بنزین در ایران ارزان است یا گران؟

اقتصاد آنلاین/عطیه همدانی- قیمت‌های حامل‌های انرژی علی‌الخصوص بنزین با کاربردهای فراوان در زمینه‌های شخصی و حمل و نقل کالاها، از مهم‌ترین معیارهای اقتصادی در هر کشور محسوب می‌شوند. اهمیت بنزین از آن جهت است که بر روی تعیین قیمت نهایی کالاها و به تبع آن تورم تاثیر گذار است، به همین دلیل تعیین قیمت بنزین و نزدیک بودن آن با قیمت‌های جهانی از مهم‌ترین دغدغه‌های سیاست‌مداران کشورهای مختلف است. در ایران نیز تعیین قیمت بنزین به دلیل کانال‌های فراوان تاثیرگذاری آن بر روی شاخص‌های کلان اقتصادی به یکی از مهم‌ترین مسایل پیش‌روی دولت‌ها تبدیل شده است.

براساس آخرین آمار سایت بلومبرگ، صندوق بین‌المللی پول، بانک جهانی، مرکز تحقیقات انرژی اروپا و سازمان اطلاعات انرژی آمریکا، 61 کشور جهان از نظر متوسط قیمت یک گالن بنزین رتبه‌بندی شده‌اند. در این میان تنها پنج کشور از نعمت بنزین ارزان بهره‌مند هستند که یکی از آن‌ها عضو اوپک است. گران‌قیمت‌ترین بنزین نیز در اختیار یک کشور تولید کننده نفت است.

به گزارش اقتصاد آنلاین، نروژ در رتبه اول این جدول قرار دارد و تنها تولید کننده عمده نفتی است که در عین حال گران‌ترین بنزین دنیا را دارد. این کشور هم‌چنین دومین رتبه را در جدول درآمدهای سرانه در دنیا دارد، البته نروژی‌ها نسبت به سایر کشورها، تقربیاٌ کم‌ترین درصد درآمد خود را صرف خرید هر لیتر بنزین می‌کنند. قیمت بنزین در این کشور در سه ماهه گذشته سال 2013 به میزان یک درصد افزایش یافته است. در کشورهای اسکاندیناوی برای سوخت هیچ‌گونه یارانه‌ای پرداخت نمی‌شود و در عوض از مالیات منابع نفتی برای خدمات اجتماعی مانند تحصیلات رایگان و توسعه زیرساختارهای کشور استفاده می‌شود.

ترکیه در رتبه دوم این جدول قرار دارد. در حالی که در فصل گذشته ترکیه در رتبه اول این جدول قرار داشت. متوسط قیمت یک لیتر بنزین در ترکیه در فصل سوم سال 2013 معادل 2.52 دلار است. اگرچه ترکیه بهتر از همسایگانش با بحران مالی اروپا برخورد کرد اما هم‌چنان با داشتن گران‌ترین بنزین دنیا، ترک‌ها به راحتی نمی‌توانند باک‌های خودروهایشان را با بنزین پر کنند. ترکیه یکی از ضعیف‌ترین سیستم‌های مالیاتی دنیا را دارد که مانعی بر سر راه پیشرفت این کشور محسوب می‌شود. بر طبق آخرین آمار بانک جهانی، 40 درصد کارگران این کشور، مالیات پرداخت نمی‌کنند و تنها 4 درصد کل جمعیت این کشور، مالیات بر درآمد شخصی را پرداخت می‌کنند. در سال‌های اخیر درآمد دولت ترکیه از طریق مالیات بر مصرف علی‌الخصوص مالیات بر سوخت افزایش یافته است. این کشور یکی از بالاترین نرخ‌های مالیات بر بنزین را در دنیا دارد.

کشور چین همراه با کانادا در رتبه 45 در این جدول قرار دارد. قیمت هر لیتر بنزین در این کشور معادل 1.23 دلار است. با جمعیتی در حدود 1.3 میلیارد نفر، بعد از کشور آمریکا، چین بزرگ‌ترین مصرف‌کننده نفت در جهان است. انتظار می‌رود که با بزرگ‌تر شدن طبقه متوسط در این کشور، مصرف بنزین نیز افزایش یابد. پیش‌بینی می‌شود که تا سال 2020، تعداد وسایل نقلیه در این کشور سه برابر و به سطح 260 میلیون برسد که معادل کل وسایل نقلیه فعلی در حال تردد در کشور آمریکا است. دولت کشور چین به منظور مهار تورم، قیمت خرده‌فروشی بنزین و گازوییل را به شدت کنترل می‌کند. سطح مصرف کل بنزین در این کشور نگران‌کننده است. چینی‌ها درصد قابل توجهی از دستمزد روزانه خود (6.79 درصد) را صرف خرید یک لیتر بنزین می‌کنند.

