ماجرای "قبرس گیت" چه‌بود؟ /مخالفان دیروز رابطه با آمریکا، موافقان امروز
بررسی اظهارات سیاسیون هر دو جناح اصلاح طلب و اصولگرا و نیز ملی مذهبی‌ها نشان می‌دهد که با شرایط آن روز آمریکا در منطقه کسی موافق مذاکره نبود و مخالفت شدید رهبری که این روزها از سوی برخی رسانه‌ها بازنشر می‌شود مربوط به آن تاریخ است، نه شرایط کنونی که گفتگوی اوباما – روحانی، جدای از نتیجه ی آن با حفظ احترام و عزت طرف ایرانی انجام شده است.
یازده سال پیش در ابتدای سال 1381، نمایندگان اصلاح طلب مجلس از مذاکراتی پنهانی و غیر رسمی در قبرس با آمریکاییها به نام «قبرس گیت» خبر داده و به مخالفت با آن برخاستند؛ بررسی اظهارات سیاسیون هر دو جناح اصلاح طلب و اصولگرا و نیز ملی مذهبی‌ها نشان می‌دهد که با شرایط آن روز آمریکا در منطقه کسی موافق مذاکره نبود و مخالفت شدید رهبری که این روزها از سوی برخی رسانه‌ها بازنشر می‌شود مربوط به آن تاریخ است، نه شرایط کنونی که گفتگوی اوباما - روحانی، جدای از نتیجه ی آن با حفظ احترام و عزت طرف ایرانی انجام شده است. انصاف نیوز در گزارش زیر به مرور بخشی از مواضع فعالان سیاسی و مسوولان وقت در بهار 1381 می‌پردازد تا تفاوت دوره‌ی اخیر که منجر به ملاقات وزرای امور خارجه‌ی و گفتگوی تلفنی روسای جمهور دو کشور شد، بهتر درک شود: جمعه ۱۶ فروردین ۱۳۸۱ محمد نعیمی پور، رییس فراکسیون مشارکت مجلس ششم: سخن گفتن از مذاکره با آمریکا در شرایط کنونی نمی‌تواند منافع ملی ایران را مورد ملاحظه قرار دهد. لذا مذاکره رسمی را در این شرایط به صلاح کشور نمی‌دانیم و فقط مذاکره غیررسمی و از طریق نهادهای مدنی را موثر دانسته و پیشنهاد می‌کنیم. یکشنبه ۲۵ فروردین ۱۳۸۱ دبیرخانه شورایعالی امنیت ملی [به ریاست حسن روحانی، رییس جمهور فعلی که در آن زمان با حکم سیدمحمد خاتمی، دبیر شورای عالی امنیت ملی بود] در رابطه با شایعه‌ی تعیین کمیته‌ی مذاکره با آمریکا اطلاعیه‌ای بدین شرح صادر کرد. « 1- متأسفانه اخیرا برخی مطبوعات کشور با درج اخبار نادرست شایعه‌ای را ترویج می‌کنند که گویا نظام سیاست روشن خود در مقابل آمریکا را تغییر داده و با تعیین کمیته‌ای قصد باز کردن مذاکره با آمریکا را دارد. دبیرخانه‌ی شورای عالی امنیت ملی ضمن تکذیب کامل این خبر اعلام می‌نماید که سیاست روشن، مستدل و اصولی جمهوری اسلامی ایران در قبال زیاده‌طلبی‌های آمریکا و زورگویی‌های این کشور همچنان رد هر گونه سلطه‌طلبی و ایستادگی در مقابل هر گونه تهدید می‌باشد. 2- ما معتقدیم که سیاست صلح‌طلبی و همکاری بین‌المللی مبتنی بر احترام متقابل و عدالت معقول‌ترین چارچوب تعامل بین‌المللی است و برای تحقق این هدف بزرگ علاوه بر همکاری بین کشورهای جهان، همدلی داخلی ضروری می‌باشد و لذا هر گونه اقدامی که باعث تشویق دشمن و تردید نیروهای داخلی