چرا بورس عقب نشینی کرد؟/ آغاز عصر یخبندان با بازگشت بزرگان از مجمع

اقتصادآنلاین - مریم علیزاده؛ روز جاری دادوستدهای پُرهیجان تالار شیشه ای سبب نوسان شاخص کل شد. از سوی دیگر بازگشایی منفی نمادهای مطرح و بزرگی همچون «خساپا» و «ذوب» از رشد ابتدای صبح شاخص جلوگیری کرد. اما در عرصه سیاست و دیپلماسی توئیتری، لفاظی های اخیر رئیس جمهور آمریکا سبب پُررنگ تر شدن ریسک های سیستماتیک سیاسی شده است. از این رو روز گذشته شاهد سقف شکنی های جدید سکه و دلار در بازار آزاد بودیم. گزارش ها حاکی از آن است که امروز نیز نرخ دلار در بازار آزاد به 9400 تومان و قیمت هر عدد سکه به سه میلیون و 450 هزار تومان رسید.

جذابیت بورس کم رنگ می شود

به نظر کارشناسان یکی از عمده دلایل جذاب شدن مجدد بازارهای موازی از جمله طلا، نزدیک شدن به زمان آغاز تحریم‌های آمریکا در تاریخ 15 مرداد است.

به مناسبت نزدیک شدن به تاریخ 15 مرداد

به نظر می رسد یکی از مهمترین دلایل خروج این روزهای حقیقی ها از بورس، فرارسیدن زمان اولین سری تحریم های یکجانبه آمریکا باشد. بطور خلاصه این سری تحریم ها مربوط به خرید یا اکتساب اسکناس‌های دلار آمریکا توسط حکومت ایران، تحریم‌های مربوط به تجارت ایران با طلا یا فلزات گرانبها، تحریم‌های مربوط به فروش، عرضه، تأمین یا نقل و انتقال گرافیت، فلزات خام و نیمه ساخته مانند آلومینیوم و فولاد و صادرات یا نرم‌افزار برای یکپارچه‌سازی فرآیندهای صنعتی به ایران، تحریم‌های مربوط به معاملات خرید یا فروش ریال ایران یا نگهداری حساب‌ها و وجوه عمده‌ای که در خارج از خاک ایران بر پایه ریال ایران نگهداری می‌شوند. در ادامه همچنین تحریم‌های مربوط به خرید، پذیره‌نویسی یا تسهیل معاملات دیون حاکمیتی ایران وتحریم‌های بخش خودروسازی ایران نیز از این زمان کلید خواهد خورد.

همچنین از این تاریخ به بعد، دولت آمریکا مجوزهای برجامی صادر شده برای رفع تحریم‌های اولیه را لغو خواهد کرد. این تحریم ها شامل  مجوز واردات فرش و مواد غذایی از مبدا ایران به آمریکا و برخی مبادلات مالی مرتبط با آنها ذیل مجوزهای مربوط به "قانون تحریم‌ها و مبادلات ایران" که فعالیت‌های انجام‌شده وفق مجوزهای صادر شده برای صادرات و بازصادرات هواپیماهای تجاری مسافربری و قطعات و خدمات مربوطه به ایران را نیز شامل می شود.

حال به نظر می رسد با توجه به نزدیکی زمان آغاز تحریم های مذکور که بخش مهمی از واردات طلا را نیز در بر می گیرد، سرمایه گذاران سعی در تبدیل نقدینگی خود به طلا و یا سکه خواهند کرد. با این تفاسیر، افت روزهای اخیر شاخص بورس کاملا توجیه پذیر خواهد بود. چراکه با افزایش اقبال فعالان اقتصادی به سمت بازارهای موازی از جمله طلا و سکه، بورس مجددا  برای مدت موقتی به حاشیه رانده می شود.

