دیدارهای کری با ظریف کار دستش داد
دردسرهای کری و ظریف تمامی ندارد، حالا هر دو در کشورهایشان با حاشیه مواجهند؛ جواد ظریف هنوز برای برجام و ملاقات احتمالی با هر آمریکایی و جان کری نیز برای ملاقات‌هایش با جواد ظریف.
به گزارش اقتصادآنلاین، زینب اسماعیلی در شرق نوشت: شاید برایتان عجیب باشد و از خودتان بپرسید برای آمریکایی‌ها که مذاکره با یک ایرانی تابو نبوده، پس چرا کری با مشکل مواجه شده است؟ سؤالتان درست است، اما آنچه در حال دردسرشدن برای جان کری است، قانون لوگان است. دیدار کری با مقامات کشورهای خارجی ممکن است «قانون لوگان» را نقض کند. به موجب این قانون، شهروندان آمریکایی که مسئولیتی دولتی ندارند، نمی‌توانند به نمایندگی از دولت آمریکا و بدون داشتن مجوز مذاکره کنند. این قانون در سال 1977 تصویب شده است. حالا چه شده که آمریکایی‌ها به یاد قانون چهار دهه پیش افتاده‌اند. ماجرا از اینجا آغاز شده که جان کری در مصاحبه‌هایی که چند روز پیش داشته، گفته که در دو سال اخیر با محمدجواد ظریف دیدارهایی داشته است. او به روزنامه نیویورک‌تایمز گفته «در دو سال اخیر پس از ترک کاخ سفید «سه، چهار مرتبه» در شهرهایی همچون نروژ، مونیخ و چند نشست بین‌المللی دیگر با محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران، ملاقات کرده است». این گفته اگرچه موجب دردسرهایی برای کری شده، اما چیز عجیبی نبوده تقریبا همه ملاقات‌های کری و ظریف بعد از پایان دوره وزارت کری، در رسانه‌ها بازتاب یافته است.
منتظر پایان دوره ترامپ باشید
کری همچنین در گفت‌وگویش با برنامه «نشست روزانه با دانا پرینو» که از شبکه فاکس‌نیوز پخش می‌شود، تکذیب نکرد که به ایرانی‌ها گفته است تا پایان دوره ترامپ و روی‌کارآمدن یک رئیس‌جمهور دموکرات دیگر منتظر بمانند. این دیپلمات سابق آمریکایی گفت: فکر می‌کنم همه در جهان درباره اینکه منتظر مانده‌اند تا پایان دوران ریاست‌جمهوری ترامپ را ببینند، صحبت می‌کنند.
ترامپ عصبانی شد
اما دونالد ترامپ که همچنان در موضعی تند نسبت به مقامات سابق کشورش همچنین توافق هسته‌ای با ایران قرار دارد، بار دیگر با انتشار خبر این دیدارها، در توییتی به کری تاخته است. او نوشته: «جان کری دیدارهای غیرقانونی با دولت متخاصم ایران داشته است که تنها به کار فوق‌العاده ما لطمه وارد کرده و به زیان مردم آمریکاست. او به آنها گفته که تا پایان مدت ریاست‌جمهوری ترامپ صبر کنند. آیا اقداماتش را تحت قانون ثبت عوامل خارجی ثبت کرده است؟ این بد است». پیش‌تر نیز ترامپ در توییتی به ملاقات‌های کری و ظریف واکنش نشان داده بود. ترامپ ساعاتی قبل از خروج از برجام، در توییتی ضمن غیرقانونی‌دانستن مذاکرات و دیپلماسی در سایه جان کری، نوشته بود: «ایالات متحده هیچ نیازی به دیپلماسی در سایه جان کری در مورد توافق افتضاح با ایران ندارد، چراکه او مسبب اصلی و اولین مبدع این فاجعه است». او 18 اردیبهشت از توافقی که جان کری و محمدجواد ظریف ساعت‌ها به مذاکره دوجانبه درباره آن پرداخته بودند، خارج شد. همان زمان یکی از مشاوران ترامپ با انتشار عکسی از پشت‌سر فردی که به نظر شبیه کری می‌رسید، نوشته بود که جان کری، وزیر خارجه سابق آمریکا، در پاریس با یک ایرانی مذاکره کرده است. آن‌زمان کمال خرازی، رئیس شورای راهبردی روابط خارجی آمریکا، در پاریس حضور داشت اما دفتر خرازی چنین ملاقاتی را تکذیب کرد.