و تشویش اذهان عمومی گردد، برای امنیت ملی کشور زیان‌بار می‌باشد». جمعه ۳۰ فروردین ۱۳۸۱ علیرضا ملکیان، عضو شورای سردبیری روزنامه کیهان: طرح بحث مذاکره با آمریکا در شرایط فعلی، یک کج سلیقگی است. یکشنبه ۸ اردیبهشت ۱۳۸۱ سعید لیلاز: مذاکره با آمریکا در شرایط ضعف، نادرست است. هرگونه تنش‌زدایی و یا مذاکره نیاز به مقدمات دارد. در حقیقت اگر آمریکا بخواهد با ایجاد قید وشرط در مذاکرات، ما را به حمایت از تروریسم، مخالفت با صلح خاورمیانه، تولید سلاح‌های کشتار جمعی و نقض دموکراسی و حقوق بشر متهم نماید مانند این است که یک مسابقه فوتبال را چهار- هیچ، آغاز کنیم و شروع یک بازی با نتیجه‌ی چهار به هیچ به نفع رقیب، کار عاقلانه‌ای نیست. چهارشنبه ۱۱ اردیبهشت ۱۳۸۱ آیت الله خامنه‌ای، رهبر انقلاب با اشاره به برخی اظهار نظرها در خصوص مذاکره با آمریکا برای کاهش فشارها و تهدیدها خاطر نشان کردند: مذاکره و رابطه مانع فشار نخواهد شد زیرا اکنون کشورهایی مورد تهدید آمریکا هستند که با این کشور مذاکره و رابطه دارند. جمعه ۱۳ اردیبهشت ۱۳۸۱ عطاالله مهاجرانی، رییس مرکز بین‌المللی گفت‌وگوی تمدنها: در شرایط کنونی که آمریکا در مواضع استیلاطلبی است نمی‌توان به بحث و مذاکره پرداخت. بهترین وقت مذاکره با آمریکا زمانی بود که من مقاله‌ای در این مورد نوشتم. آنوقت آمریکا تنها ابرقدرت مسلط نبود اما وضعیت فعلی برای مذاکره مناسب نیست، چون آمریکا الان در شرایط استیلاطلبی و استبدادطلبی است و دوستان ما که الان بحث مذاکره را مطرح می‌کنند به این امر توجه ندارند. در حال حاضر رئیس جمهور آمریکا ملتها را تهدید می‌کند نه دولتها را. بنابراین باید نوعی وحدت و یکپارچگی و سیاست متمرکز را از خود بروز دهیم. جمعه ۱۳ اردیبهشت ۱۳۸۱ مجید انصاری، نماینده تهران در مجلس [معاون کنونی رییس جمهور]: مذاکره کردن با دشمنی که تیغ برای حمله کردن کشیده است، امری کاملا غیر معقول و غیر منطبق با منافع ملی است شنبه ۱۴ اردیبهشت ۱۳۸۱ نجفقلی حبیبی، عضو شورای هماهنگی جبهه دوم خرداد: مذاکره با آمریکا به معنای پذیرش ذلت است. آمریکا خود را در موضع قدرت می‌بیند و در چنین حالتی اصلا مذاکره معنا پیدا نمی‌کند. در حالی‌که گفت‌وگو و مذاکره در جایی معنا می‌یابد که طرفین در شرایط متوازن و احترام متقابل قرار داشته باشند، اما آمریکاییها با پی‌گیری بحث مذاکره به‌دنبال اعمال قدرت و تثبیت حاکمیت خود در کل خاورمیانه هستند. آمریکا درصدد است که ایران را به عنوان یکی از قطبهای منطقه، تحت نفوذ خود درآورد. آنها تصور می‌کند با پیروزی در افغانستان، سرکوب فلسطین و تطمیع کشورهای عربی می‌توانند به‌راحتی ایران را نیز وادار به تسلیم کنند، لذا مذاکره با آمریکا در شرایط کنونی به معنی تسلیم مطلق و بالابردن دست‌هاست. مذاکره با خارجی، بدون تمایل