 اما نکته جالب توجه اینجاست که در برهه های تاریخی مشابه، بعد از اوج گیری قیمت ها در بازارهای مالی موازی، با اندک وقفه‌ای، بورس نیز رشدهای خیره کننده ای را تجربه می کند. چراکه هم به لحاظ افزایش نرخ محصولات شرکت های بورسی و شناسایی سودهای جدید و چه به لحاظ افزایش ارزش جایگزینی شرکت ها، قیمت سهام دستخوش تغییرات مثبت می شود.

تعدد مولفه ای تاثیرگذار بر تحلیل بازار

اما نکته مغفول این روزهای بورس تهران، تعدد مولفه های تحلیلی شاخص و قیمت سهام است. کارشناسان معتقدند در دوره 10 ساله اخیر فعالیت بازار سرمایه ایران، دوره حاضر یکی از پُر تنش ترین و ابهام آمیزترین زمان ها برای فعالان بورسی به حساب می آید. از یک سو بازگشت مجدد ریسک های سیاسی بین المللی و از سوی دیگر تنش های داخلی به سبب تغییر در کابینه اصلی دولت، آینده اقتصاد سیاسی را غبارالود و تحلیل ناپذیر ساخته است.

به موارد اشاره شده باید تنش های اقتصادی حاصل از جنگ تعرفه ای بین المللی را نیز افزود که بازار جهانی کامودیتی ها را تحت تاثیر قرار داده است. از سوی دیگر همچنین کارشناسان مسائل اقتصادی بر این باورند با ادامه این جنگ اقتصادی بین المللی، احتمال وقوع رکود دامن گیر دیگری در عرصه جهانی دور از انتظار نیست. چراکه با افت قیمت مواد پایه در بازارهای جهانی، اقتصاد کشورهای بزرگی همچون چین و آمریکا دستخوش تغییرات منفی خواهد شد که به دلیل فراگیر بودن اقتصاد کشورهای مذکور، شاهد تاثیرپذیری منفی از این عدم رشد اقتصادی در بین سایر کشورها نیز خواهیم بود. در مجموع باید دید تدبیر مسولان امر در خصوص چاره اندیشی برای وضع موجود، فضای غبارآلود اقتصادی را به چه سمت و سویی متمایل خواهد ساخت؟ اما متاسفانه در هرصورت رفتارها و گفتارهای به دور از منطق و غیرقابل کنترل ریئس جمهور آمریکا، امنیت جهانی را نشانه رفته و فضای بین المللی را ملتهب ساخته است.

اما در عرصه داخلی نیز انتظار برای جابجایی ها در تیم اقتصادی دولت تا حدی فکر فعالان اقتصادی را به خود مشغول ساخته است. کارشناسان امیدوارند دولت به جهت برطرف نمودن برخی اشتباهات اخیر خود، این بار با دقت بیشتری به چیدمان شطرنج اقتصادی خود بپردازد تا بتوان با آسودگی خیال بیشتری به مواجه با بدعهدی ها و پیمان شکنی های طرف های برجامی رفت.

در تابلوی معاملات امروز چه گذشت؟

در مجموع روز جاری شاخص کل پس ار فراز و نشیب های بسیار و تلاش در جهت حفظ اعداد مثبت، از این صعود ناکام ماند و با عقبگرد 262 واحدی (معادل 0.24 درصد) به ارتفاع 108 هزار و 395 واحد بازگشت. از سوی دیگر شاخص هم وزن نیز با افت 12 واحدی (معادل 0.07 درصد) به پله 18 هزار و 270 واحد رسید. در این بین مجموعا یک میلیارد و 109 میلیون ورقه بهادار به ارزش 270 میلیارد تومان در بورس دادوستد شد که از این میزان 208 میلیارد تومان به معاملات خرد سهام و حق تقدم در این بازار اختصاص داشت.

