آمادگی غول‌های نفت برای بازگشت به ایران

همزمان با نشانه‌هایی از آب شدن یخ روابط دیپلماتیک تهران - واشنگتن، پس از شل و توتال فرانسه، شرکت‌های بزرگ نفت و گاز امریکا هم برای بازگشت به صنعت نفت ایران اعلام آمادگی کرده‌اند. بیژن زنگنه وزیر نفت ایران اخیرا در گفتگوهایی تاکید کرده است که درهای سرمایه‌گذاری صنعت نفت و گاز ایران بر روی تمامی شرکت‌های صاحب صلاحیت خارجی و بخش خصوصی داخلی باز است. از سوی دیگر در کنار این اظهار نظر دیپلماتیک، وزارت نفت اقدامات جدیدی را به منظور آماده‌سازی زیرساخت‌های مشارکت‌های بزرگ خارجی در صنعت نفت و گاز ایران فراهم کرده تا امکان ایجاد یک مشارکت " برد - برد" برای هر دو طرف فراهم شود. بیژن زنگنه وزیر نفت ایران که در دقیقه 90 از سفر به نیویورک به همراه رئیس جمهور باز ماند، اخیرا دستوراتی را به منظور اصلاح قراردادهای نفتی بیع متقابل صادر کرده و حتی هم اکنون تیم ویژه‌ای بر روی این نسل جدید قراردادهای نفتی فعالیت می‌کنند. سیدمهدی حسینی رئیس کارگروه اصلاح قراردادهای نفتی با بیان اینکه هم اکنون اصلاح قراردادهای بیع متقابل آغاز شده از پرداخت حتی پاداش به پیمانکاران خارجی و بین‌المللی در صورت افزایش ضریب بازیافت مخازن با استخراج بیشتر نفت و گاز خبر داده است. تکمیل و هماهنگی بین زنجیره اکتشاف، توسعه و بهره‌برداری، افزایش انگیزه سرمایه گذاران داخلی و خارجی و حتی امکان رقابت بیشتر پیمانکاران ایرانی و خارجی به منظور صادرات خدمات فنی و مهندسی از مهمترین ویژگی‌های قراردادهای نفتی ایران خواهد بود. وزیر نفت ایران هم با یادآوری اینکه اجرای یک قرارداد "بیع متقابل توسعه یافته" به عنوان یک اولویت در دستور کار وزارت نفت خواهد بود، تاکید کرده است: این رو با حفظ مالکیت و حاکمیت ملی دولت و نظام بر میادین نفت و گاز، از ظرفیت‌های نسل جدید قراردادهای به منظور افزایش جذب سرمایه شرکت‌های بزرک نفت و گاز جهان و بخش خصوصی داخلی استفاده خواهیم کرد. علاوه بر افزایش جذابیت اقتصادی اجرای طرح‌ها در صورت اصلاح قراردادهای نفتی، صنعت نفت و گاز ایران با در اختیار داشتن بیش از 155 میلیارد بشکه نفت خام و 34 تریلیون مترمکعب ذخایر گاز طبیعی از مزیت‌های طبیعی و کم ریسک هم برای توسعه برخوردار است. آمادگی غول‌های نفت آمریکا برای بازگشت به ایران به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از مهر، در طول چند سال گذشته مهمترین قرارداد نفتی بین ایران و شرکت‌های آمریکایی مربوط به قرارداد حفاری طرح توسعه فاز 9 و 10 پارس جنوبی بود که قراردادی با شرکت هالیبرتون آمریکا امضا شد. با این وجود این شرکت نفتی حفاری آمریکایی پس از گذشته سه سال از امضای قرارداد در دولت نهم به دلیل افزایش فشارهای آمریکا از صنعت نفت ایران جدا شد هر چند در دولت هشتم این شرکت آمریکایی قراردادی 50 میلیون دلاری به منظور حفاری چاه‌های میدان نفتی مارون امضا کرده بود. از سوی دیگر کونوکوفیلیپس آمریکا هم در سال ١٩٩٥ میلادی برای فعالیت در میدان نفتی سیری