نظام، مصداق فساد سیاسی است. دوشنبه ۱۶ اردیبهشت ۱۳۸۱ علی شکوری‌راد، عضو هیات رییسه‌ی مجلس: ما باید تابوی مذاکره با آمریکا را بشکنیم، اما بسیاری از کارشناسان فضای فعلی را برای مذاکره با آمریکا مناسب نمی‌دانند. به نظر من مذاکره با آمریکا در شرایط کنونی مناسب نیست و چنان چه شرایط و منافع ملی ایجاب نماید، مذاکره با آمریکا انجام خواهد شد. چهارشنبه ۱۸ اردیبهشت ۱۳۸۱ محسن میردامادی، دبیرکل مشارکت و رییس کمیسیون امنیت ملی مجلس: عملکرد خودسرانه در بحث مذاکره با آمریکا ما را به بازنده‌ی میدان تبدیل می‌کند. چهارشنبه ۱۸ اردیبهشت ۱۳۸۱ عبدالله رمضان زاده، سخنگوی دولت: دولت و افراد منتسب به آن هیچ مذاکره‌ای با طرف‌های آمریکایی نداشته‌اند. یکی از اجزای تشکیل دهنده‌ی دیوار بی‌اعتمادی بین ما و دولت آمریکا همین بلوکه شدن دارایی‌های ایران است. جمعه ۲۷ اردیبهشت ۱۳۸۱ عاتقه صدیقی (همسر شهید رجایی): عاملان مذاکره احتمالی با آمریکا ابتدا معرفی، سپس از کار برکنار شوند. چنانچه افرادی مذاکره‌ی پنهانی کرده‌اند، از تهدیدات آمریکا ترسیده‌اند اما مردم نمی‌خواهند دوباره زیر بار ذلت بروند و به سادگی هم تن به این ذلت نمی‌دهند. پذیرش مذاکره در شرایطی که زیر فشار هستیم به معنای این است که شکست سیاسی را پذیرفته‌ایم. شنبه ۲۸ اردیبهشت ۱۳۸۱ عباس سلیمی‌نمین، مدیر مسئول سابق روزنامه تهران تایمز: اگر زمانی قرار بر مذاکره با آمریکا باشد، این کار باید با اطلاع و آگاهی مردم صورت گیرد. یکشنبه ۲۹ اردیبهشت 1381 رسول منتجب‌نیا عضو مجمع روحانیون مبارز: دولت با مذاکره‌کنندگان احتمالی با قاطعیت برخورد کند. چهارشنبه 1 خرداد 1381 سخنرانی رهبر انقلاب: بعضى در دلِ خود احساس ضعف مى‌کنند، یا چشم‌غرّه‌هاى امریکا آنها را مى‌ترساند، یا وعده‌هاى امریکا و امثال امریکا دل ضعیف و ناتوانشان را به خود جذب مى‌کند؛ لذا به سمت امریکا مى‌کشند. آن‌گاه ملت و جوانان مؤمن و مدیران باایمان و باصفاى کشور را متّهم مى‌کنند که اینها نمى‌توانند؛ بنابراین ناچاریم برویم تسلیم امریکا شویم! کسانى که دم از مذاکره با امریکا مى‌زنند، یا از الفباى سیاست چیزى نمى‌دانند، یا الفباى غیرت را بلد نیستند؛ یکى از این دو تاست. در حالى که دشمن این‌طور اخم مى‌کند، این‌طور متکبّرانه حرف مى‌زند، این‌طور به ملت ایران اهانت مى‌کند، تصریح هم مى‌نماید که مى‌خواهد علیه این نظام و این کشور و منافع آن اقدام کند، عدّه‌اى در این‌جا ذلیلانه و زبونانه مى‌گویند: چه کار کنیم؛ برویم، نرویم، نزدیک شویم، با آنها صحبت کنیم، در خواست کنیم، خواهش کنیم؟! این اهانت به غیرت و عزّت مردم ایران است؛ این نشانه بى‌غیرتى است؛ این سیاستمدارى نیست. سعى مى‌کنند رنگ و لعابى از فهم سیاسى به کار خود بدهند؛ نه، این درست ضدِّ فهم سیاسى