عرضه و تقاضای کاذب، قیمت دلار را افزایش می‌دهد
امروز و فردا کردن بانک مرکزی برای کنترل قیمت ارز در بازار آزاد تمامی ندارد. این را می‌توان از به تعویق افتادن وعده‌‌های خاک‌خورده‌ای فهمید که حالا چند سالی می‌شود که پرونده‌شان روی میز سکانداران اقتصادی باز است.
یکی از این وعده‌ها «بازار متشکل ارزی»، است که بعد از سال‌ها هنوز به نتیجه نرسیده است؛ بازاری که به گفته دست‌اندرکاران اقتصادی هرچه زودتر از راه برسد، همان‌قدر مشکلات بازار ارز سریعتر تمام می‌شود.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از همدلی، آن‌طور که در مصوبه شورای پول و اعتبار آمده است که در بازار متشکل ارزی، ارزها به‌صورت نقد معامله می‌شوند و با توجه به اینکه کارگزاران مجاز بازار ارز (اعم از بانک‌ها و صرافی‌های مجوز دار) بازیگران این بازار هستند، می‌توان انتظار داشت معاملات انجام شده در بازار متشکل ارز بر همان سبک و سیاق معاملات جاری بازار باشد که بر اساس نرخ کشف‌شده در سنا و با اخذ کارمزد انجام می‌شود با این تفاوت که در بازار متشکل جدید، نرخ ارز نیز تحت نظارت بانک مرکزی کشف می‌شود. به گفته کارشناسان اقتصادی، این مسئله می‌تواند به واقعیت و شفافیت نرخ ارز کمک کند و از قیمت‌گذاری ارز بر اساس واقعیت‌های غیراقتصادی جلوگیری می‌شود.
8 روز پیش بود که وزیر امور اقتصادی و دارایی از راه‌اندازی بازار متشکل ارزی خبر داد و قرار بود که این بازار در هفته گذشته راه‌اندازی شود، اما این کار اجرایی نشد و عدم اجرای این وعده باعث شده تا نحوه جلوگیری از التهابات بازار ارز و تاثیر آن بر سایر بازارها فعلا بی‌نتیجه بماند.
حالا چند سالی می‌شود که موضوع راه‌اندازی بازار متشکل ارزی مطرح شده است و در چند ماه اخیر ماجرای راه‌اندازی این بازار با مصوبه شورای پول و اعتبار شکل جدی‌تری به خود گرفته است، اما هنوز این اتقاق نیفتاده و بر اساس گزارش‌ها این وعده بعد از تعویق رمزهای دوم یکبار مصرف، دومین وعده‌ای است که توسط بانک مرکزی اجرایی نشده است.
بعد از نوسانان شدید نرخ ارز در یکسال و نیم گذشته و تاثیر قیمت دلار در بازار کالاهای اساسی، به‌نظر می‌رسد سکانداران اقتصادی به دنبال راهکاری هستند تا جلوی تاثیر بازار ارز بر سایر بازارها و به طور کلی اقتصاد را بگیرند. آن‌طور که از رصد گزارش‌های مختلف برمی‌آید، دولت تاکنون راه‌های مختلفی را برای جلوگیری از ورود نوسانات بازار ارز به سایر بازارها امتحان کرده است، اما آن‌طور که وضعیت اقتصادی این ماجرا را روایت می‌کند، هنوز هم بازار بسیاری از کالاهای اساسی تحت تاثیر التهابات یک سال گذشته بازار ارز قرار دارند و قیمت‌ها همچنان رو به بالا هستند.
در چنین فضایی همواره دولت تلاش کرده است تا در حد امکان کارکرد بازار آزاد ارز را کاهش دهد و نگذارد نرخ در بازار آزاد تعیین شود، اما باز هم این بازار آزاد است که به نوعی نرخ ارز را تعیین می کند. بر همین اساس، در یک سال اخیر، جهت ساماندهی بازار ارز از بازاری با نام "بازار متشکل ارزی" نام برده شده است. بحث راه اندازی این بازار در سال های 1391 و 1394 نیز مطرح شد و سپس در سال 1396 نیز اخباری در این رابطه منتشر شد، اما هرگز این موضوع اجرایی نشد.
در چند ماه اخیر اما موضوع راه اندازی این بازار جدی تر شده است و عبدالناصر همتی رئیس کل بانک مرکزی طی مصاحبه ای در مورخه 30 آبان ماه 1397 با بیان اینکه بازار متشکل ارزی باید شکل بگیرد، افزود: «در خیابان و کوچه و پس کوچه ها نمی توان این بازار را شکل داد و نباید بازار غیرمتشکل داشته باشیم.»
به گفته رئیس کل بانک مرکزی: «بازاری که تشکیل خواهد شد، فرصتی می‌شود برای کسانی که اسکناس ارز و سپس حواله خود را از طریق صرافی ها به بازار عرضه کنند و به پلتفرمی تبدیل خواهد شد که بازار ارز متشکل شود.» این در حالی است که زمان انجام این وعده که به گفته وزیر اقتصاد و دارایی در هفته گذشته بوده نیز به تاخیر افتاده است و تاخیر در اجرای آن بسیاری از دست‌اندرکاران اقتصادی را نگران کرده است.
کارشناسان چه می‌گویند؟
جدای از زمان تشکیل بازار متشکل ارزی، سوال مهمی در میان اذهان عمومی ایجاد شده است مبنی بر اینکه آیا با این بازار قیمت ارز کاهش می‌یابد. در این زمینه اظهارنظرهای زیادی وجود دارد. عده‌ای از آگاهان اقتصادی بر این باور هستند که بازار متشکل ارزی موجب کاهش نرخ دلار نمی‌شود، مگر اینکه بانک مرکزی بخواهد نرخ را با تزریق پول در این بازار کاهش دهد.
این در حالی است که به گفته عده دیگری از دست‌اندرکاران اقتصادی، در صورت عدم مدیریت صحیح این بازار، باید نگران افزایش نرخ ارز بود. آن‌طور که یحیی آل‌اسحاق، رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و عراق در این‌باره می‌گوید: «تشکیل بازار متشکل ارزی موضوع خوبی است که در صورت اجرا شدن می‌تواند مزایای زیادی برای اقتصاد داشته باشد و باعث قانون مندتر شدن بازار شود.»
آل‌اسحاق در ادامه گفت:« اما بحث اصلی این است که این بازار چگونه قرار است مدیریت شود؟ نوع مدیریت این بازار باید بر اساس یک رنج یا محور مشخصی انجام شود تا از ایجاد عرضه و تقاضای غیر واقعی جلوگیری کند. اگر در عرضه و تقاضا تعادل ایجاد نشود و به‌صورت مدیریت نشده عرضه و تقاضای غیر معقول ایجاد شود، در این صورت احتمال آن می‌رود که قیمت ارز به بالاتر از 20 هزار تومان نیز برسد.»
این عضو اتاق بازرگانی تهران در ادامه افزود: «مدیریت در میزان عرضه و تقاضا موضوع بسیار مهمی است که باید کنترل شود. در غیر این صورت حتی بازار سوم و چهارمی نیز تشکیل خواهد شد که مشکل‌ساز خواهد بود. از عرضه و تقاضای جعلی باید
جلوگیری کرد. عده ای فکر می کنند که محدودیتی در عرضه و تقاضای ارز در این بازار وجود ندارد اما این‌طور نیست. باید کاری کرد تا فقط صراف ها بتوانند به عرضه و تقاضای ارز بپردازند.»
