همه جنجالهای رفت و برگشت مهرآفرین
طرح جنجالی مهرآفرین بالاخره بعد از چند بار رفت و برگشت در دولت یازدهم، قرار است برای همیشه لغو شود.
بر اساس گزارش پایگاه اطلاعرسانی دولت، هیئت وزیران بنا به پیشنهاد معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیسجمهور و به استناد اصل یکصدوسیوهشتم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران تصویب کرد که تصویبنامه شماره 176441/ت48702ه مورخ 1391.9.30موضوع طرح مهرآفرین و کلیه پیوستها، اصلاحات و الحاقات بعدی آن لغو میشود.
بر این اساس، اقداماتی که در دستگاههای اجرایی و استانداریها حسب مورد، قبل از تاریخ ملغیالاثر شدن هر یک از بندهای تصویبنامه فوق و اصلاحات و الحاقات بعدی آن با توجه به نظرات رئیس مجلس شورای اسلامی و با رعایت قوانین و مقررات انجام شده است، با تشخیص معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیسجمهور صحیح تلقی میشود.
** اولین جرقه طرح جنجالی چه زمانی زده شد؟
اولین جرقه جنجالها درباره طرح استخدامی دولت احمدینژاد در تاریخ 29 آذر سال 91 زده شد که بر اساس آن هیئت وزیران در جلسه مورخ 1391.9.29 بنا به پیشنهاد و تأیید رییسجمهور، وزرا و معاونین رییسجمهور به استناد اصول یکصد و بیست و ششم و یکصد و بیست و هفتم و یکصدوسیوهشتم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و به استناد مواد (181) و (186) و بند «هـ» ماده (224) قانون برنامه پنج ساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران و بند (112) قانون بودجه سال 1391 کل کشور طرح مهرآفرین را تصویب کرد.
بر اساسبندی از طرح جنجالی مهرآفرین، بالاترین مقام دستگاه اجرایی و استانداران و معاونین توسعه مدیریت و منابع انسانی آنان و یا عناوین مشابه علاوه بر دارا بودن اختیارات و مسئولیتهای اصل 126 قانون اساسی بهعنوان نماینده ویژه رئیسجمهور، موضوع اصل 127 قانون اساسی برای اعمال اختیارات رئیسجمهور و هیئت وزیران در امور اداری و استخدامی و نیز امور برنامه و بودجه مربوط به امور اداری و استخدامی دستگاه مربوط موضوع قوانین و مقررات تعیین شدند.
همچنین دستگاههای اجرایی و استانداریها موظفند با رعایت و بهشرح پیوست که به مهر دفتر هیئت دولت تأیید شده است و جزء لاینفک این تصویبنامه است و رأسا و بدون نیاز به هیچ امر دیگری از سوی هر مرجع یا مقامی از قبیل موافقت، پیشنهاد، تأیید، صدور مجوز، صدور و اعطای شماره مستخدم یا ابلاغ و بدون الزام به رعایت ابلاغیههای صادره قبلی از سوی مقامات نسبت به همه موارد مندرج در شرح پیوست که به مهر هیئت دولت تأیید شده است از جمله نسبت به تبدیل وضعیت استخدامی و بهکارگیری و جذب و استخدام افراد اقدام و شماره مستخدم را نیز اختصاص دهند.
** تلاش دولت دهم برای استخدام 390 هزار و 386 نفر در طرح مهرآفرین
دولت در این طرح به دنبال استخدام 390 هزار و 386 نفر در 108 دستگاه ملی و 31 استان بود اما چندی بعد از ابلاغ طرح مهرآفرین از سوی معاون اول رئیسجمهور، هیئت تطبیق مصوبات دولت با قوانین، ایراداتی را به این طرح وارد و رئیس مجلس آن را طی نامهای به رئیس جمهور وقت ابلاغ کرد.
براساس قوانین، هیئت تطبیق مصوبات دولت با قوانین، موظف است تمام مصوبات داخلی هیئت وزیران اعم از مبادلهنامهها، آئیننامهها و غیره را با قوانین تطبیق و ایرادات احتمالی را به رئیس مجلس اعلام و رئیس مجلس هم آن را به دولت اعلام کند.
