دونالد ترامپ جنگ با متحدان آمریکا را کلید زد

با اجرایی شدن اولین بخش از تحریم‌های امریکا علیه ایران، اتحادیه اروپا مقررات مسدودکننده خود را به‌روزرسانی کرده که از روز سه‌شنبه ٧ آگوست به مرحله اجرا در می‌آید تا از تاثیر این تحریم‌ها بر منافع شرکت‌های اروپایی که با ایران تجارت مشروع دارند، بکاهد. / بیانیه اتحادیه اروپا

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از اعتماد، سوژه تازه‌ترین توییت دونالد ترامپ، رییس‌جمهور ایالات متحده، تحریم و تشدید فشار بر ایران است. محور بیانیه اتحادیه اروپا نیز مقابله با تحریم‌های ثانویه امریکا علیه تهران است. از روز سه‌شنبه همزمان با بازگرداندن رسمی تحریم‌های هسته‌ای (ثانویه) ایران، ایالات متحده نه تنها شکننده عهد در توافق هسته‌ای با ایران بلکه ناقض قطعنامه ٢٢٣١ نیز به حساب می‌آید. همزمان از روز گذشته مجددا تحریم‌های امریکا علیه ایران که در قالب توافق هسته‌ای برداشته شده بودند به مرحله اجرا درآمدند و روزهای مقاومت اقتصادی ایران دوباره از سر گرفته شد. با این وجود یک تفاوت اساسی میان این دوره از تحریم‌های ایران با دوره پیش از برجام وجود دارد: جهان جز دو کشور و یک رژیم غاصب در کنار ایران و مقابل امریکا ایستاده است. ترامپ عامدانه جهان را به انتخاب میان یا «با من»، یا «با ایران» فرامی‌خواند و این در حالی است که چه کشورهای متحد امریکا از اعضای اتحادیه اروپا تا ترکیه و هند و چه کشورهای رقیب امریکا از روسیه تا چین می‌گویند تمام توان خود را برای حفظ توافق با ایران به کار خواهند گرفت.

همزمان با امضای دستور اجرایی بازگرداندن تحریم‌های هسته‌ای ایران توسط دونالد ترامپ، حسن روحانی رییس‌جمهور ایران نیز در مصاحبه‌ تلویزیونی با مردم سخن گفت که بخش قابل توجهی از سخنان وی به مساله مذاکره با امریکا اختصاص داشت. سخنان حسن روحانی درباره تناقض در گفتار و کردار امریکایی‌ها و این مثل که نمی‌توان با فروبردن چاقویی در بازوی فرد وی را به مذاکره تشویق کرد، بازتاب وسیعی در رسانه‌ها داشت. همچنین اظهارات روحانی مبنی بر اینکه پیش شرطی برای گفت‌وگو با امریکا جز پرداخت غرامت‌های مالی دخالت‌های امریکا در امور داخلی ایران نداریم نیز در رسانه‌های غربی پوشش وسیعی پیدا کرد. روحانی همچنین در بخش‌هایی از سخنان خود تاکید کرد که ایران می‌تواند با تکیه به چین و روسیه از عهده تحریم‌های نفتی و بانکی برآید.

تناقض‌های یک توییت

یک توییت چند خطی از دونالد ترامپ که سرشار از تناقض‌های بی‌شمار است. هنوز ٧ روز از تاریخی که دونالد ترامپ اعلام کرد حاضر به مذاکره مستقیم با رییس‌جمهور ایران بدون هیچ گونه پیش شرطی است، نگذشته که وی در توییتی به زعم خود فاتحانه خبر اعمال رسمی تحریم‌های ایران را اعلام کرده و هشدار می‌دهد که تحریم‌های شدیدتری نیز در راه است. در فضای چنین رفتارهای ضد و نقیضی است که وزیر خارجه ایران از رفتارهای زیگزاکی دولت ترامپ در قبال ایران و عدم جدیت در مذاکره سخن می‌گوید و رییس‌جمهور کشورمان ایران نیز می‌گوید دم خروس را باور کنیم یا قسم حضرت عباس را؟

دونالد ترامپ در ادامه توییت خود ادعا کرده به دنبال صلح جهانی است این در حالی است که همین توئیت ناقض یکی از مهم‌ترین توافق‌های تاریخ معاصر در حوزه صلح بین‌الملل و قوانین منع اشاعه به حساب می‌آید. چطور می‌توان مدافع صلح جهانی بود اما از توافقی که ضمیمه قطعنامه مصوب شورای امنیت شده خارج شد. چطور می‌تواند از صلح سخن گفت اما کشوری را که به گواه بیش از ١٠ گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تمام تعهدات خود پایبند بوده را مورد شدیدترین تحریم‌ها قرار داد؟ چطور می‌توان دغدغه صلح را بر زبان داشت اما با چرخش یک قلم و امضای بازگشت تحریم‌های هسته‌ای ایران راه خود را از اصلی‌ترین متحدان امریکا در عرصه بین‌المللی جدا کرده و بستر تنش‌آفرینی بیشتر در منطقه غرب آسیا را فراهم کرد؟

علیه متحدان

ظاهر امر حاکی از تحریم ایران است اما در لابه‌لای گزارش‌های تحلیلی در این باره خط تحلیلی که بیشتر چشمک می‌زند، شکاف میان امریکا با متحدان اروپایی‌اش است. جمله دونالد ترامپ مبنی بر اینکه هرکسی با ایران معامله کند از معامله با امریکا محروم خواهد شد، عملا اروپایی را که به دنبال تنوع بخشی بر راه‌های حفظ توافق‌های تجاری با تهران است در نقطه مقابل امریکایی قرار می‌دهد که می‌گوید تمامی قراردادهای تجاری با ایران در دوره پسابرجام باید نادیده گرفته شوند. توئیت ترامپ درباره بازگشت اعمال تحریم‌های هسته‌ای ایران درست چند ساعت پس از سخنان فدریکا موگرینی مسوول سیاسی خارجی اتحادیه اروپا درباره تشویق کمپانی‌های اروپایی برای افزایش تجارت با ایران نشان از فضای متناقضی داشت که هر روز میان امریکا و متحدان اروپایی‌اش پررنگ‌تر می‌شود.