با ایران توافقنامه ای امضا کرد اما رئیس جمهوری وقت این کشور مانع از ادامه این سرمایه‌گذاری نفتی شد سپس این قرارداد به شرکت فرانسوی توتال رسید. در اوایل دهه ۲۰۰۰ میلادی نیز شرکت‌های آمریکایی شورون و کونوکو برای سرمایه گذاری در میدان بزرگ نفتی آزادگان جنوبی و میدان بزرگ گازی پارس جنوبی ابزار علاقه کرده بودند که به دلیل تحریم های یک جانبه این مشارکت‌های نفتی هم تعلیق شد. در این بین روز گذشته رویترز با انتشار گزارشی از آمادگی شرکت‌های بزرگ نفتی آمریکا برای مشارکت و سرمایه گذاری در صنعت نفت ایران خبر داده و تاکید کرده: امیدواری‌ها نسبت به لغو تحریم‌های ایران، شرکت‌های نفتی بین‌المللی را به تلاش برای سرمایه گذاری و حضور در پروژه‌های نفت و گاز ایران ترغیب کرده است. یک مدیر ارشد از یک شرکت نفتی آمریکا که خواست به دلیل آماده سازی مذاکرات برای فعالیت های اکتشافی در ایران، نامش فاش نشود، گفت: ما خواهان مذاکره با ایرانی ها هستیم، ایران ظرفیت های عظیمی در بخش نفت و گاز دارد. شرکت‌های نفتی آمریکایی همچون کونوکو فیلیپس، شورون، اکسون موبیل و آنادارکو از زمان پیروزی انقلاب اسلامی ایران نیز نسبت به سرمایه گذاری در بخش‌های نفت و گاز ایران ابراز تمایل کرده اند. هم سو با چراغ سبز شرکت های آمریکایی برای بازگشت به صنعت نفت، کنگره آمریکا بررسی بسته تحریمی جدید علیه اقتصاد به ویژه صنعت نفت ایران را تا پس از مذاکرات ژنو در 15 و 16 اکتبر به تعویق انداخته است. آیا آمریکا جایگزین چینی‌ها در نفت ایران می‌شوند؟ با خروج شرکت‌های بزرگ نفت و گاز جهان از صنعت نفت ایران به بهانه تحریم، مجموعه وزارت نفت در طول یک دهه گذشته تاکنون نزدیک به 50 میلیارد دلار قرارداد با شرکت‌های معتبر و حتی غیر معتبر چینی برای توسعه میادین نفت و گاز، ساخت و توسعه ظرفیت پالایش نفت، ساخت دکل‌های حفاری و فعالیت‌های اکتشافی امضا کرده است. از این رو از طرح توسعه میادین نفت و گاز آزادگان جنوبی، آزادگان شمالی، یادآوران، طرح اکتشاف و توسعه گرمسار، طرح توسعه فاز 11 پارس جنوبی، طرح توسعه میدان پارس شمالیف امضای قراردادهای ساخت دکل‌های حفاری خشکی و دریایی، طرح توسعه میدان مسجدسلیمان، مشارکت در طرح توسعه پالایشگاه‌های نفت شازند و اصفهان، و توسعه کارخانه ایران ال.ان.جی، خرید قطعات یدکی، کالا و اتواع کاتالیست پتروشیمی باید به عنوان مهمترین طرح‌هایی یاد کرد که با مشارکت چینی‌ها در نفت ایران انجام شده است. با این وجود شرکت‌های چینی شریک مطمئنی برای صنعت نفت ایران در طول چند سال گذشته تاکنون نبوده زیرا تمامی طرح های واگذار شده به شرکت‌های چینی یا با بیشترین تاخیر و یا به حالت نیمه تنها به حال خود رها شده است. از سوی دیگر تکنولوژی و کالاهای وارداتی از چین به صنعت نفت ایران هم چندان کارآمد نبوده که آتش سوزی یک دستگاه دکل حفاری در میدان نفتی نفت شهر و یا مشکلات متعدد فنی در واحدهای بهره‌بردار و یا پالایش نفت و گاز از مهمترین مشکلاتی بوده که چینی‌ها در صنعت نفت ایران رقم زدند.