اجازه دهیم بورس کالا راه خود را برود
برای بهره گیری کامل از ظرفیت های بورس کالا در اقتصاد، سه پیش شرط اساسی لازم است که در صورت عدم اجرای هر یک از این پیش شرط، نباید توقع اقتصاد رقابتی و شفافی را داشته باشیم. این ارزیابی محسن جلال پور، رئیس پیشین اتاق بازرگانی ایران برای توسعه بیشتر بورس کالا در اقتصاد ایران است. وی معتقد است که بورس کالا برای حرکت براساس ماهیت اصلی خود یعنی ایجاد بازاری رقابتی، شفاف و مورد اعتماد در میان صنایع، نیازمند آن است که از مداخله و نقش آفرینی سیاست گذاران در امان بماند.
به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از تسنیم، جلال پور در خصوص پیش شرط های لازم برای عملکرد موفق و اثرگذاری بیشتر بورس کالا در اقتصاد، گفت: طبق تجارب جهانی، بورس کالا مانند هر بورس دیگری برای آنکه بتواند براساس ماهیت خود کار کند نیازمند سه پیش شرط اساسی است. اولین شرط؛ «رقابت» است. یعنی باید فضایی در اقتصاد شکل گیرد که همه تولیدکنندگان و مصرف کنندگان حاضر در بورس کالا متقاعد شوند که در فضای بورس کالا هیچ گونه تحمیل قیمت یا موارد دستوری دیگر صورت نمی گیرد و رقابت کامل در این بستر وجود دارد.
وی افزود: دومین مساله «شفافیت» در معاملات بورس کالا است. یعنی باید شرایط بازار رقابتی و شفافیت به گونه ای باشد که معامله گران حاضر در بورس کالا اطمینان داشته باشند که فعالیت ها و منافع آنها قربانی هیچ تصمیم بیرونی نمی شود.
جلال پور ادامه داد: سومین نکته نیز که بسیار حایز اهمیت است، « مداخله نکردن نهادهای حاکمیتی و دولت» در روند معاملات حوزه بورس کالا است. هرگونه ورود و دخالت سیاست گذاران در معاملات بورس، برنامه ریزی را برای همه فعالان اقتصادی بسیار سخت می کند و در نهایت، اعتمادها به بورس کاهش می یابد.
به گفته رئیس پیشین اتاق بازرگانی ایران، نمونه بارز این اتفاق در موضوع گندم اتفاق افتاد. پس از مدت ها تلاش، گندم وارد بورس کالا شد اما به خاطر قیمت گذاری دولت و شفاف نبودن شرایط بازار این محصول، عرضه این محصول در بورس کالا دوام نداشت و گندم باردیگر به شیوه پرمشکل و پر مسئله سنتی عرضه می شود. به این ترتیب تا زمانی که وضعیت این چنین باشد و تصمیمات غیرکارشناسی و در مواردی منفعت جویی های گروهی، بورس کالا را تحت فشار قرار دهد، انتظار بهره مندی حداکثری از این بورس در بازارهای غیرشفاف ما، منطقی نیست؛ باید توجه کنیم که بورس های کالایی موفق در دنیا، سازوکار مشخص خود را دارند و دولت ها دخالتی در مسیر مبادلات آنها ندارند و مدیران آن بورس ها نیز بر مبنای اصولی علمی و حرفه ای از آزادی عمل برخوردارند.
وی در پاسخ به این پرسش که فضای فعالیت بورس کالای ایران را چگونه ارزیابی می کنید؟ گفت: به طور حتم مسوولان بازار سرمایه و بورس کالا به دنبال پیشبرد اهداف خود براساس قواعد بین المللی هستند ولی متاسفانه همواره شاهد تمایل دولت به خصوص در مواقع پرالتهاب بازار برای دخالت در بورس کالا هستیم. این فشارها یا دخالت ها به طور حتم مانع استفاده حداکثری از ظرفیت بورس کالا می شود و توسعه فعالیت های آن را با مشکل مواجه می سازد.
جلال پور عنوان کرد: مطابق قاعده ای کلی در بورس ها، قیمت محصولات براساس عرضه و تقاضا تعیین شود و هر عاملی که این قاعده را نقض کند، موجب دور شدن بورس ها از اصول پایه خود یعنی رقابت خواهد شد. ما نیز در اقتصادمان برای پایان دادن به قیمت های دولتی و دستوری، حرکت در مسیر عرضه و تقاضا و کشف واقعی قیمت ها در بورس کالا را در پیش گرفته ایم اما کماکان با دخالت در روند معاملات، در مسیر واقعی شدن قیمت ها خدشه وارد می کنیم.
رئیس پیشین اتاق بازرگانی ایران اظهار داشت: بورس کالا برای آنکه طبق رسالت و اهداف خود کار کند به استقلال نیاز دارد و همانگونه که تاکید شد این استقلال زمانی به دست می آید که سیاست گذاران در روند معاملات کالاها مداخله ای نداشته باشند و برای بازار تعیین تکلیف نکنند. با این تفاسیر، هر گونه دخالت در روند بازار، مانع از بروز کارایی بورس کالا به عنوان بستری برای مبادله کالاها براساس نظام عرضه و تقاضا می شود؛ بنابراین عموم فعالان صنایع از سیاست گذاران انتظار دارند که دخالتی در بازارها همچون قیمت گذاری دستوری نداشته باشند و اجازه دهند کالاها به شکل آزادانه و بر اساس اصول علمی و استانداردهای جهانی در بورس کالای ایران کشف قیمت شود.
