دلار افزایش یابد یا کاهش؟

رئیس‌کل بانک مرکزی با اعلام اینکه هیچ دلیلی برای کاهش بیشتر نرخ دلار در بازار آزاد وجود ندارد و اصلاً منطقی نیست قیمت دلار بیشتر از این پایین بیاید، گفته بود: «نرخ فعلی دلار در بازار نرخ کف است و بیشتر از این پایین نخواهد آمد.» نوبخت سخنگوی دولت در واکنش به سخنان ولی الله سیف گفته: «سخنان ایشان به این مفهوم نیست که دولت به دنبال افزایش نرخ ارز باشد بلکه دولت اصلا چنین قصدی ندارد و خواهان ثبات بخشیدن به بازار ارز است.» نوبخت عنوان کرد که تجربه در ماههای اخیر نشان داده است که نرخ واقعی ارز حوالی 3 هزار تومان است. در این میان برخی کارشناسان معتقدند بهتر است نرخ ارز برای حمایت از صادرکنندگان افزایش یابد در حالی که برخی دیگر برعکس نظر گروه اول معتقدند بهتر است برای حمایت از تولیدکنندگان که نیازمند واردات مواد اولیه هستند نرخ ارز کاهش یابد. آلبرت بغزیان استاد اقتصاد دانشگاه تهران و کارشناس مسائل اقتصادی در گفتگو با فرارو گفت: «سوالی که هر دولتی با آن درگیر بوده نرخ واقعی ارز و به خصوص رابطه ریال با دلار است که به نظر من این مسئله بستگی به این دارد که هدف از تعیین شدن این نرخ در بازار یا توسط دولت چیست؟» وی ادامه داد: «به عبارت دیگر نرخ ارز در هنگامی که بحث رفاه عمومی و رشد اقتصادی را در نظر بگیریم که نشانه ای از رفاه اقتصادی است متفاوت است با زمانی که در پی متعادل کردن تراز تجاری کشور باشیم یا بخواهیم صادارات را رونق دهیم.» وی افزود: «یعنی هرچه ریزتر و بخشی تر نگاه شود مسلما آن بخش متمایل به کاهش یا افزایش نرخ ارز خواهد بود اما اثرات سیستمی آن را در نظر نمی گیرد.» این استاد دانشگاه اظهار کرد: «لذا در کشمکش افزایش یا کاهش نرخ ارز که هر بخشی متضرر یا منتفع می شود دولت می تواند دو کار انجام دهد. یا تعیین نرخ ارز را بر عهده بازار بگذارد یا اینکه خود به صورت ارشادی عمل کند.» وی ادامه داد: «با توجه به اینکه دولت مقدار ارز متنابهی را از طریق فروش نفت بدست می آورد و در حال حاضر رقیب عرضه کننده ارز قوی تری نسبت به دولت در اقتصاد کشور وجود ندارد و بخش صادرات هم نمی تواند در افزایش نرخ ارز که خود متاثر از قیمت تمام شده کالا خواهد بود خود را بالا ببرد بنابراین میزان عرضه در اختیار دولت و میزان تزریق آن به بازار می تواند بر روی نرخ ارز تاثیر بگذارد.» وی افزود: «لذا هرچه به سمت آزاد و شناور کردن ارز پیش رویم نرخ 3000 تومان تثبیت می شود و هرچه سهم دولت از ارز بیشتر باشد و نرخ به صورت ارشادی تعیین شود به سمت 2500 تومان گرایش پیدا خواهد کرد.» این کارشناس مسائل اقتصادی گفت: «از این منظر صحبت ریاست بانک مرکزی درباره نرخ ارز از یک جهت مورد سوال است چرا که قضاوت درباره نرخ ارز نباید از کانال یک مقام خیلی بالای ارزی صورت بگیرد چون بازار را کاملا به سمت آن نظر سوق می دهد.» بغزیان در پاسخ به این سوال که در شرایط فعلی اقتصاد ایران آیا نرخ ارز باید افزایش یا کاهش یابد؟، گفت: «این امر مستلزم واقعی بودن مدلی است که طراحی می شود که وقتی به نرخی رسیدند آن نرخ بهینه ارز است.» وی ادامه داد: «در این نرخ همه جوانب از جمله صادرات، واردات، قدرت خرید مردم و تورم را در نظر می گیرند و شاید این مطالعه در کشور مغفول مانده و بانک مرکزی و وزارت اقتصاد به آن کم توجهی کردند.» بغزیان گفت: «برخی معتقدند باید بازار را به عنوان یک مکانیسم مناسب جهت کشف قیمت در نظر بگیریم؛ در حالی که این رویکرد برای اقتصادهایی مناسب است که سهم درآمد ارزی دولت کم است و شرکت ها، تولید کننده ها و صادرکننده ها هستند که بیشترین ارز را به بازار تزریق می کنند و وقتی کار آنها رونق بگیرد ارز بیشتری وارد کشور می شود و پول ملی آنها تقویت می شود و برعکس اگر رکودی پیش بیاید پول ملی آنها تضعیف می شود.» وی تصریح کرد: «در کشور ما که عمده ارز توسط دولت تامین و عرضه می شود سپردن نرخ ارز به بازار به معنای افزایش قیمت ها و متضرر شدن مردم خواهد بود.» وی در پایان گفت: «به نظر من همانطور که وزیر اقتصاد گفتند ابتدا باید نرخ ارز را تثبیت کرد و سپس به دنبال این باشیم که آیا کاهش یا افزایش نرخ ارز به نفع اقتصاد خواهد بود. لذا نباید از ابتدا و به جای تثبیت نرخ ارز آن را به سمتی سوق دهیم که معمولا واگرا می شود و کنترل آن هزینه بیشتری برای دولت در بر خواهد داشت.»