تامین کسری بودجه با گرانی سوخت؟

به گزارش گروه بررسی مطبوعات اقتصاد آنلاین روزنامه "تهران امروز"در گزارشی ضمن گفت و گو با کارشناسان به بررسی راه کارهای مقابله با کمبود بودجه پرداخته است :

تمایل دولت به گرانی سوخت با دلیل تامین کسری بودجه موضوعی است که در این روزها مدنظر کارشناسان این حوزه قرار گرفته و همچنان در انتظار تصمیم دولت هستند. هر چند که در قانون چنین مجوزی به دولت داده شده است یعنی امکان افزایش حامل‌های انرژی تا سقف 38‌درصد، اما آیا گران کردن سوخت راه‌حل مناسبی برای تامین کسری بودجه خواهد بود؟ از سوی دیگر بخشی از برنامه دولت برای تامین کسری بودجه کوچک و محدود کردن بودجه بوده که پرواضح است این اقدام منجر به کاهش فعالیت‌های عمرانی خواهد شد. بنابراین این دوبرنامه دولت برای جبران کسری بودجه، یعنی کوچک کردن بودجه و گران کردن سوخت، هر دو دارای تبعاتی است که در انتها منجر به رکود شدید تورمی خواهد شد. اکثر کارشناسان و نمایندگان مجلس بر این اعتقادند که گران شدن سوخت قطعا بر اقتصاد کشور تاثیر منفی خواهد گذاشت و تورم شدیدی ایجاد خواهد شد. اما اکثر کارشناسان بر این باورند که با افزایش نرخ بنزین و گران شدن سوخت شاهد یک موج تورمی شدید خواهیم بود که دامن‌گیر قشر متوسط جامعه می‌شود.یکی از کارشناسان اقتصادی با نارضایتی از بروزچنین اتفاقی به تهران امروز می‌گوید: «اگر دولت بخواهد برای تامین کسری بودجه نفت، سوخت را گران کند مجددا نرخ تورم افزایش مهیبی خواهد یافت و بر تمام کالاها تاثیر مستقیم خواهد گذاشت.»به گفته «مهدی تقوی» این اتفاق یعنی گران کردن حامل‌های انرژی و به تبع آن هدفمندی یارانه‌ها باعث شد نرخ تورم چندین برابر شود. در برخی حوزه‌ها افزایش 130 برابری را شاهد بودیم و در مقابل بر میزان حقوق دریافتی مردم یک افزایش محدود و تدریجی طبق روال هر ساله انجام می‌شد و این ناموزونی و بی‌عدالتی بر معیشت مردم تاثیر بسیار منفی داشت. این استاد دانشگاه معتقد است که اگر دولت یازدهم نیز بخواهد با افزایش سوخت، جبران میزان کسری بودجه را داشته باشد همچنان باید شاهد بحران‌های اقتصادی مانند دولت گذشته باشیم.با این اتفاق مردم روزبه روز فقیرتر می‌شوند. دولت هزینه‌های اضافی‌اش را کاهش دهد تقوی معتقد است دولت و وزارت نفت برای تامین کسری بودجه می‌تواند از هزینه‌های اضافی خود بکاهد. او در این‌باره می‌گوید: «دولت گذشته پروژه بی‌اساس سفرهای استانی را به میان آورد و در تمام این سفرها هزینه‌هایی گزاف پرداخت می‌شد که هیچ سودی نه برای ملت و نه تسریع در قول‌های دولت داشت. همانطور که دیدیم اکثر پروژه‌هایی که دولت قول آنها را طی سفرهای استانی خود به مردم داده بود ناتمام ماندند. تنها اقدام دولت فقط کلید و کلنگ‌زنی پروژه بود اما دریغ از آغاز و انجام آن.» بنابراین به گفته این کارشناس، دولت خرج‌های اضافی زیادی دارد که باید با تامل دقیق‌تر آنها را کاهش دهد. وی همچنین به متعادل‌سازی در بودجه اشاره کرده و می‌افزاید: «دولت باید بودجه را متعادل ببندد باید بهره‌وری هزینه‌ها وکارها و پروژه‌ها را افزایش داده و با هزینه کمتری اقداماتش را عملی کند.درتمام کشورهای دنیا اخذ مالیات از مردم به دو روش انجام می‌شود:1- مالیات تکلیفی که از تمام اقشار گرفته می‌شود. 2- مالیاتی است که بر اساس درآمدهای کلان و سودهای کلان دریافت می‌شود. یکی از راهکارهای دیگری که تقوی برای جبران کسری بودجه دولت پیشنهاد می‌دهد همین اخذ مالیات بر درآمدهای کلان است. او می‌گوید: «کشورهایی مانند فرانسه و آلمان که نفتی ندارند چگونه است که به کسری بودجه برنمی‌خورند؟ آنها با گرفتن مالیات از محل درآمدهای کلان، تعادل‌سازی مناسبی در اقتصاد خود ایفا می‌کنند.انگلیس قبل از درآمدهای نفت و گاز شمال، چنین سیاستی را اعمال می‌کرد ودر آن زمان هیچ فقیری در این کشور وجود نداشت.» دولت برای تخصیص بودجه اولویت بندی کند یکی از نمایندگان عضو کمیسیون انرژی نیزمعتقد است که گران کردن سوخت به‌طور مشخص منجر به تورم شدید خواهد شد. «حبیب آقاجری» با اشاره به اینکه در حال حاضر نباید فشار اقتصادی که بر مردم حاکم است را نادیده گرفت به تهران امروز می‌گوید: «مردم بخصوص قشر متوسط و محروم جامعه در حداقل معیشتی روزگار را می‌گذرانند و همواره چشم امید به بهتر شدن شرایط دارند. متاسفانه رئیس بانک مرکزی با صحبت از اینکه نرخ ارز باید افزایش یابد باعث شد که مردم آن حداقل امیدی هم که برای بهبود شرایط داشتند را از دست دهند، حال اگر دولت بخواهد نرخ سوخت را هم گران کند فشار روانی و تورم مهیبی بر مردم حاکم خواهد شد.»این نماینده مجلس با بیان اینکه بنده به هیچ عنوان موافق با افزایش قیمت سوخت نیستم می‌افزاید: «درست است که کمبود بودجه داریم اما باید ببینیم از چه طرقی می‌توان این کمبود وکسری را جبران کرد؟» یکی از راهکارهای دیگر دولت محدود کردن وکوچک کردن بودجه است اما این عضو کمیسیون انرژی با این راهکار هم موافق نبوده و معتقد است باید ببینیم چه تناسبی در بودجه عمرانی و جاری کشور وجود دارد؟ به گفته آقاجری همواره بودجه اصلی کشور به سمت بودجه جاری و صرف این حوزه می‌شود در حالی‌که بودجه عمرانی بسیار محدود است. بنابراین برای تامین کسری بودجه در ابتدا باید یک اولویت‌بندی در حوزه‌های تخصیص بودجه انجام شود و دولت مشخص کند در بودجه جاری چه اولویت‌هایی وجود دارد و موارد غیرضروری را حداقل در شرایط اضطراری حذف کرده تا در زمان مناسب که بودجه به حالت متعادلی رسید برای آن حوزه‌ها صرف کند. بعد از آن بودجه عمرانی را اولویت‌بندی کرده و این بخش را هم طبق ضروریات حوزه‌بندی کند تا بدین صورت اگر کم وکسری پیش ‌آید لااقل موارد غیرضروری موقتا حذف شود. دولت بر سر دوراهی اختصاص یارانه به انرژی و موادغذایی برای 25 سال در ایران ادامه داشت. اما در دهه اخیر، همزمان با نوسانات قیمت نفت و افزایش یکباره جمعیت کشور، دولت ناگزیر به تغییر این سیاست شد.تا سال 2010، حجم یارانه پرداختی دولت به یک پنجم بودجه سالانه کشور می‌رسید. تنها یارانه اختصاص داده شده به بنزین در سال 114 میلیارد دلار بود. به همین علت دولت تصمیم گرفت که در نظام پرداخت یارانه‌ها تجدید نظر کند و قیمت بنزین را به یکباره افزایش دهد.اما این طرح به صورت کامل اجرا نشد. برای انجام اصلاحات ساختاری، باید دولت کوچک می‌شد و سرمایه‌ها برای توسعه صنعتی آزاد می‌شدند. همچنین باید با مستقل شدن بانک مرکزی، از چاپ پول برای تامین کسری بودجه دولت که موجب تورم می‌شد، جلوگیری می‌شد. با گذشت سه سال، دولت همچنان نتوانسته است به صورت کامل یارانه بنزین را حذف کند. وزیر نفت کابینه روحانی مجددا طرح افزایش قیمت بنزین را در دستور کار قرار داده است. رئیس‌جمهور جدید ایران در یک دو‌راهی گرفتار شده است. اگر یارانه‌ها را حذف نکند، تورم همچنان افزایش خواهد یافت، زیرا او مجبور خواهد بود به جای به دست آوردن پول، اقدام به چاپ اسکناس کند. اگر هم یارانه‌ها قطع شوند، افزایش شدید قیمت موجب به وجود آمدن تبعات بعدی خواهد شد.