** آغاز رفت و آمد طرح میان مجلس و دولت
پس از اعلام نظر هیئت تطبیق مصوبات دولت با قوانین، علی لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی، برخی مواد طرح مهرآفرین را خلاف قانون اعلام و در نامهای به رئیس جمهور، ادلّه خود را تشریح و 35 ایراد را به طرح مهرآفرین وارد کرد.
** هشدار دیوان محاسبات به دستگاههای اجرایی درباره طرح مهرآفرین
بعد از نامه رئیس مجلس، دیوان محاسبات کشور نیز با استناد به اعلام نظر هیات تطبیق مصوبات دولت با قوانین و اعلام رسمی موضوع از سوی رئیس مجلس شورای اسلامی به دولت، غیرقانونی بودن مصوبه «طرح مهرآفرین» را محرز دانست و نسبت به اجرای بخشنامه صادره در این خصوص، هشدار داد.
به گزارش تسنیم، در نامه معاون حقوقی دیوان محاسبات کشور خطاب به معاون حقوقی معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیسجمهور، تاکید شد که دیوان محاسبات پس از طرح موضوع در هیئت بررسی و تطبیق مصوبات دولت با قوانین و تشخیص مغایرت آن با قوانین جاری، در راستای اقدامات پیشگیرانه و از روی همیاری و همکاری با دستگاههای اجرایی، موضوع را به دستگاههای تحت نظارت اعلام کرد تا از بروز تخلف پیشگیری کند لذا هرگونه برداشتهای غیرحقوقی از این اقدام قانونی را چنانکه در بخشنامه معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیسجمهور در این خصوص مشاهده میشود، مذموم میشمارد.
عبدالرضا رحمانی فضلی رئیس وقت دیوان محاسبات نیز در خصوص اقدام دیوان محاسبات، گفت: ما درباره این پرونده دو اقدام انجام دادهایم. در مرحله اول با توجه به اینکه تشخیص دادیم قانون برنامه پنجم در این مصوبه رعایت نشده و با توجه به اینکه این مصوبه تامین اعتبار نشده بود و برخلاف برنامه پنجم بود، دیوان محاسبات ضمن تذکر به دستگاههای اجرایی تخلفات را به هیئت تطبیق مصوبات مجلس ارسال کرد که این هیئت نیز مصوبه مهرآفرین را باطل کرد و دیوان محاسبات نیز تذکرات لازم را انجام داد.
همچنین در این نامه، دیوان محاسبات بر ضرورت اجرای قانون و تبعیت همه دستگاههای اجرایی از قوانین و مقررات کشور تاکید کرده و نسبت به آثار سوءاقدامات خلاف قانون هشدار داده است.
البته مدتی بعد هاجر تحریری نیکصفت معاون راهبردی منابع انسانی معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی ریاستجمهوری اعلام کرد که ابلاغیهای مبنی بر لغو طرح مهرآفرین به معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی ارائه نشده است و براساس قانون تا زمانی که مصوبهای، بند یا تمام مواد آن از سوی مجلس لغو نشود، لازم الاجراست و اجرای آن متوقف نمیشود.
در اصل 138 قانون اساسی آمده که دولت موظف است دربازه زمانی ایراداتی که مجلس شورای اسلامی به مصوبات دولت اعلام میکند را رفع کرده و موافقت مجلس را جذب کند.
** ابلاغ اصلاحیه طرح مهرآفرین از سوی رحیمی
به گزارش تسنیم، بعد از گذشت چندین هفته از نامه لاریجانی به احمدینژاد، عبدالعلی تاجی معاون حقوقی معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیسجمهور اعلام کرد که تمام ایرادات مورد نظر رئیسمجلس به مصوبه استخدامی دولت (مهرآفرین) رفع شده و اصلاحیه آن از سوی معاون اول رئیسجمهور برای اجرا به دستگاههای ملی و استانی ابلاغ شده است.