همچنین امروز نیز همچون دو روز گذشته اشخاص حقیقی تمایل به واگذاری سهام خود داشتند تا جایی که خالص فروش این گروه بالغ بر33 میلیارد تومان بود که البته بیشترین رقم واگذاری در بین حقیقی ها به نماد تازه وارد «پارس» با 25 میلیارد تومان اختصاص داشت. بعد از آن بیشترین حمایت حقوقی ها در نمادهای «فولاد» و «ذوب» اتفاق افتاد. اما نکته جالب تحرکات حقیقی ها در نمادهای کوچک بازار بود. گفتنی است دو دلیل اصلی برای این چرخش محتمل است: نخست اینکه باتوجه به فروکش کردن هیجانات ناشی از برگزاری مجامع، به سنت دیرینه هر سال شاهد کم رنگ شدن حمایت حقوقی ها از نمادهای زیرمجموعه هستیم. اما نکته منحصربه فرد سال جاری، اختلاف شدید بین نرخ ارز سامانه نیما و بازارآزاد است که سبب شده سهام کوچکتر بازار در کانون توجه قرار گیرند. چراکه نمادهایی چون «چکاپا»، «شسپا» و «ریشمک» قابلت تبدیل ارز صادراتی به قیمت آزاد را دارند. اما در نمادهای بزرگ فلزی-معدنی و نفتی این اتفاق محتمل نیست. از این رو در روزهای آینده شاهد افزایش اقبال به نمادهای کوچکتر بازار خواهیم بود و در کل امروز بیشترین خروج حقیقی ها از گروه شیمیایی و سپس فلزی صورت گرفت.

ترین‌های بورسی

در بین گروه های صنایع حاضر در بورس گروه مواد شیمیایی به واسطه دادوستد 48 میلیارد تومانی در نماد «پارس»، پُرارزشترین گروه بود. پس از آن خودرو و فلزات اساسی در صدر جدول پُرارزش‌ترین های بازار بودند. در مجموع اما آمار بالای معاملات منفی در نمادهای بزرگ گروه فلزی، سبب شد تا این گروه مجموعا تاثیر منفی 95 واحدی بر شاخص کل داشته باشد. پس از آن گروه خودرو با 80 واحد تاثیر منفی و شیمایی با 77 واحد تاثیرگذاری منفی بیشترین افت را بر شاخص تحمیل کردند.

 همچنین در بین نمادهای تاثیرگذار این بازار نیز  «خساپا»، «تاپیکو» و «فخوز» هرکدام به ترتیب 77، 71 و 69 واحد  سبب افت شاخص شدند. از سوی دیگر اما معاملات مثبت «شسپا»، «فملی» و «شفن» تا حدی از ریزش بیشتر شاخص جلوگیری کرد. گفتنی است بازگشایی منفی نماد «خساپا» در پی عدم حمایت حقوقی ها جو غالب گروه خودرو را منفی کرد.

اما در میان گروه های فلزی-معدنی و خودرویی که روز سختی را سپری کردند، درج خبر تایید نشده تسعیر ارز 7500 تومانی سیمان صادراتی، سبب مثبت شدن معاملات اغلب نمادهای این گروه شد. در این بین مدیر عامل هلدینگ سیمانی غدیر گفت : شرکت های سیمانی تاکنون 90 میلیون دلار صادرات ثبت کرده اند که رقم تسعیر ارز آنها به طور متوسط 7500 تومان بوده است.

کوتاه از فرابورس

آیفکس نیز در تلاش برای صعود ناکام ماند و از میانه های بازار به محدوده های صفر کشیده شد. از این رو در نهایت تقریبا بدون تغییر نسبت به روز گذشته در ارتفاع یک هزار و 218 واحد ایستاد. در این بازار نیز بیش از 221 میلیون ورقه بهادار به ارزش 178 میلیارد تومان دادوستد شد که از این میزان 46 میلیارد تومان به معاملات خرد سهام و حق تقدم در فرابورس اختصاص داشت.

همچنین در بین نمادهای تاثیرگذار فرابورسی نیز «مارون» و «زاگرس» بیشترین تلاش را کردند. از سوی دیگر اما «میدکو»، «ذوب» و «سمگا» تا حد زیادی از صعود شاخص فرابورس جلوگیری کردند. در این بازار نیز بازگشایی «ذوب» سبب افزایش فشار فروش حقیقی ها برای نقد کردن سهام خود سبب منفی شدن قیمت پایان این سهم مطرح بازار شد.