دغدغه‌های کری
حالا کری درباره ملاقات‌هایش با جواد ظریف گفته می‌خواسته در دیدارهایش متوجه شود «ایران ممکن است چه کاری برای بهبود مناسبات منطقه انجام دهد؟ بحران یمن چطور حل می‌شود؟ برای صلح در سوریه چه‌کار خواهید کرد؟». کری همچنین گفته که در این دیدارها کارش مشاوره‌دادن به جواد ظریف، برای مواجهه با سیاست خارجی دونالد ترامپ نبوده است. به نوشته نیویورک‌تایمز، کری در این دیدارها به‌صراحت از ظریف خواسته که موضع جامعه جهانی درباره برنامه موشکی ایران و حمایتش از حزب‌الله را درک کند. جان کری در دولت دوم باراک اوباما، وزیر خارجه بود. او سال‌ها از حزب دموکرات، سناتور بوده و از ۱۹۸۵ تا ۲۰۱۳ سناتور دموکرات ایالت ماساچوست در مجلس سنای آمریکا بود. جان کری سال 2004 به‌عنوان نامزد حزب دموکرات در انتخابات ریاست‌جمهوری آن سال معرفی شد که از جورج بوش شکست خورد. اما جان کری بخش زیادی از وقتش در دولت اوباما را صرف مذاکره صلح فلسطین و اسرائیل کرد اما بعد از مشخص‌شدن ناکامی در این مذاکره و با تغییر دولت در ایران، بر مذاکره هسته‌ای با ایران متمرکز شد. او به‌عنوان وزیر خارجه در این مذاکرات آن‌قدر پیگیرانه عمل کرد که رکورد بسیاری از وزیران خارجه پیشین خود را زد؛ رکورد بیشترین ساعت مذاکره با یک خارجی که بعد از 19 ساعت مذاکره ظریف و کری رقم خورد و همچنین رکورد بیشترین زمان خارج از مرزهای آمریکاماندن برای یک وزیر خارجه که به دوره طولانی اقامت او در دوره آخر مذاکره هسته‌ای در تیرماه 93 اشاره دارد. همان مذاکرات مداوم و دقیق همراه با جزئیات موجب به‌ثمررسیدن توافق هسته‌ای شد که برنامه جامع اقدام مشترک یا برجام لقب گرفت. همان زمان مذاکرات به‌ویژه انتشار تصاویر قدم‌زدن ظریف و کری در شهر ژنو موجب حاشیه‌های بسیاری در داخل ایران برای ظریف شد و تا مدت‌ها موضوع جدل داخلی بود.
داماد ایرانی و خواهر معلم در تهران
ارتباط جان کری با جامعه ایرانی اما فقط به اینها محدود نمی‌شد. جان کری، یک داماد ایرانی دارد. دختر او با یک جوان ایرانی مقیم آمریکا ازدواج کرده و همچنین خواهر جان کری تا قبل از انقلاب در ایران مشغول تدریس بوده است. کری در مصاحبه‌ای که اوایل سال 93 از او منتشر شد، گفته بود: «من ایرانی‌ها را پیش از این می‌شناختم. داماد من انسان فوق‌العاده‌ای است، او را بسیار دوست دارم، اما، هیچ کشوری را با این‌گونه نسبت‌ها پیوند نمی‌زنم». عصر ایران در ادامه نوشته بود: «این برای نخستین‌بار است که وزیر امور خارجه آمریکا در گفت‌وگویی رسانه‌ای به داماد ایرانی‌تبارش «بهروز والاناهید»، اشاره می‌کند و از خواهرش که قبل از انقلاب معلم مدرسه‌ای در ایران بود، سخن می‌گوید». «من سال‌هاست که با ایران آشنا هستم. خواهرم در ایران کار می‌کرد. در مدرسه بین‌المللی درس می‌داد و در تهران زندگی می‌کرد. متأسفانه خیلی سریع در زمان انقلاب ناچار شد ایران را ترک کند. او مسافر آخرین پروازهای پیش از انقلاب بود. خواهرم فارسی یاد گرفته بود. همیشه به من می‌گفت که دوستان ایرانی‌اش را دوست دارد و از زندگی در ایران لذت می‌برد». «ایرانیان مردمی بسیار پیچیده، قابل و پرغرور با تاریخی شگفت‌انگیز هستند. منتها مسائلی وجود دارد که راه مراوده را بسته، چالش رهبران، یافتن راهی به پیش است».
من و جان کری همدیگر را درک می‌کنیم
در مصاحبه سالنامه سال 94 از جواد ظریف پرسیدم که «اگر شما و آقای کری، خارج از کسوت وزارت خارجه باشید، آن‌وقت ممکن است همدلی و نزدیکی بین شما و ایشان به‌عنوان دو دیپلمات کهنه‌کار، وجود داشته باشد؟». جواد ظریف آن زمان پاسخ داد: «باز هم می‌توانم بگویم که ما می‌توانیم راحت‌تر نگرانی‌های یکدیگر را ببینیم و درک کنیم؛ ولی هرکدام از ما از یک خاستگاه تاریخی، جغرافیایی، نگرشی و ارزشی متفاوتی به موضوعات نگاه می‌کنیم. طبیعتا حاصل نگرش ما نمی‌تواند با هم منطبق باشد، ولی می‌توانم این را بگویم که وقتی آقای کری صحبت می‌کند، من متوجه می‌شوم که او چه می‌گوید که این خیلی اتفاق رایجی در دنیای سیاست نیست که هرکسی بتواند بفهمد نگرانی طرف مقابل چه چیزهایی است. احساس می‌کنم ایشان هم می‌تواند نگرانی‌ها و دغدغه‌هایی را که بنده و نظام جمهوری اسلامی داریم درک کند که این خودش به حل‌و‌فصل موضوعات کمک می‌کند، بدون اینکه نیاز باشد وقتی ایشان دغدغه‌های ما را درک کرد نسبت به آنها تعاطفی هم داشته باشد یا برعکس، من داشته باشم».
