فرصت‌ها و تهدیدهای اجرای طرح‌های انتقال آب
بر اساس نظرات کارشناسان محیط‌زیست هم اکنون ایران دوران ترسالی را می‌گذراند. همین قضیه باعث شده تا مسئولان امر اقداماتی را برای گذار از این دوران در دستور کار قرار دهند. چندی قبل هم رئیس جمهور در سفر به سمنان طرح انتقال آب از خزر به سمت استان‌های فلات مرکزی را مطرح کرد که همین قضیه با واکنش‌های متعدد از سوی فعالان محیط‌زیست و نمایندگان مجلس همراه بود.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از آرمان، ولی ا... نانوا کناری، نماینده فریدونکنار در مجلس گفت: خزر در صورت انتقال آب به سمنان، سرنوشتی مشابه دریاچه ارومیه پیدا می‌کند. همچنین عبدا... رضیان، نماینده مازندران در مجلس گفت: رئیس‌جمهوری برای انتقال آب دریای خزر به سمنان در تلاش است که این طرح را به صورت قانون درآورد، اما مجلس زیر بار این موضوع نرفته است و کارشناسان نیز به رئیس‌جمهوری اعلام کردند که انتقال آب خزر به سمنان شدنی نیست. هرچند رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست گفت: انتقال آب از دریا به داخل سرزمین برای برطرف کردن نیاز آبی مصرف‌کنندگان صنعتی و آب شرب و بهداشت مردم در صورت نیاز و با رعایت ضوابط زیست‌محیطی بلامانع است.
یک کارشناس محیط‌زیست با بیان اینکه به‌جای کم مصرف کردن باید به‌دنبال رفع هدر رفت آب و مصرف بهینه باشیم، گفت: اصل نکته همین است و انتقاد ما به طرح‌های انتقال آب و سدسازی هم همین است که مگر ما همین میزان آبی که در اختیار داریم، را درست مصرف می‌کنیم که شما می‌خواهید آب بیشتری تامین کنید؟ مثل این است که فرزند لوس و ننرمان اسکناس‌های 10هزار تومانی را در شومینه بیاندازد تا خودش را گرم کند و سرمایه یک خانواده را به هدر بدهد.
انتقال آب از دریای عمان
استاندار سیستان و بلوچستان از بحران جدی آب در پی خشکسالی و خالی شدن آب چاه‌ها خبر داد. احمد علی موهبتی گفت: میانگین آبرسانی در کشور 50 لیتر در ثانیه و در سیستان و بلوچستان هشت لیتر در ثانیه است. او افزود: 50 درصد ذخایر آب چاه نیمه‌ها کم شده و بیش از 30 درصد آب سدهای جنوب استان نیز بر اثر تبخیر از بین رفته است. معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار سیستان و بلوچستان افزود: برنامه عملیاتی انتقال آب از دریای عمان به استان‌های شرقی کشور به زودی آغاز میشود. باقر کرد افزود: کنسرسیوم آب بین سه استان خراسان رضوی ، خراسان جنوبی و سیستان و بلوچستان تشکیل میشود و برنامه انتقال آب از دریای عمان به این سه استان به صورت جدی پیگیری و عملیاتی خواهد شد. او گفت: سیستان و بلوچستان بر اساس شاخص‌های خشکسالی به صورت صد در صد دچار خشکسالی شده اما درجات آن در مناطق مختلف، متفاوت است. معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار خاطرنشان کرد: طبق گفته وزیر نیرو؛ امیدواریم با تشکیل کمیساریای آب هیرمند که با حضور مقامات افغانی در تهران طی این هفته برگزار می شود، موضوع حق‌آبه هامون از طریق دیپلماسی به نتیجه برسد.