** خبر الهام از انتشار آگهی استخدام طرح مهرآفرین
غلامحسین الهام معاون توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیسجمهور نیز بلافاصله بعد از ابلاغ این مصوبه اعلام کرد: مصوبه استخدامی دولت که ایراداتی از سوی رئیسمجلس به آن وارد شده بود، اصلاح و به تمام دستگاههای ملی و استانی برای اجرا ابلاغ شد. برخی از دستگاهها این مصوبه را در دستورکار خود قرار داده و حتی آگهی استخدام را نیز به صورت رسمی منتشر کردند و در حال انجام مراحل قانونی آن هستند. این مصوبه برای دستگاههای اجرایی لازم الاجراست و میبایستی طبق مصوبه عمل کنند.
** پایان شادی دولتیها
اما ظاهرا ایام خوش برای دولتیها پایدار نبود و هیئت تطبیق مصوبات دولت با قوانین، برخی اصلاحیههای دولت در طرح مهرآفرین را مغایر قانون دانست. جواد زمانی عضو هیئت تطبیق مصوبات دولت با قوانین در گفتوگو با تسنیم، گفته بود: برخی از اصلاحات انجام شده در طرح مهرآفرین رفعکننده ایرادات هیئت تطبیق بود اما در برخی از موارد اصلاحات هیئت وزیران را ناکافی دانسته و مجدداً آن را به دولت ارسال کردیم و منتظر جواب هیئت وزیران هستیم.
اما در 20 اسفند 1391 علی لاریجانی، طی نامهای به رئیسجمهور اصلاحیه مصوبه مهر آفرین را دارای 6 ایراد دانست. عبدالعلی تاجی معاون حقوقی معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس جمهور هم اعلام کرد که دولت برای رفع مجدد اشکالات احتمالی طرح استخدامی مهرآفرین آمادگی دارد.
هیئت وزیران نیز پس از اعلام چندین ایراد قانونی از سوی رئیسمجلس به طرح مهرآفرین، همه ایرادات این طرح را رفع و مجدداً طرح را به مجلس فرستاد.
جنب و جوشهای فعالان سیاسی و مقامات دولتی و غیردولتی در ایام پیش از برگزاری انتخابات ریاستجمهوری موجب شد تا مدتی درباره طرح جنجالی مهرآفرین بحثهایی مطرح نشود و در همان بحبوحه بود که معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیسجمهور در بخشنامهای به همه دستگاههای اجرایی با توجه به ابهامات برخی از دستگاهها در خصوص نحوه اجرای مصوبه طرح مهرآفرین، جزئیات اجرای این مصوبه را ابلاغ کرد.
** لاریجانی: اجرای مصوبه مهرآفرین تخلف قانونی است
مدتی بعد غلامعلی جعفرزاده ایمن آبادی نماینده مردم رشت، در نشست علنی قوه مقننه در تذکر شفاهی، گفت که «در دی ماه سال گذشته، آقای احمدینژاد ابلاغیهای به استانداران سراسر کشور مبنی بر اجرای طرح مهرآفرین ارسال کرد؛ مجلس به این موضوع اعتراض کرد و رئیس مجلس 2 بار این موضوع را به دولت یادآور شد. این مصوبه دولت، ماده 51 قانون برنامه توسعه، بند ج ماده 65 قانون برنامه پنجم و ماده 24 قانون اساسی را ملغی اثر میکرد؛ ضمن آن که اعطای اختیارات وسیع به استانداران و حذف هرگونه محدودیت قانونی، اعطای همترازی مقامات به پستهای پایین دستی و اعطای امتیازات به مقامات بازنشسته از جمله موارد ایراد قانونی آن بود».
