چه عاملی بازار خواب‌آلود را بیدار می‌کند؟

اولی بحران و نگرانی شدید در ایالات متحده پیرامون مشکلات و چالش‌های اقتصادی در پی تعطیلی دولت و شمارش معکوس برای ورشکستگی دولت فدرال آمریکا و دومی - که بیش از هر کشوری برای ایران مهم و تاثیرگذار است - نشست ژنو و به نتیجه رسیدن این دور از مذاکرات با 1+5 در دو روز آینده است. این مذاکرات ساعت 9:30 صبح سه‌شنبه به وقت ژنو (12 ظهر به وقت تهران) در ساختمان سازمان ملل در ژنو آغاز خواهد شد و قرار است امشب و پیش از برگزاری این نشست، کاترین‌اشتون مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، با وزیر امورخارجه کشورمان بر سر میز شام در اقامتگاه نماینده ایران در سازمان ملل در ژنو به گفت‌‌وگو و رایزنی بپردازد. گفته می‌شود پیشنهاد جدید ایران که مشتمل بر سه بخش است قرار است در این ضیافت ارائه شود. نکته قابل تامل این است که هیات نمایندگان آمریکا با کارشناسان تحریم به ژنو خواهند آمد تا راهی برای کاهش تحریم‌ها بیابند. این مساله به چشم انداز مثبت ایرانی‌ها برای این دور از مذاکرات دامن می‌زند. در همین خصوص، وزارت خارجه آمریکا اعلام کرد که وندی‌شرمن، معاون وزیر خارجه، رهبری هیات نمایندگان آمریکا در مذاکرات سوئیس را - که روزهای سه‌شنبه و چهارشنبه بین ایران و شش قدرت جهانی برگزار می‌شود - برعهده خواهد داشت. به گزارش خبرگزاری رویترز، موضوع اصلی در مذاکرات ایران و 1+5، این است که ایران چه گام‌هایی برای محدود کردن برنامه هسته‌ای خود برخواهد داشت و در مقابل چه مقدار از تحریم‌ها کاسته خواهد شد. پس از 9 بار برگزاری این نشست در ژنو، استانبول، بغداد، مسکو و آلماتی قزاقستان در زمان دولت‌های نهم و دهم، این بار تیم مذاکره کننده دولت تدبیر و امید به ریاست محمدجواد ظریف، باز هم در ژنو به دیدار اعضای گروه 1+5 خواهد رفت. بازار طلا و ارز تهران در یکی، دو هفته گذشته، با وجود اینکه در انتظار این نشست به سر می‌برد و جو بازار هم نسبت به این نشست بسیار خوش‌بینانه بود، اما تحرکات شدیدی را در پی این انتظار و حتی با نزدیک شدن به روز موعود، از سوی این بازار شاهد نبودیم. دلار طی بیش از دو هفته گذشته، با نوسانات بسیار اندک، آرام و بی‌توجه به سیگنال‌های خبری، پیش می‌رود و ترجیح می‌دهد در محدوده با ثباتی به تغییرات قیمتی اندک اکتفا کند. به پیش‌بینی برخی کارشناسان بازار ارز، شاید تنها روز پنج‌شنبه و در نهایت شنبه هفته آینده، دلار تا حدودی از مخابره رویدادهای ژنو، تاثیر بپذیرد که در صورت مثبت بودن این اخبار، باز هم انتظار سقوط شدید از این ارز مهم وجود ندارد، چراکه تاثیر سخن سیف بر بازار ارز همچنان تاثیر عمیقی بوده که جلوی ریزش‌های شدید ارزی را گرفته است. اما باید دید اگر خبرهای رسیده در حد انتظارات موجود، مثبت نباشند، رفتار دلار چگونه خواهد بود. با توجه به اینکه این ارز مهم مدتی است بدون اینکه تغییری در میزان تحریم‌ها علیه ایران صورت گرفته باشد (در جهت کاهش تحریم‌ها) از قیمت نکاسته و بر آن به میزان زیادی هم نیفزوده است، به نظر می‌رسد اگر خبرهای رسیده از مذاکرات، تنها مثبت نباشد، بازار واکنش چندانی به این موضوع درجهت ریزش قیمت نشان ندهد، اما در صورتی که خبرها منفی باشد، این امکان وجود دارد که بازار ارز و سکه در جهت افزایش بها گام بردارند. بازار سکه نقدی هم طی روزهای گذشته نوسانات اندکی داشته که بیشتر به تاسی از دلار اتفاق افتاد و بهای سکه تمام طرح جدید را طی هفته گذشته، در محدوده 957 تا 976 هزار تومان نگه داشت. اما بعد از اینکه بهای طلا در بازارهای جهانی سقوط کرد، سکه تهران که حالا در داخل کشور متغیری برای تاثیرپذیری نداشت و به رغم اینکه طی یک هفته اخیر تاثیر چندانی هم از نوسانات شدید اونس طلا نپذیرفته بود، حالا با نگاه به ریزش اونس، روز شنبه از بهای خود کاست و قیمت این سکه به 928 هزار تومان رسید. بهای دلار در این میان باز هم نوسان چندانی نکرد. اما روز گذشته بازار طلای تهران به مناسبت شهادت حضرت امام محمد باقر (ع) در تعطیلی به سر می‌برد و این موضوع