مزایای بورس کالا قابل قیاس با بازارهای غیرمتشکل نیست
«سه گروه مقابل فعالیت بورس کالا مقاومت می‌کنند.» این، عصاره دیدگاه رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار در خصوص منتقدین بورس کالاست. به اعتقاد شاپور محمدی، گروه اول منقدین، کسانی هستند که به علت عادت به گریز از تغییر، منتقد معاملات در بورس هستند چراکه این بورس اصلاحات اساسی و ساختاری در بازار به وجود آورده است. وی گروه دوم مقاومت‌کنندگان را کسانی می‌داند که رقابت و شفاف موجود در معاملات بورس کالا، منافعشان را محدود کرده و آنان ترجیح می‌دهند خارج از ضوابط موجود فعالیت کنند. محمدی، گروه سوم را افرادی قلمداد می‌کند که به دلیل ناآشنایی با مزیت‌ها و سازوکار بورس کالا به انتقاد از آن می‌پردازند و در قبال فعالیت‌های توسعه‌ای آن مقاومت می‌کنند.
به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از تسنیم، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار تأکید می کند که کارآمدی بورس‌ها به‌یقین از بازارهای غیرمتشکل بیشتر است و بر همین اساس، شفافیت و کارآمدی بورس کالا و انرژی بدون شک بیشتر از بازارهای دیگر بوده و به‌طورکلی، اشکالات احتمالی در بورس در قیاس با بازارهای رقیب، به‌مراتب کمتر است.
همواره تأکید داشته‌اید بورس کلید حل مشکلات اقتصادی کشور است؛ اما بعضا شاهد برخی مقاومت‌ها در مسیر توسعه بورس کالا و انرژی هستیم و حتی در برخی مواقع این مقاومت‌ها به سطح مسئولان نیز رسیده است. چه عواملی را ریشه این مقاومت‌ها می‌دانید؟
به طور طبیعی بسیاری از کالاها در بازارهای سنتی معامله می‌شوند و وقتی بازار مدرنی از جنس بورس تشکیل می‌شود، نوعی دوگانگی به وجود می‌آید. از سویی، عده‌ای به بازار سنتی عادت کرده‌اند و از سوی دیگر، بازار مدرنی مثل بورس کالا یا انرژی، اصلاحات و تغییرات ساختاری و عمده‌ای را در مبادلات ایجاد می‌کنند که به این ترتیب وجود این مقاومت ها طبیعی است. همچنین ممکن است برخی مقامات به مطالبات گروهی از فعالان بازارهای سنتی، اهمیت بدهند و حامی تداوم کار در بازار سنتی شوند.
آیا بورس‌های کالایی را عاری از اشکال می‌دانید؟
ما نمی‌گوییم بورس هیچ ایرادی ندارد، ممکن است اشکالاتی هم وجود داشته باشد اما حتماً شفاف‌تر و سالم‌تر از باقی بازارهاست و در قیاس با کارکرد سایر بازارها حتماً اشکالات کمتری دارد. در این شرایط طبیعی است که عده‌ای، اشکالات کوچک را بزرگ جلوه دهند تا بازار شفاف و مدرن را در مقایسه با بازار سنتی، ناکارآمد به نظر برسد. اینجاست که باید منصفانه قضاوت کردن معیار همه باشد. این نکته را نباید از نظر دور داشت که اشکالات احتمالی بورس در سایر بازارها به شکل گسترده‌تری وجود دارد و بارها اعلام شده است که بورس ها خود برای رفع هر گونه مشکلی استقبال می کنند.