نماینده مردم رشت در مجلس با تاکید بر اینکه قاطبه نمایندگان براساس محور قانونمداری به این موضوع اعتراض کردند، خطاب به رئیسمجلس گفت: شما به عنوان رئیس مجلس، مطابق مصوبات اداره قوانین، دو بار این موضوع خلاف قانونی را به دولت ابلاغ کردید اما علیرغم آن که مجلس مطابق قانون بر عملکرد و مصوبات دولت باید نظارت کند و به دولت نیز این کار خلاف قانونی را متذکر شده، متاسفانه رئیس جمهور آن را به استانداران ابلاغ کرده است.
عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس گفت: نمیشود شب خوابید، صبح بلند شد و یک طرحی را اجرا کرد. 526 هزار نفر به صورت بیضابطه در این کشور قرار است استخدام شوند در حالی که اگر قرار بود جوانان مطابق عدالتمحوری و یک قاعده مشخص استخدام شوند، همه نمایندگان همکاری میکردند.
او حتی خطاب به استانداران گفت: استانداران بدانند این دولت یک ماه دیگر تمام میشود و هر کس به این مصوبه عمل کند، خلاف ضابطه رفتار کرده است.
علی لاریجانی که ریاست جلسه را برعهده داشت، در پاسخ به این نماینده گفت: این موارد تخلف قانونی است و قبلا هم از طریق هیئت تطبیق اعلام شده و از دیوان محاسبات میخواهم تا آن را پیگیری کرده و جلوی اینگونه تخلفات را بگیرد.
** 6 مغایرت طرح مهرآفرین با قانون هایکشوری
پس از بالا گرفتن انتقادات به طرح مهرآفرین، مرکز پژوهشهای مجلس از مغایرت طرح استخدامی مهرآفرین با 6 قانون اساسی، برنامه پنجم، مدیریت خدمات کشوری، بودجه 91، محاسبات عمومی و دیوان محاسبات خبر داد و اعلام کرد که تبعات اجرای این مصوبه غیرقابل جبران خواهد بود.
گزارش مرکز پژوهشهای مجلس تصریح میکرد: دولت با اصلاحاتی که در طرح مهرآفرین اعمال داشته مدعی شده اشکالات و ایرادات طرح را برطرف کرده است، لکن هیئت تطبیق قوانین، مجددا به اصلاحیههای هیئت وزیران ایراد گرفت و این اصلاحات را رافع اشکالات و ایرادات و مغایرتهای قانونی طرح ندانست، علیرغم نظر مجدد هیئت تطبیق، سخنگوی دولت و معاون توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس جمهوری، ابلاغ و طی مراحل اجرایی این طرح در دستگاههای اجرایی را اعلام کرده است. بررسیها و مطالعات انجام شده نشان میدهند که اجرای این مصوبات به شکل کنونی در سال پایانی دولت دهم، تحولی عظیم را در نظامهای اداری و مالی کشور و قواعد و مقررات حاکم بر آن به وجود خواهد آورد. تحولاتی که بدون شک میتوانند آثار و تبعات بعضا غیرقابل پیشبینی و غیرقابل جبرانی را به همراه داشته باشند.
پس از این بود که لاریجانی، مجددا در نامهای به محمود احمدینژاد، اصلاحات مجدد دولت به طرح مهرآفرین را مغایر قانون اعلام کرد.
در نامه لاریجانی آمده بود: بازگشت به رونوشت تصویبنامه هیئت محترم وزیران به شماره 9882/ت48702هـ مورخ 1392.1.24 موضوع طرح مهرآفرین ناظر به اصلاح دو فقره مصوبه قبلی هیأت محترم وزیران به شرح مشخصات مندرج در متن، متعاقب بررسیها و اعلام نظر مقدماتی هیأت بررسی و تطبیق مصوّبات دولت با قوانین و مستنداً به صدر ماده واحده و تبصره(4) الحاقی به «قانون نحوه اجراء اصول هشتاد و پنجم(85) و یکصد و سی و هشتم(138) قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و اصلاحات بعدی» و ماده(10) آییننامه اجرایی آن، مراتب متضمّن اعلام نظر قطعی جهت اقدام لازم در مهلت مقرر قانونی و اعلام نتیجه به اینجانب ابلاغ میگردد. بدیهی است پس از انقضای یک هفته مهلت مقرر در قانون، آن بخش از مصوبه که مورد ایراد قرار گرفته است، ملغیالاثر خواهد بود. مضافاً اینکه نظر به عدم اقدام هیأت محترم وزیران به رفع ایرادات اعلامی در رأی ابلاغی مورخ 1391.12.20، مغایرتهای سابقالذکر کماکان به قوت خود باقی است.