مدیریت مصرف جدی گرفته شود
یک کارشناس محیط‌زیست درباره تبعات انتقال آب در کشور می‌گوید: طرح‌های انتقال آب باید به عنوان آخرین گزینه در نظر گرفته شود. هرچند با بررسی نتایج طرح‌های انتقال آب باید گفت که این طرح نه تنها اولین گزینه نیست، بلکه آخرین گزینه است. هومان خاکپور می‌افزاید: اگر تمامی گزینه‌های مدیریت مصرف رعایت شود و با رعایت اصول می‌توان اقدامات محیط زیستی را انجام داد. به گفته او در کشور ما طرح‌های انتقال آب به عنوان اولین گزینه است و مشکلات فراوان را در مبدأ به‌دنبال دارد. خاکپور می‌افزاید: وقتی در مصرف مدیریت وجود نداشته باشد، طبیعتا اجرای طرح‌های انتقال آب نمی‌تواند مشکلات مبدأ را حل کند. این مساله باعث شده نه تنها مشکلات برطرف نشود، بلکه تقاضای جدید و توهم مصرف ایجاد شود. درضمن تقاضاهای جدید مشکلات متعدد را به همراه دارد. برای مثال در فلات مرکزی مشکلات متعدد ناشی از طرح‌های انتقال آب مشاهده میشود. برای مثال تنش آبی در استان‌های اصفهان، کرمان و یزد نمونه بارز این اقدام محیط‌زیستی است. درضمن طرح‌های انتقال آب در این مناطق اجرا شده، اما در زمینه مدیریت مصرف هیچ اقدام مناسبی انجام نشده است. این کارشناس محیط‌زیستی می‌گوید: در این شرایط شاهد توسعه ناپایدار ناشی از طرح‌های انتقال آب خواهیم بود، توسعه در بخش کشاورزی و صنعت باعث شد تا مهاجرت به این مناطق اتفاق بیافتد و در یک مدت کوتاه دوباره شاهد کمبود آب و مشکلات ناشی از آن باشیم. این کارشناس محیط‌زیست تاکید می‌کند: برای مثال هم اکنون در استان اصفهان شاهد نارسایی‌های فراوان ناشی از طرح‌های انتقال آب هستیم. از سوی دیگر هم هیچ اتفاق مناسبی رخ نمی‌دهد. به گفته او اجرای طرح انتقال آب خزر به سمت فلات مرکزی خسارت‌های غیرقابل جبران روی اکوسیستم خزر ایجاد می‌کند. همچنین بخش قابل توجهی از هم‌میهنان در قسمت‌های شمالی کشور زندگی می‌کنند و اجرای طرح‌های انتقال آب و تغییراتی که در اکوسیستم دریاچه خزر ایجاد میشود، می‌تواند بر پایداری این سرزمین تاثیرگذار باشد. خاکپور با بیان اینکه اقدامات در زمینه انتقال آب باید در قالب طرح‌های جامع مورد بررسی قرار بگیرد، تاکید می‌کند: حال این سوال مطرح است که آیا ضرورتی در اجرای این اقدامات است؟ آیا با صرفه جویی و مدیریت مصرف می‌توان آب شرب و کشاورزی را تامین کرد؟ به گفته او در فلات مرکزی راندمان آبیاری بین 30 تا 40 درصد است و بر اساس آمار 90 درصد آب هم در بخش کشاورزی مصرف میشود. این در حالی است که با مدیریت 20 درصد در بخش کشاورزی می‌توان نیاز آب شرب را بر طرف و نیازهای بخش صنعت را تامین کرد. این کارشناس محیط زیست تاکید می‌کند: با مدیریت مصرف می‌توان چالش‌های کمبود آب را در مناطق برطرف کرد. خاکپور می‌گوید: طرح‌های انتقال آب نیازمند مباحث نرم‌افزاری است، یعنی مردم در مدیریت مصرف وارد کار شوند. همچنین با پروژه‌های کوچک اقتصادی می‌توان این مشکلات را برطرح کرد. این در حالی است که تاکنون هیچ یک از پیمانکارهای بزرگ به‌دنبال این اقدامات نیستند. همچنین مافیای آب هم به دنبال اجرای این پروژه‌های عمرانی در طرح‌های انتقال آب است، چون اجرای این پروژه‌های منابع مالی فراوان به‌دنبال دارد.
موافقت محیط‌زیست با انتقال آب خزر
رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست درباره دو موضوع مهم زیست‌محیطی یعنی انتقال آب بین حوضه‌ای و انتقال آب از سواحل به داخل سرزمین به ویژه انتقال آب دریای خزر به سمنان و همچنین عدم اتمام پروژه احیای دریاچه ارومیه گفت: اظهارات ضد و نقیضی در این خصوص وجود دارد. عیسی کلانتری در حالی‌که با انتقال آب از دریای خزر برای تامین مصرف شرب و صنعت مخالفتی ندارد، افزود: دولت و حکومت موظف هستند، نیاز آب شرب و صنعت را از هر طریق که امکان دارد، برای مردم سرزمین تامین کنند، بنابراین انتقال آب از سواحل هم یکی از همین راه‌های تامین آب است. رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست گفت: حکومت جمهوری اسلامی و آقای رئیس‌جمهور به عنوان متولی دولت موظف است، نیاز آب شرب و صنعت کشور را به هر وسیله ممکن تامین کنند، البته راه‌های دیگری هم وجود دارد، اما در صورتی که در منطقه آب داشته باشیم، اگر آبی وجود داشته باشد، اولویت با همان است، اما در حال حاضر آبی وجود ندارد، برخی از استان‌‌ها مانند یزد و سمنان آبی ندارند، حتی برای کشاورزی و آب‌های کشاورزی‌شان هم خشک شده است. مخالفان انتقال آب می‌خواهند به ۵۰۰ الی ۶۰۰ هزار نفر از جمعیت این مناطق آبی داده نشود و این جمعیت به تهران مهاجرت کنند.
