دست دولت در جیب پایتخت نشینان

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از مهر، کسب درآمدهای پایدار برای تهران یکی از دغدغه های همیشگی تصمیم گیران شهر بوده، این که آسمان و زمین شهر را برای اداره پایتخت و توسعه زیرساخت ها نفروشیم (هرچند که گفته می شود دیگر تهران امکان کسب درآمد از این راه را ندارد). این روزها که دخل تهران خالی است مدیران شهر به یاد حقوق فراموش شده خود افتاده اند.

محمدعلی افشانی، شهردار تازه تهران در دو دیداری که با اعضای پارلمان ملی و محلی شهر تهران داشته، بر موضوع هزینه‌هایی که پایتخت‌بودن بر تهران تحمیل می‌کند، اشاره کرده و گفته است که هزینه پایتخت بودن را نباید تنها مردم تهران بپردازند بلکه هزینه‌های ملی پایتخت باید بر عهده کشور باشد.

حجت الله میرزایی معاون برنامه ریزی، توسعه شهری و امور شوراهای شهرداری تهران در این رابطه  می گوید: موضوع تفکیک هزینه های پایتخت بودن از هزینه های معمول شهردار نکته کاملا درستی است و واقعیت این است که شهر تهران برخلاف سایر شهرها سهم زیادی از خدمات خود را به دولت مرکزی می دهد.  اما طی سال های گذشته دولت تعهدات قانونی خود در حمایت از شهرداری را انجام نداده است.

در حالی که دولت در ایجاد زیرساخت های حمل و نقل ریلی و خرید اتوبوس سهم دارد ولی حتی در این مدت سهم دولت در بخش یارانه بلیت اتوبوس و مترو پرداخت نشده است.  در حال حاضر ادامه فعالیت های شهرداری بدون کمک دولت، دشوار است و اگر بخواهیم وضعیت شهر در بخش نگهداشت، توسعه زیرساخت ها و ... مناسب باشد، باید حمایت های دولتی وجود داشته باشد.

او ادامه می دهد: در سال های گذشته که درآمد شهری معطوف به فروش تراکم بوده و این راه درآمدی سهل و آسان بوده، شهرداری پیگیری جدی در خصوص پرداخت هزینه های پایتخت بودن از دولت نداشته است اما ادامه این رویه امکان پذیر نیست و تهران باید برای ادامه حیات از کمک های دولتی برخوردار باشد، دیگر اداره شهر به روش های گذشته امکان پذیر نیست.

میرزایی در پاسخ به این پرسش که آیا در لایحه درآمدهای پایدار، پرداخت هزینه های پایتخت بودن تهران از سوی دولت پیش بینی شده است، می گوید: این لایحه در حال حاضر متوقف است اما در  مجلس طرحی در خصوص منابع مالی پایدار در حال تدوین است که به این موضوع نیز توجه شده است.

به گفته او در همه کلان شهرها، ۳۰ تا ۴۰ درصد منابع اداره شهرها از طریق کمک دولت ها تامین می شود و دولت ها در اداره شهرها نقش تعیین کننده ای دارند.

شورا تاکنون به عوارض پایتخت ورود پیدا نکرده است

 محسن هاشمی رییس شورای شهر تهران اما چندان از پرداخت هزینه پایتخت بودن شهرها استقبال نمی کند و می گوید: در قانون و مصوبات شورا چنین موضوعی وجود ندارد و تاکنون شورا نیز به موضوع دریافت عوارض پایتخت بودن از دولت ورود پیدا نکرده است.

دریافت هزینه‌های پایتخت بودن از دولت موضوع جدیدی نیست، شورای چهارم هم تلاش‌هایی برای گرفتن سهم دولت از هزینه‌هایی که برای تهران ایجاد می‌کند، به‌خرج داد اما به سرانجام نرسید. آن زمان کمیسیون برنامه و بودجه شورای شهر، طرحی را با عنوان «تعریف منابع جدید درآمدی برای شهرداری تهران» تدوین کرد که دو پیشنهاد مشخص داشت.

نخست «اخذ عوارض از دولت» به‌خاطر هزینه‌هایی بود که حضور دستگاه‌ها و نهادهای دولتی به تهران وارد می‌کنند و همچنین «اخذ عوارض از سازمان بورس» به دلیل هزینه‌ای که رفت‌وآمدهای پرحجم سهامداران بورسی به پایتخت تحمیل می‌کند که قبل از بررسی در مراجع تصمیم‌گیر، رد شد. طی این سال‌ها عوارض حضور دولت در تهران نقد نشده است درحالی که کارشناسان اقتصاد شهری معتقدند:  «حالا که  دولت سیاست اخذ مالیات مردمی را برای اداره شهرهای کشور اتخاذ کرده، اگر مقیاس کشور را کوچک و به مثابه یک شهر در نظر بگیریم و دولت مرکزی را نیز به دولت محلی - شهرداری - تبدیل کنیم، با توجه به اینکه بیش از ۵۰ درصد مالیات‌های کشور در شهر تهران پرداخت می‌شود؛ به‌نظر می‌رسد مناسب باشد درصدی از این مالیات به حساب مدیریت شهری تهران واریز شود.»

دریافت هزینه‌های پایتخت در دوره جدید مدیریت شهری هم پیگیری شده است. نخستین شهردار شورای پنجم هم این موضوع را به عنوان یکی از اولویت‌های درآمدی شهر تهران در دستور کار قرار داده بود. محمد علی نجفی این موضوع را در هیات دولت نیز پیگیری کرده بود، هرچند مانند سال‌های پیش این تلاش‌ها به نتیجه‌ای نرسید.