است. http://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=3122 [یک خط از این سخنرانی، بدون جملات پیش و پس و بدون اشاره به جو آن سال و مواضع آمریکا در آن موقعیت، توسط بخشی از رسانه‌های اصولگرا این روزها بازنشر می‌شود، در حالی که از سوی رهبری در سخنان روزهای اخیر، از کلیت دیپلماسی دولت روحانی در این زمینه حمایت شده است و این در کنار نوع مواضع کارشناسان و فعالان سیاسی با گرایش‌های مختلف، نشان از تفاوت چشمگیر شرایطی دارد که منجر به ارایه‌ی فرصت برای «آزمودن باب تعامل» شده است] چهارشنبه ۱ خرداد ۱۳۸۱ رجبعلی مزروعی، نماینده مجلس: مذاکره یا رابطه‌ی پنهانی با آمریکا استقلال کشور را مخدوش می‌کند. چهارشنبه ۸ خرداد ۱۳۸۱ حجت الاسلام نیازی، رییس سازمان قضایی نیروهای مسلح: ستون پنجم دشمن جریان مذاکره با آمریکا را در کشور دنبال می‌کند. شنبه ۱۱ خرداد ۱۳۸۱ ابراهیم یزدی: وقتی شرایط تحت تاثیر پیچیدگی و بحران خاورمیانه و مساله‌ی فلسطین است بدترین زمان برای مذاکره است، زیرا در این زمان صحنه‌ی روابط به ضرر ایران تغییر پیدا کرده بود. در چنین شرایطی پیش قدم شدن برای مذاکره با آمریکا بی‌معناست. سه‌شنبه ۱۴ خرداد ۱۳۸۱ حجت الاسلام سید حسن خمینی در سالروز ارتحال بنیان‌گذار جمهوری اسلامی: مذاکره با آمریکا چه دردی را دوا می‌کند وقتی تمام ملاک منافع آنها دروغ است. مذاکره با آمریکا چه دردی را دوا می‌کند، وقتی تمام ملاک منافع آنها دروغ است چه چیز عاید کشور می‌شود. دولت اسرائیل یک دروغ تاریخ است. عقیده‌ی امام محو این غده‌ی سرطانی است و این حقیقت است که در نهایت پیروز می‌شود و البته این عقیده‌ی توسط تمام مسوولان نظام ترویج می‌شود. و اگر کسی هم با این مساله و نظر مخالف باشد چندان اهمیت ندارد. پنجشنبه ۱۶ خرداد ۱۳۸۱ مهدی کروبی، رییس مجلس در یک سخنرانی در پاکدست: درباره‌ی رابطه با آمریکا، حضرت امام (ره) و مقام معظم رهبری به کلی راه مذاکره را نبسته است. حضرت امام گفته‌اند، فرض آمریکا اگر روزی مثلا ادب بشود، یعنی از خوی قلدری و استکباریش درست بردارد، بخواهد مذاکره از باب مفاد عادلانه و منصفانه بکند، این یک بحث کلی است. وی درباره‌ی این که آیا مذاکراتی صورت گرفته است یا نه اظهار داشت: من نمی‌خواهم یک چیزی بگویم که واقعیت ندارد. هیچ وقت ما نمی‌توانیم بگوییم ما الی العبد مخالف با آمریکا هستیم. ولی الآن در این شرایط به هیچ قیمتی مذاکره، مصلحت ما نیست. و هیچ کس مذاکره نکرده و مذاکره هم وجود نداشته است. هر چند در نهایت، تعیین سیاست کلی نظام در جمهوری اسلامی با مقام معظم رهبری است. سه‌شنبه ۲۸ خرداد ۱۳۸۱ علیرضا رجایی، فعال ملی مذهبی: مذاکره با آمریکا در شرایط فعلی مناسب حفظ منافع ملی نیست یعنی تا زمانی که امکان گفت‌وگوی یک به یک و برابر با آمریکا را نداشته باشیم طبیعی است که فرصت را نباید خوب تلقی کرد.