** توقف مهرآفرین؛ اولین گام دولت یازدهم
اما با آغاز به کار دولت یازدهم اسحاق جهانگیری معاون اول رئیسجمهور تنها 2 روز بعد از برگزاری مراسم تحلیف، در بخشنامهای اجرای طرح مهرآفرین را متوقف اعلام کرد و نوشت: نظر به ایرادهایی که در اجرای اصل 138 قانون اساسی نسبت به طرح مهرآفرین (موضوع تصویبنامه شماره 176441/ت48702ه مورخ 91.9.30 و اصلاحات آن ) اعلام شده است، مقتضی است کلیه وزارتخانهها، مؤسسات، سازمانها، شرکتهای دولتی، استانداریها و سایر دستگاههای اجرایی؛ موضوع ماده 5 قانون مدیریت خدمات کشوری از هرگونه استخدام و جذب نیروی انسانی، تبدیل وضعیت، نقل و انتقال و مأموریت، انتصاب و جابجایی کارکنان اعم از رسمی، پیمانی، قراردادی یا هر عنوان دیگر و نیز اصلاح تشکیلات و ساختار اداری تا تصمیمگیری دولت نسبت به اصلاح مصوبات مربوطه اجتناب کنند.
** واکنش الهام به مصوبه دولت
غلامحسین الهام معاون توسعه مدیریت و منابع انسانی دولت دهم نیز در اولین واکنش به توقف اجرای طرح مهرآفرین در یادداشتی از مصوبه اخیر اسحاق جهانگیری معاون اول رئیسجمهور مبنی بر تعلیق استخدام و تغییر ساختار در دستگاههای دولتی و توقف طرح مهرآفرین انتقاد کرد و نوشت: آیا برای ملت عزیز و شریف ایران سوال برانگیز نخواهد بود که چگونه است که مصوبات دولت "هویدا" مادام که به وسیله مراجع صالح ابطال نشدهاند، لازم الاجرا هستند ولی مصوبات دولت جمهوری اسلامی دوره احمدینژاد غیرقابل اجرا شدهاند؟!! کدام قانون از قانون اساسی تا قوانین عادی و کدام حکم شرعی به معاون اول رئیسجمهور چنین اختیاری اعطا کرده است تا با اراده شخصی و یا تصورات فردی، حرکت قانون در کشور را متوقف کند؟انتظار از رئیسجمهور محترم در آغاز کار آن است که از رفتار نظاممند غیرقانونی و مغایر قانون اساسی به جد جلوگیری نموده و بخشنامه غیرقانونی را لغو نمایند و دولت را با بدعت حقوقی آغاز نکنند.
** رئیس دیوان عدالت اداری: توقف اجرای طرح مهرآفرین قطعاً مغایر قانون است
محمدجعفر منتظری رئیس دیوان عدالت اداری نیز در گفتوگو با تسنیم اعلام کرد که بخشنامه معاوناول رئیسجمهور در زمینه توقف اجرای طرح مهرآفرین قطعاً مغایر قانون است. همچنین تعدادی از رسانهها بعد از لغو مصوبه مهرآفرین خبری منتشر کردند که بر اساس آن، پس از ابلاغیه 15 مردادماه جهانگیری به همه وزرا و مسئولان ارشد دولتی مبنی بر توقف اجرای طرح مهرآفرین، درج جملهای در این ابلاغیه مبنی بر ضرورت اجتناب همه دستگاههای اجرایی از نقل و انتقال، ماموریت و جابجایی کارمندان رسمی، پیمانی و قراردادی، باعث بروز برخی مشکلات در روند نقل و انتقالات عادی مستخدمان دستگاهها و شکایت برخی کارمندان به دستگاههای نظارتی شده است.