مقایسه کری با فلین
اما ماجرای چند ملاقات کری و ظریف در جامعه آمریکایی واکنش‌های زیادی برانگیخته است. کری به «دیپلماسی موازی» با ایران متهم شده است. به گزارش ایسنا، یکی از مقامات دولتی آمریکا در گفت‌وگو با شبکه خبری فاکس‌نیوز، با اشاره به حضور ایران در سوریه، عراق و یمن، دیدارهای جان کری، وزیر امور خارجه آمریکا در دولت باراک اوباما، رئیس‌جمهور پیشین آمریکا را «شرم‌آور» دانست. برخی جمهوری‌خواهان آمریکایی نیز بر این باورند که این اقدام اساسا غیرقانونی بوده است. آری فلیشر، سخنگوی سابق کاخ سفید در دولت جورج بوش پسر، نیز در واکنش به اظهارات کری به شبکه فاکس‌نیوز گفته: جان کری درباره اینکه ایران چگونه به اقدامات دونالد ترامپ واکنش نشان دهد، به آنها مشاوره می‌دهد؛ این توطئه‌آمیز است. نمی‌دانم چنین حرکتی قانونی است یا غیرقانونی و این مسئله برایم مهم هم نیست، اما این کار نادرست است. نخستین‌بار در ماه می اخباری مبنی‌بر اینکه جان کری برای کمک به حفظ توافق هسته‌ای ایران با ظریف دیدار کرده است منتشر شد و روزنامه بوستون‌گلوب این اقدامات را مأموریتی «تهاجمی اما مخفیانه» برای اعمال فشار بر دولت ترامپ به منظور حفظ توافق هسته‌ای توصیف کرد. پیش از این نیز مطرح شده که دیدار کری با مقامات کشورهای خارجی ممکن است «قانون لوگان» را نقض کند. فلیشر در بخش دیگری از صحبت‌هایش درباره جان کری گفت: سؤال این است که جان کری چه کرده است؟ چه گفته؟ جزئیات آن چه بوده است؟ فکر نمی‌کنم این صحبت‌ها کلی بوده باشند. به نظر من او درباره اینکه ایران چگونه تا پایان دولت ترامپ منتظر بماند به ایرانی‌ها مشاوره داده است. یکی از تحلیلگران امنیتی فاکس‌نیوز نیز با اشاره به نقض قانون لوگان از سوی مایک فلین، مشاور امنیت ملی سابق ترامپ، اظهار کرد، رسانه‌ها دیدار فلین با «دیپلماتی که کشورش در واشنگتن سفارت دارد» را یک «رسوایی» قلمداد کردند، اما وقتی کری «با نظامی که در فهرست ترور آمریکا قرار دارد» دست به «دیپلماسی موازی» می‌زند، آن را «عادی» می‌دانند. تام کاتن، سناتور جمهوری‌خواه، نیز از دموکرات‌ها و رسانه‌های وابسته به حزب آنان برای «دورویی» و عدم واکنش درباره اظهارات کری انتقاد کرد و قانون لوگان را «قانونی احمقانه و بی‌تأثیر» دانست.
توضیحات کری در مورد مذاکراتش با ظریف
کری اما در گفت‌وگو با فاکس‌نیوز تکذیب کرد که مذاکراتش نامناسب بوده‌اند. او دراین‌باره گفت: همه وزرای خارجه سابق به دیدار با رهبران خارجی ادامه می‌دهند، به کنفرانس‌های امنیتی می‌روند و به سراسر جهان سفر می‌کنند. همه ما این کار را انجام می‌دهیم و همه ما درباره وضعیت امور با جهان گفت‌وگو می‌کنیم تا بتوانیم آنان را درک کنیم. جان کری، در دوران مذاکرات هسته‌ای و یک سال بعد از آن هم، نامزد جایزه صلح نوبل شد. او جزء مخالفان دونالد ترامپ است و این مخالفت را پنهان نکرده، آنچنان که در اولین روز اعلام پیروزی ترامپ در انتخابات ریاست‌جمهوری، با سگش به تظاهرات‌های خیابانی پیوست. اینها در حالی است که با نزدیک‌شدن به انتخابات کنگره آمریکا شاهد تحرکاتی در جمع دموکرات‌ها هستیم، از جمله اوباما که در اولین حضور رسانه‌ای بعد از پایان دولتش، خواستار جذب رأی بیشتر دموکرات‌ها شد تا تغییری در وضعیت ایجاد شود. با اینکه برخی گمانه‌ها مبنی‌بر این بود که جان کری، رقیب ترامپ خواهد بود، اما او هنوز این احتمال را قطعی نمی‌داند.