اروپایی‌ها یکصدا از اقدام‌های ترامپ ابراز ناخرسندی می‌کنند و چین و روسیه نیز می‌گویند برنامه‌ای برای همکاری با تحریم‌های امریکا علیه ایران ندارند. تایمز در گزارشی در این باره می‌نویسد: ترامپ در این مدت نشان داده که برای رسیدن به اهداف سیاسی خود مایل به استفاده از ابزارهای اقتصادی مانند وضع تعرفه یا تحریم است و این‌بار نیز هشدار داده که اگر کسی با تحریم‌های امریکا علیه ایران همراه نشود، با تبعات بسیاری روبه‌رو خواهد شد. همزمان با این هشدارها مقام‌های نزدیک به رییس‌جمهور امریکا می‌گویند وی مایل به گفت‌وگو با ایران است اما تنها برای رسیدن به توافقی جامع‌تر که نه فقط برنامه هسته‌ای ایران بلکه فعالیت‌های منطقه‌ای و آزمایش‌های موشکی ایران را نیز شامل شود.

سی‌ان‌ان نیز در تحلیلی در این باره نوشت: مخاطب هشدار توئیتری ترامپ همزمان با بازگشت تحریم‌های هسته‌ای ایران، اتحادیه اروپا به عنوان متحد قدیمی امریکا بود. ترامپ هم به شکل یک‌جانبه از توافق با ایران خارج شد و هم‌اکنون نیز از اروپایی‌ها می‌خواهد که به تحریم‌های یک‌جانبه امریکا علیه ایران لبیک بگویند. در حالی که کشورهای اروپایی در قالب بیانیه‌ای حمایت خود از برجام را اعلام کرده‌اند اما برخی کمپانی‌های بزرگ اروپایی یک به یک روند خروج از برجام را کلید زده‌اند و همین مساله بر ابهام‌های پیرامون حیات برجام بدون امریکا افزوده است. درحالی که رییس‌جمهور و وزیر خارجه ایران می‌گویند پیشنهاد مذاکره امریکا تلاشی برای ایجاد التهاب روانی در ایران است اما جان بولتون، مشاور امنیت ملی دونالد ترامپ می‌گوید: اگر ایرانی‌ها واقعا آماده هستند تا درباره تمام رفتارهای خود در منطقه گفت‌وگو کنند، رییس‌جمهور ما نیز پذیرای این دیدار است.

در حال حاضر بازگشت تحریم‌های ایران تازه است و مشکلات پیش روی اجرایی شدن آن برای امریکا و البته دردسرهای آن برای ایران در گذر زمان مشخص خواهد شد. آنچه هویداست، این است که امریکا نمی‌تواند اجماع مدنظر خود را برای تحت فشار حداکثری قرار دادن ایران جلب کند و همزمان عبور از سد تحریم‌های ثانویه امریکا نیز برای ایران آسان نخواهد بود. با این وجود یورو آبزرور از زاویه دیگری به این تحریم‌ها نگاه کرده و نوشته است که کمپانی‌های اروپایی میان احترام به قوانین اتحادیه و کرنش در برابر تحریم‌های فرامرزی گرفتار شده‌اند. کمپانی‌های اروپایی که طرف امریکایی را انتخاب کنند در معرض تعقیب قضایی از سوی اتحادیه اروپا قرار خواهند گرفت. دلیل این مساله نیز احیای قوانین مسدود‌کننده است که از روز سه‌شنبه به مرحله اجرا درآمده است. سخنگوی کمیسیون اتحادیه اروپا در این باره می‌گوید: براساس قوانین مسدود‌کننده، افراد حقیقی و حقوقی نمی‌توانند از تحریم‌های امریکا علیه ایران تبعیت کنند مگر آنکه به کمیسیون مراجعه و دلیلی موجه برای این همراهی خود ارایه دهند.

به گفته این مقام اتحادیه اروپا معافیت از اجرای قوانین مسدود‌کننده برای افراد حقیقی و حقوقی تنها در شرایطی صادر خواهد شد که فرد / کمپانی مربوطه بتواند، اثبات کند که عدم همراهی با تحریم‌های فرامرزی امریکا به منافع او یا اتحادیه اروپا ضربه جدی وارد می‌کند. هرچند که احیای قوانین مسدود‌کننده به این معناست که کمپانی‌های اروپایی نمی‌توانند بدون تبعات داخلی با تحریم‌های فرامرزی امریکا همراه شوند اما اگر بتوانند اثبات کنند دلیل ترک بازار ایران، چیزی جز احترام گذاشتن به تحریم‌های فرامرزی امریکا بوده باز هم از جریمه درخواهند رفت. اگر دلایل کمپانی‌ها نتواند کمیسیون را متقاعد کند، فرد حقیقی یا حقوقی باید دست از همراهی با تحریم‌های امریکا بردارد که اگر این کار را نکند با جریمه‌هایی که هر یک از کشورهای عضو اتحادیه اروپا وضع می‌کنند، روبه‌رو خواهد شد. جریمه‌هایی که برای نقض قوانین مسدود‌کننده از سوی کشورهای مختلف عضو اتحادیه اروپا وضع شده با یکدیگر متفاوت است.