نوبخت: منابع کافی برای اجرای مهرآفرین نداریم
محمدباقر نوبخت معاون برنامهریزی و نظارت راهبردی دولت یازدهم نیز در سوم شهریور ماه در گفتوگوی تلویزیونی در مورد اقدام دولت مبنی بر توقف مصوبه استخدامی مهرآفرین و نحوه اجرای آن در دولت یازدهم، گفت: شاید در این مورد بهتر باشد تا خود مردم وارد قضاوت شوند؛ این طرح عنایت دولت محترم دهم است که در روزهای پایانی تعداد زیادی از افراد حاضر در سیستم دولتی را استخدام کرد که باید گفت مبارک است. اگر من خودم را هم جای استخدامشدگان مهرآفرین قرار دهم، خوشحالم چرا که در جای دیگر با حقوق و مزایای بهتر و تضمین شغلی قرار گرفتهام اما باید گفت که دولت برای خوشحال کردن تعدادی، بار مالی حداقل 11 هزار میلیارد تومانی را بر دوش دولت یازدهم گذاشته است.
به گفته او، هزینههای سنگین مهرآفرین در حالی پیش روی دولت قرار دارد که منابع کافی برای این هزینه در بودجه وجود نداشته و از سوی دیگر بخش قابل توجهی از درآمدها صرف پرداخت حقوق و دستمزد میشود. این درحالی است که حداقل 3000 طرح عمرانی نیمه تمام در کشور وجود دارد اما زبان فریاد زدن برای تکمیل در آنها نیست. دولت دهم در شرایطی نامساعد و نامتعادل درآمد و هزینهای اقدام به تصویب مهرآفرین کرد و از این رو ترجیح میدهیم که این طرح را فعلا تا زمان بررسی و بازبینی دقیق متوقف کنیم تا منابع آن پیش بینی و تامین شود.
محمود عسکریآزاد جانشین معاون توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیسجمهور نیز در این زمینه گفت: مایه حیرت و تعجب است که مصوبهای به نام طرح مهرآفرین به تصویب رسیده است که حتی مدیران و کارشناسان این معاونت نیز روحشان از مفاد این مصوبه بیخبر بوده است و استخدامهای بیضابطه (بدون نشر آگهی و برگزاری آزمون استخدامی) کاملاً مغایر و متضاد با عدالت استخدامی است و با بند «م» سیاستهای کلی نظام، مصوب مقام معظم رهبری مغایرت آشکار دارد.
** لغو دستور توقف اجرای مهرآفرین
در حالی که هنوز زمان زیادی از سخنان معاون رئیسجمهور درباره توقف اجرای طرح مهرآفرین مطرح نشده بود، جهانگیری در بخشنامهای با اشاره به لغو چند مصوبه هیئت دولت دهم، توقف موقت اجرای مصوبات دولت پیشین را رفع و اجازه اجرای آنها را خطاب به وزارتخانهها، سازمانها و ارگانها صادر کرد و به این ترتیب مجددا مجوز اجرای طرح مهرآفرین صادر شد.
در این بخشنامه از دستگاههای اجرایی خواسته شده چنانچه مفاد مصوبهای را دارای بار مالی زاید بر اعتبار مصوب یا مغایر جهتگیری و مصالح کلی دولت و قوانین و مقررات مربوط تشخیص دادند پیشنهاد اصلاح یا لغو آنها را به هیئت دولت ارائه کنند.
** پایان همه جنجالها و رفت و برگشتها
پایانبخش همه جنجالها و رفت و برگشتهای طرح مهرآفرین میان مجلس و دولت، نهایتا این مصوبه هیئت وزیران بود که طرح مهرآفرین و کلیه پیوستها، اصلاحات و الحاقات بعدی آن را لغو کرد.
حال باید دید دولت چه برنامهای برای افرادی که به استخدام در قالب طرح مهرآفرین دل خوش کرده بودند، دارد و میخواهد چه برنامه جایگزینی داشته باشد؟