به گزارش اقتصاد آنلاین، کشور آمریکا در رتبه 50 این جدول قرار دارد و برای ارزان نگهداشتن سوخت، هزینه‌های زیادی پرداخت می‌کند. هر لیتر بنزین در این کشور معادل 0.97 دلار است که از میانگین قیمت بنزین در کل جهان، کمتر است. هر آمریکایی به طور متوسط در حدود 4.62 لیتر بنزین در روز مصرف می‌‌کند. با افزایش تنش‌ها در مصر و سوریه، قیمت‌ جهانی بنزین در فصل گذشته سال 2013 افزایش یافت و آمریکا با 3.9 درصد افزایش در قیمت بنزین، بالاترین رتبه افزایش قیمت در بین 61 کشور مورد بررسی را دارد. با این وجود در مقایسه با نروژی‌ها، آمریکایی‌ها هم‌چنان بنزین ارزان‌تری خریداری می‌کنند.

کشور ایران نیز در رتبه 56 این جدول قرار گرفته است. افزایش قیمت‌های جهانی سوخت در سال گذشته ناشی از اعمال تحریم‌ها علیه کشور ایران بود. علی‌رغم اینکه ایران چهارمین کشور بزرگ تولید کننده نفت در جهان است اما یکی از بالاترین نرخ‌های یارانه سوخت را نیز اجرا می‌کند. در سال 2010، ایران یک برنامه پنج ساله توسعه با هدف نزدیک کردن قیمت‌های بنزین و برق به سطوح جهانی تدوین کرد. این برنامه به دلیل تاثیرات عمیق آن بر روی افزایش تورم، به اجرای کامل درنیامد. بر طبق آخرین گزارش‌های آژانس بین‌المللی انرژی، در سال 2011 میزان یارانه‌های سوخت در جهان بالغ بر 523 میلیارد دلار بود که شش برابر بیشتر از یارانه اختصاصی به انرژی‌های تجدید پذیر است. ایران جز پنج کشور برتر در جهان است که بیشترین سهم درآمدی خود را به بنزین اختصاص داده است. قیمت هر لیتر بنزین در ایران به طور متوسط معادل 0.57 دلار است.

ونزوئلا هم‌چنان در رتبه آخر این جدول قرار دارد و ارزان‌ترین بنزین جهان را عرضه می‌کند. قیمت هر لیتر بنزین در ونزوئلا تقریبا معادل یک سنت است که در حقیقت می‌توان آن را رایگان فرض کرد. در حقیقت بنزین ارزان یکی از حقوق طبیعی هر ونزوئلایی در هنگام تولد محسوب می‌شود. علی‌رغم پایین بودن درآمد سرانه در این کشور، مصرف بنزین در این کشور مشابه کشورهای ثروتمند است. چاوز در زمان حیاتش تاکید بر کاهش مصرف سوخت و بنزین داشت اما با وجود قیمت پایین بنزین، هیچ انگیزه‌ای برای کاهش مصرف وجود ندارد. در سال 1989 دولت این کشور تلاش کرد تا یارانه‌های بنزین را کاهش دهد و یا متوقف کند اما با اعتراضات عمومی روبرو شد.

هندی‌ها 28.70 درصد از درآمد روزانه خود را صرف خرید هر لیتر بنزین می‌کنند و از این نظر در بین 61 کشور مورد بررسی بالاترین رتبه را دارند. مردم ونزوئلا با پرداخت تنها 0.04 درصد درآمد روزانه خود، کمترین سهم درآمدی را صرف خرید یک لیتر بنزین می‌کنند.

4.48 درصد درآمد سالیانه یونانی‌ها صرف خرید سالیانه بنزین می‌شود که بالاترین رتبه را در میان 61 کشور دارد. اهالی کشور ونزوئلا 0.05 درصد درآمد سرانه سالیانه خود را برای خرید بنزین در یک سال هزینه می‌کنند که از این نظر پایین‌ترین رتبه را در بین کشورهای مورد بررسی دارند.

به گزارش اقتصاد آنلاین، اسامی 61 کشور جهان به همراه متوسط قیمت یک لیتر بنزین در جدول زیر نشان داده شده است. علاوه بر این، ستون‌های این جدول درآمد سرانه روزانه، مصرف روزانه بنزین، سهم دستمزد روزانه برای مصرف یک لیتر بنزین (درصد)، سهم درآمد سالیانه برای خرید سالیانه بنزین (درصد) را نیز نشان می‌دهند.