به گفته نجفی «بخش عمده‌ای از هزینه‌هایی که به تهران تحمیل می‌شود به خاطر پایتخت بودن است، به عنوان نمونه وجود مجلس شورای اسلامی در تهران چقدر هزینه به شهرداری تحمیل می‌کند؟ یا این موضوع که سفرهای مختلف هیات‌های تجاری، اقتصادی و سیاسی ایجاد آلودگی و ترافیک می‌کند و باید به نوعی پاسخگو باشیم، چرا که حق مردم تهران از این نظر ضایع شده است. هم اکنون شهروندان تهرانی، هزینه پایتخت بودن را هم می‌پردازند، این در حالی است که هزینه پایتخت بودن را باید دولت بپردازد و هزینه تهرانی بودن را شهروندان پرداخت کنند. ما این بحث را در دولت داشتیم که بخشی از آن در دولت به تایید و تصویب رسیده است و امیدواریم بقیه آن در مجلس شورای اسلامی به تصویب برسد».

دولت به تکالیف قانونی اش عمل کند بعد هزینه پایتخت بودن تهران را بدهد!

محمد علیخانی رییس کمیسیون عمران و حمل و نقل شورای شهر تهران هم که از مدافعان پرداخت هزینه‌های پایتخت از سوی دولت است می‌گوید: البته دولت ابتدا وظایف و تکالیف‌اش در اداره شهر تهران را بپردازد، سپس ما به دنبال گرفتن هزینه پایتخت‌بودن باشیم!   او ادامه می‌دهد: بسیاری از مشکلات تهران به دلیل پایتخت بودن و قرار گرفتن دستگاه‌های دولتی و حاکمیتی در این شهر است و اگر این سازمان‌ها در تهران نبودند، تهران با این حجم مراجعه‌کننده رو به رو نبود. اگر تهران پایتخت نبود، مشکل ترافیک‌اش خود به خود حل می‌شد. تردد هزاران کارمند وزارتخانه‌ها و شرکت‌های دولتی، مراجعه‌کنندگان این نهادها باری است که بر دوش تهران است.

علیخانی با بیان این که هزینه‌های تهران را شهروندان تهرانی و شهرداری تهران می‌دهد، می‌گوید: پیشنهاد پرداخت عوارض استفاده دولت از تهران مدت‌ها است پیگیری می‌شود اما هنوز مشخص نیست چه عوارضی به چه میزان و با چه ساز و کاری پرداخت شود.

او در خصوص این که پایتخت‌های دیگر دنیا هم چنین هزینه‌هایی را از دولت‌ها می‌گیرند، می‌گوید: سیستم‌های اداره شهر در شهرهای مختلف متفاوت است، یک زمانی بودجه تهران را دولت می‌پرداخت تا زمانی که قرار شد شهرداری‌ها خودگردان باشند. اما ساز و کار این خودگردانی مشخص نشد.

به گفته علیخانی دولت در پرداخت سهمی که قانون در حال حاضر برایش پیش بینی کرده است، مانند سهم یک سومی در بلیت مترو یا توسعه حمل و نقل عمومی کم‌کاری می‌کنند و باید در ابتدا به دنبال گرفتن بدهی‌های دولت به شهرداری باشیم.

تامین هزینه های ابرشهر تهران نیاز به حمایت دولت و مجلس دارد

ابراهیم امینی نایب رییس شورای شهر تهران هم بارها در خصوص تامین هزینه‌های پایتخت سخن گفته در خصوص هزینه‌های پایتخت بودن تهران می‌گوید: هزینه اداره ابرشهر تهران بسیار سنگین است و بخش زیادی از این هزینه‌ها به دلیل پایتخت بودن تهران است که به نظر می‌رسد باید دولت و مجلس نسبت به تامین این هزینه‌ها توجه ویژه‌ای داشته باشند چراکه مردم حق شارژ خود برای زندگی در تهران را پرداخت می‌کنند اما برخی از هزینه‌ها به دلیل پایتخت بودن فراتر است که دولت باید پرداخت کند.

مسئله‌ تفکیک هزینه‌های اداره‌ شهر تهران از هزینه های اداره‌ پایتخت، چالشی است که در سال های اخیر بیشتر به آن پرداخته شده است. این که تهرانی‌ها تنها نباید هزینه‌های شهر تهران را بپردازند. این موضوع در دیدار اعضای شورای پنجم با حسن روحانی رییس‌جمهور نیز مطرح شد. با وجود آن که روحانی در آن جلسه از این پیشنهاد استقبال کرد اما در نهایت این موافقت در لایحه بودجه ۹۷ کشور بازتابی نداشت و به نظر نمی‌رسد مجلسی‌ها و دولت توجهی به بازپرداخت این هزینه‌ها به پایتخت داشته باشند.

این در حالی است که بر اساس آمارهای منتشر شده، در تهران١٠ تا ١٥ نهاد زیرمجموعه نظام قانون‌گذاری کشور، ١٥ تا ٢٠ نهاد زیرمجموعه ریاست جمهوری، ١٠ تا ١٥ نهاد زیرمجموعه دستگاه قضائی کشور و بیش از چند صد نهاد و سازمان زیرمجموعه وزارتخانه‌های مختلف مستقر هستند که کارکرد و حیطه وظایف آنها ملی است. وقتی این آمار را به ۹۶ سفارتخانه‌ای که در تهران فعالیت می‌کنند اضافه کنیم، متوجه می‌شویم این شهر، برای پایتخت بودن، چه اندازه هزینه‌ زیست محیطی، اقتصادی و اجتماعی را در یک روز باید بپردازد.