به اعتقاد شما افرادی که در مقابل توسعه بورس کالا مقاومت می کنند چه گروه‌هایی هستند؟
خوش‌بینانه‌ترین برداشت از منتقدین آن است که بگوییم آنان به علت سال ها عادت به روش های خاص معامله به سختی تغییرات حاصل از معاملات بورس کالا را برمی تابند. اما ممکن است منافع عده‌ای هم درگیر باشد. در بخش دیگر نیز این واقعیت را نیز نمی‌توان انکار کرد که بخشی از این مقاومت‌ها ناشی از ناآشنایی عده‌ای با سازوکار و مزیت‌های بورس کالا باشد. پس هر سه گروه در شکل‌گیری مقاومت علیه بورس کالا تأثیرگذار هستند؛ عده‌ای که تغییر برایشان سخت است، عده‌ای که فعالیت غیررقابتی و بدون نظارت در خارج از بورس منافعی برای آنان دارد و سوم، افرادی که آشنایی اندکی نسبت به مزیت‌ها و دستاوردهای بورس کالا دارند.
کنار این سه گروه، شاید لازم باشد بر ضرورت تقویت بازار سرمایه هم به‌عنوان نکته چهارم تأکید کنیم. ما وظیفه داریم، اطلاع‌رسانی خود را قوی کنیم تا کارشناسان همه ابعاد مسئله را تحلیل کنند. گاهی افراد در تحلیل‌های خود واقعیت را می‌گویند اما جنبه‌ای از واقعیت را می‌گویند و عده‌ای دیگر، به بخش دیگر و متفاوتی اشاره می‌کنند و درنتیجه، اختلاف‌نظر شکل می‌گیرد. اگر همه ابعاد موضوعات اطلاع‌رسانی شوند، شاید از دامنه اختلاف‌ها و شکاف‌ها کاسته شود.
مدتی پیش وزیر نفت گفتند «در عرضه‌های قبلی نفت در بورس انرژی، خودمان به خریداران اعلام کردیم که از بورس انرژی نفت خام را خریداری کنند، اما از این به بعد می‌گوییم از این بازار خریداری نکنند». آیا نگاه برخی دولتمردان ما به بورس را انتقادی یا نا همراه می‌دانید؟
سابقه بورس ما ۵۰ سال است. برخی از بورس‌های دنیا ۲۰۰ سال و بیشتر سابقه دارند و به این ترتیب بورس انرژی و کالا برای جا افتادن و اثبات ظرفیت های کامل خود در اقتصاد نیاز به زمان دارند. البته، برخی عنوان می‌کنند چرا بورس مشتری یابی نمی‌کند؟ درباره ایده مشتری یابی باید یادآور شد بورس‌ها عموماً توسعه‌دهنده بازار هستند و مأموریتشان یافتن مشتری نیست. زیرا اگر دنبال یافتن مشتری بروند از مأموریت اصلی‌شان یعنی ایفای نقش داور بی‌طرف و منصف، منحرف می‌شوند. در واقع مشتری یابی با اصول حرفه‌ای و ماهیت بورس، سازگار نیست و ناظر مجاز نیست مشتری پیدا کند. وظیفه بورس فراهم کردن ابزار انجام معاملات آزاد، رقابتی و شفاف و نیز دهد و توسعه نهادهای مالی است. در این بین پیدا کردن مشتری نه فقط در زمره وظایف بورس نیست بلکه عامل انحراف از مأموریت‌های اصلی است.
باید تأکید کنم، شفافیت حتماً در بورس کالا و انرژی بیشتر از بازارهای دیگر است. کارآمدی بورس‌ها حتماً از بازارهای غیرمتشکل بیشتر است. بورس ها یک بستر برای معاملات هستند و در واقع بورس های کالا غیر از بازار شفاف و رقابتی، چه تعریفی دارند که کسی بخواهد مقابل آن بایستد؟ تفاوت اصلی بورس با بازارهای دیگر، شفافیت است.
آینده بورس کالا و انرژی را چگونه می‌بینید؟
من به بورس های کالا و انرژی بسیار خوش‌بین هستم ولی باید حوصله لازم را به خرج داد به طوری که در آینده شاهد رشد سهم این بورس ها در اقتصاد کشور خواهیم بود. اما در خصوص بحث عرضه نفت در بورس انرژی، این اراده در وزارت نفت احساس می شود چراکه هم وزیر نفت و هم مجلس در این راستا کمک‌های زیادی کرده‌اند.