باعث شد تا شاهد تغییر قابل توجهی در قیمت‌ها نباشیم. به نظر می‌رسد هفته نیمه تعطیل جاری، به رکود معاملاتی این بازار دامن بزند و بازار نیمه خواب آلود را تا آمدن سیگنال‌هایی از ژنو، به خواب فرو ببرد. بازار قراردادهای آتی سکه طلا هم که به تاسی از ثبات قیمت دلار و نوسانات اندک سکه نقدی، تغییرات قیمتی چندانی را شاهد نبود، روز شنبه را کمی بر دامنه نوسان خود افزود که این امر موجب شد تا حجم معاملات این بازار - که حالا با پنج سررسید به استقبال معامله گران رفته بود - به 6 هزار و 350 قرارداد برسد. روز گذشته هم با اینکه قیمت جهانی طلا ثابت و بازار طلای تهران هم تعطیل بود، به دلیل اینکه متغیر خاصی برای افزایش قیمت وجود نداشت و جو فعلی بازار هم به خاطر ریزش اونس طلا و خوش‌بینی‌های موجود، کاستن از قیمت‌ها است، سکه‌های آتی در شروع معاملات این بازار از بهای خود به میزان کمتر از یک درصد کاستند. سکه مهر آخرین سررسیدی بود که دیروز قیمت آن بر تابلوی معاملات نقش بست چراکه توافق برای بهای آن صورت نمی‌گرفت. در نهایت این سررسید هم با همان میزان کاهش قیمت به روی تابلو آمد و پس از گذشت ساعاتی، بر شدت ریزش این سررسید، کمی افزوده شد. اما در سوی دیگر دنیا، روز گذشته رییس بانک جهانی با هشدار درباره ادامه تعطیلی دولت مرکزی ‌آمریکا، تداوم چنین وضعی را زمینه‌ساز وقوع فاجعه‌ای جهانی دانست وهشدار داد که در صورتی که توافقی سیاسی در آمریکا صورت نگیرد، چند روز بیشتر تا بروز فاجعه در اقتصاد جهانی فاصله نخواهد بود. به اعتقاد تحلیلگران اقتصادی، افزایش بهره‌های بانکی، کاهش اعتماد اقتصادی و کندی رشد اقتصادی از جمله پیامدهای عدم دستیابی به این توافق است، ضمن اینکه این تهدید، کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه را هدف قرار خواهد داد. اگر اعتبار آمریکا دچار خدشه شود، با بالا رفتن نرخ بهره‌ها، مشکلات بسیاری در راه سرمایه‌گذاری ایجاد خواهد شد. بازار سهام آمریکا از چندی پیش به این مساله واکنش نشان داده است. هم اکنون چین و ژاپن در مجموع 2400 میلیارد اوراق قرضه آمریکا را خریداری کرده اند و عدم بازپرداخت این وام‌ها حتی برای مدت کوتاهی، اقتصاد این دو کشور بزرگ را دچار چالش می‌کند. این در حالی است که تعطیلی دولت آمریکا وارد چهاردهمین روز متوالی خود شده است و هنوز لج و لجبازی‌ها ادامه دارد و سیاستمداران دموکرات و جمهوری خواه بر سر سقف بدهی‌ها و بودجه سال آینده به توافق نرسیده‌اند. جمعه گذشته خبرهای مربوط به موضوع سقف بدهی‌های آمریکا تقریبا مثبت بود که توانست منجر به سقوط بهای طلا شود چراکه صحبت از توافق 6 ماهه پیرامون این افزایش بود؛ اما با رای‌گیری روز شنبه در سنای آمریکا درمورد این مساله، 54 نفر از سناتورها به افزایش سقف بدهی‌ها رای مثبت دادند و با به حد نصاب نرسیدن این رای‌ها، باز هم این افزایش تصویب نشد. به اعتقاد بسیاری از تحلیلگران، حتی اگر بحران سقف بدهی‌ها همانند سال 2011 میلادی در آخرین لحظات حل و فصل شود، این مساله موجب کاهش رتبه اعتباری واشنگتن است. به اعتقاد برخی کارشناسان بازار طلا، در هر صورت، چه آمریکا اعلام ورشکستگی کند و چه در دقیقه نود، توافق بر سر افزایش سقف بدهی‌ها حاصل شود، احتمال افزایش بهای طلا در بازارهای بین‌المللی وجود دارد. چراکه این توافق منجر به تبعات بعدی منفی در اقتصاد این کشور خواهد شد و همان اتفاقی که پس از سال 2011 روی داد و منجر شد تا این کشور حالا در لبه پرتگاه قرار بگیرد، دوباره تکرار خواهد شد. بنابراین به احتمال زیاد رویدادهای پیش رو هرچه باشد به نفع ارزش طلا خواهد بود. اما با این وجود برای کوتاه مدت، در ادامه ریزش‌های اخیر، پیش‌بینی اغلب تحلیلگران، کاهش بیشتر بهای طلا است. سکه‌های بازار آتی روز یکشنبه همچون روزهای پیش از آن شاهد نوسان اندک قیمت بودند تا باز هم نتواند به افزایش حجم قراردادهای معامله شده منجر شوند. ممکن است امروز اونس طلا در شروع معاملات هفتگی خود، تحرکات قیمتی عجیبی داشته باشد و باید دید واکنش بازار طلای تهران در برابر آن چیست.