بیان وجه تمایز خود نسبت به سایر مجامع اقتصادی، این‌طور می‌گوید «در حالی که سازمان‌های جهانی اقتصادی عمدتاً توجه‌شان را به کشورهای وسیع‌تر و یا رهبران سیاسی قدرتمندتر معطوف می‌دارند و در اجلاس خود به حضور مسئولین سیاسی اهمیت مرکزی می‌دهند، مجمع جهانی اقتصاد چه در اجلاس سالانه‌اش در داووس و چه در سایر فعالیت‌های خویش نظیر برگزاری جلسات منطقه‌ای در کشورهای مختلف جهان، بر مشارکت و همیاری فعالانه تمامی حوزه‌ها با یکدیگر تاکید دارد.» گردهم آوردن فعالان دولتی، رهبران کسب و کار، چهره‌های شاخص مدنی متعهد و باتجربه، هدفی است که داووس در ترکیب اعضای اجلاس خویش دنبال می‌کند. چیزی که روح داووس را از سایر اجلاس‌ها متمایز می‌کند، فضای نسبتاً غیر رسمی آن و تاکید بر همیاری حوزه‌ها و چهره‌های مختلف و متنوع است. نقش ایران در داووس طی سال های اخیر حضور جمهوری اسلامی ایران در این مجمع کمرنگ شده و کمتر شاهد حضور نمایندگان ایران در داووس هستیم. زمانی که سیدمحمد خاتمی ریاست‌جمهوری ایران را برعهده داشت از وی دعوت رسمی به عمل آمد و خاتمی اولین رئیس ‌جمهور ایران بود که در سال 2004 با دعوت رسمی به ‌این اجلاس رفت و از آن زمان نام داووس در ایران بر سر زبان ها افتاد. بعد از اتمام دوران ریاست‌جمهوری خاتمی به علت بنیانگذاری مرکز گفت‌وگوی تمدن‌ها همواره از وی دعوت به عمل آمده و خاتمی بار دیگر در سال 2007 نیز به این اجلاس رفت. در دوران ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد منوچهر متکی و مجتبی ثمره هاشمی به عنوان نمایندگان ایران در داووس شرکت کرده و مواضع جمهوری اسلامی ایران را در میان کارشناسان اقتصادی و سیاسی تشریح کردند. سال 1386 مجتبی ثمره هاشمی مشاور ارشد رئیس جمهور به سوئیس سفر کرد تا در اجلاس داووس به عنوان نماینده ایران حضور داشته باشد. ثمره هاشمی در حاشیه این اجلاس در پاسخ به این سوال که «چرا ایران اصرار بر غنی سازی اورانیوم دارد؟» اعلام کرد چرا نباید طبق مقررات حاکم بر آژانس غنی سازی را انجام دهیم. کدام مرجع باید تخطی و انحراف اعضاء را گوشزد کند. آیا قانون و عدالت بر مجامع قانونی حاکم است؟ ایران با آژانس در یک همکاری متقابل پیش می رود. متکی که سال 88 به عنوان وزیر امور خارجه ایران در این اجلاس شرکت کرده بود در دیدارهای مختلف خود همچون دیدار با کوفی عنان درباره مشکلات منطقه و موضوع انرژی هسته ای ایران اظهار نظر کرد. متکی در گفت و گو با سی ان ان با تشریح فعالیت‌های صلح آمیز هسته‌ای ایران و همکاری‌های تهران با آژانس یادآور شد که ابهامات بین ایران و آژانس در چارچوب مدالیته رفع شده است و موضوع هسته‌ای ایران روند طبیعی خودش را طی می‌کند. وی همچنین با اشاره به این که پیشنهاد مبادله سوخت موضوعی جدا از فعالیت‌های هسته‌ای ایران است تاکید کرد فعالیت‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران در چارچوب همکاری با آژانس ادامه می‌یابد. در شرایطی که از سال 88 تا کنون نماینده ای از ایران به داووس نرفته است هم اکنون از حجت الاسلام حسن روحانی برای حضور در داووس دعوت به عمل آمده است و روحانی نیز در این اجلاس شرکت خواهد کرد. چرا رئیس جمهور به داووس می رود؟ بر اساس آنچه کمیته اجرایی مجمع جهانی داووس سال ۲۰۱۴ اعلام کرده است یافتن راه‌های مشارکت سازنده بین بخش دولتی و خصوصی برای جهانی شدن، تغییرات آب و هوایی، تجارت چند جانبه و همچنین بحث درباره موضوعات اجلاس۲۰۱۵ و برنامه‌های توسعه و ارائه راهکار برای حل مشکل بیکاری و کاهش فاصله طبقاتی از جمله محورهای داووس 2014 است. همچنین مجمع جهانی اقتصاد در سال ۲۰۱۴ در سطح منطقه‌ای تحولات اجتماعی و سیاسی رخ داده را مورد کنکاش قرار خواهد داد تا با معرفی بازیگران جدید زمینه شناخت بیشتر کشور‌ها از چگونگی رفع مشکلات و چالش‌ها را پدید آورد. بر همین اساس حضور روحانی در این اجلاس به عنوان رئیس جمهور کشوری که نقش تعیین کننده ای در معادلات منطقه دارد می تواند از اهمیت بالایی برخوردار باشد و روحانی می تواند در این اجلاس جایگاه ایران در مجامع بین المللی همچون مجمع جهانی اقتصاد را ارتقا بخشد. از طرفی با نگاهی به فهرست شرکت کنندگان هر ساله این اجلاس متوجه می‌شویم که کشورهایی که طی سال های اخیر پیشرفت قابل توجهی در اقتصاد جهانی داشته اند مانند چین، هند و برزیل حضور پررنگ تری نسبت به سال‌های قبل دارند و حضور رئیس جمهور ایران در این اجلاس می تواند فرصت مناسبی برای رایزنی اقتصادی با کشورهای در حال توسعه باشد. اهمیت این اجلاس در شرایط کنونی حاکم بر جهان و وجود بحران های اقتصادی و سیاسی در جهان بیشتر از سال‌های قبل است و حضور رئیس جمهور ایران در این اجلاس می تواند ایران را در تصمیم گیری های کلان سران کشورهای دنیا برای مسائل مختلف در یکسال آینده سهیم کرده و کشورهای دیگر حساب ویژه ای را برای کشورمان باز کنند. حاشیه مهم تر از متن طی سال های اخیر 75 درصد شرکت کنندگان در اجلاس داووس از اروپا و آمریکا بوده اند که تنها 17 درصد از جمعیت دنیا را در اختیار دارند و این موضوع نیز نشاندهنده اهمیت بالای این اجلاس است. این در حالی است که طی سال های اخیر کشورهای آسیایی از این اجلاس غافل بوده و تقریبا 8 درصد شرکت کنندگان از آسیا بوده اند. در شرایطی که قرار است نام مهمانان نشست داووس 15 ژانویه منتشر شود از هم اکنون گمانه زنی ها درباره حضور چهره های سیاسی دنیا در این اجلاس آغاز شده است و اخبار مختلفی در این زمینه مطرح می شود. در همین رابطه سایت روزنامه گلوبال پست نوشته است بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل و حسن روحانی رئیس جمهور ایران، که به شدت روابط خصمانه ای میان طرفین برقرار است قرار است در اجلاس اقتصادی داووس در سوئیس شرکت کنند. سال گذشته بان کی مون(دبیر کل سازمان ملل)، جیم یونگ کیم (رییس بانک جهانی)، کریستین لاگارد (عضو هیئت مدیره صندوق بین‌المللی پول)، تیم برنرز لی (مبتکر اینترنت)، ملکه اردن، دیوید کامرون (نخست وزیر بریتانیا)، پل کاگامه (رییس جمهور رواندا)، آنجلامرکل (صدراعظم آلمان) و درو فاست (نخستین مدیر زن دانشگاه هاروارد) از جمله مهمانان ویژه این اجلاس بودند و به طور حتم با توجه به شرایط ویژه اقتصاد جهان امسال نیز شاهد حضور شخصیت های شناخته شده اقتصادی و سیاسی خواهیم بود. در حالی که سفر به سوئیس نخستین سفر اروپایی رئیس جمهور و سومین سفر خارجی پس از بیشکک و نیویورک محسوب می شود فرصت مناسبی برای رئیس جمهور برای توسعه دیپلماسی ایران در حوزه های مختلف به خصوص اقتصادی به شمار می رود. مدیریت داووس 2014 برای این دوره اجلاس داووس 7 نماینده از کشورهای نیجریه، هند، سوئیس، چین، فرانسه و آمریکا( دو نفر ) به عنوان هیات رئیسه جلسه انتخاب شده اند و کار مدیریت اجلاس را بر عهده دارند.