چرا به مسافران، ارز کشور مقصد فروخته نمی‌شود؟/ روش اشتباه اصل تخصیص ارز به مسافرت

 آمارها نشان می دهد سالیانه حدود 9 میلیون ایرانی به خارج از کشور سفر می کنند که شامل بازرگانان، گردشگران، دانشجویان و زائران عتبات عالیات است و همه آنها در صورت داشتن بیش از 12 سال سن امکان استفاده از ارز مسافرتی برای یکبار از سال را دارند.به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از ایرنا، ترکیه، عراق، امارات، جمهوری آذربایجان، ارمنستان، گرجستان، آلمان و عربستان بیشترین مقصد سفر ایرانیان در سال های اخیر بوده است.

تا پیش از اجرای سیاست های جدید ارزی بویژه در ماه های پایان پارسال و فروردین امسال، بسیاری از شهروندان به بهانه تهیه ارز مسافرتی در مقابل صرافی ها صف می کشیدند و حتی وضع مقررات سختگیرانه نظیر ارایه گذرنامه ممهور به ویزا، پرداخت عوارض خروج و بلیت مسافرتی نیز مانع از آن نشد.

با اعلام سیاست جدید ارزی دولت از شامگاه بیستم فروردین، روش پرداخت ارز مسافرتی نیز تغییر و به شعب بانکی مستقر در پشت باجه کنترل گذرنامه در مبادی خروجی کشور منتقل شد.

در روش جدید، بانک های ملی، ملت، تجارت، سامان و پارسیان در تامین ارز مسافرتی و زیارتی همکاری دارند ضمن آنکه بانک های تجارت و پارسیان مسئول پرداخت ارز مسافرتی به زائران عتبات عالیات آن هم به دینار هستند که به میزان 250 هزار دینار عراق پرداخت می شود.

براساس دستورالعمل بانک مرکزی تامین و پرداخت ارز مسافرتی به صورت اسکناس برای مسافران هوایی به مقصد کشورهای ارمنستان، جمهوری آذربایجان، بلاروس، استونی، لتونی، لیتوانی، گرجستان، قزاقستان، قرقیزستان، مولداوی، روسیه، تاجیکستان، ترکمنستان، اوکراین، ازبکستان، ترکیه، افغانستان، بحرین، قطر، کویت، پاکستان، عمان، امارات متحده عربی و قبرس به مبلغ 500 یورو یا معادل آن به سایر ارزهاست؛ سقف این نوع ارز برای سایر کشورها بجز عراق به مبلغ هزار یورو یا معادل آن به سایر ارزهاست.

آنگونه که ولی اله سیف رئیس کل بانک مرکزی بارها اعلام کرده، یکی از مشکلات بازار ارز، تامین ارز به شکل نقد است زیرا اتصال نداشتن سیستم بانکی کشور به نظام پرداخت اعتباری در جهان که اغلب سهامداران آمریکایی دارند، سبب شده تا مسافران نیاز به حمل پول نقد داشته باشند.

از سوی دیگر تحریم های اولیه آمریکا بویژه ممنوعیت استفاده از چرخه دلاری برای ایران سبب شده تا تهیه اسکناس دلار به سختی انجام شود؛ از این رو پیشنهاد برخی این است که، به مسافران براساس مقصد سفرشان، ارز رایج همان کشور پرداخت شود.

برای نمونه، مسافران ترکیه، لیر و مسافران هند، از بانک روپیه دریافت کنند تا تقاضا برای دلار و فشار بر تامین آن کاسته شود.

«اصغر سمیعی» رئیس اسبق کانون صرافان در این باره می گوید: اصولا اینکه بخواهند ارز را به شکل ارزان به مسافر دهند، روش غلطی است و فقط مردم را به انجام سفر خارجی تشویق می کند.

وی افزود: هزینه یک سفر به ترکیه حدود یک میلیون و 800 هزار تومان است که فرد می تواند با تهیه ارز مسافرتی 500 یورویی از اختلاف قیمت آن با بازار سیاه ارز استفاده کرده و بخشی از هزینه های سفر خود را پوشش دهد در حالی که برای سفر به قشم، کیش و حتی مشهد چنین یارانه ای تخصیص نمی یابد.

وی اصل تخصیص ارز به مسافرت را روشی اشتباه توصیف کرد و گفت: اگر منابع ارزی کشور محدود است، باید در هزینه کردن آن نیز وسواس داشت نه اینکه با تخصیص ارز مسافرتی، نوعی رانت برای قشر متوسط و مرفه در مقایسه با دیگر اقشار جامعه بوجود آوریم.

سمیعی تاکید کرد: هیچکس با تخصیص ارز مورد نیاز صنعتگران و تولیدکنندگان و حتی برای واردات کالاهای اساسی و دارو مخالف نیست اما باید دید تخصیص ارز مسافرتی چه منفعتی برای کشور دارد که در فهرست بانک مرکزی قرار گرفته است.

یکی از صرافان پایتخت که خواست نامش ذکر نشود نیز به ایرنا توضیح داد: مردم ترجیح می دهند در مسافرت از ارزهای «جهانروا» استفاده کنند زیرا به راحتی به پول کشور میزبان تبدیل می شود.

وی در عین حال گفت که بسیاری از کشورهای مقصد مسافران ایرانی، تمایلی به دریافت پول رایج کشور خود از مسافران ندارند و ترجیح می دهند دلار یا یورو بگیرند.

یکی از مسئولان بانک مرکزی نیز با توضیح اینکه مشکلی در تامین اسکناس برای مقاصد مسافرتی هموطنان وجود ندارد، به ایرنا گفت: اینگونه نیست که مسافر برای مثال بخواهد ارز مسافرتی خود را به کرون سوئد از بانک تحویل بگیرد زیرا بانک مرکزی براساس موجودی اسکناس خود، ارز مسافرتی را تامیین می کند.

وی که خواست نامش ذکر نشود درباره اینکه چرا برای مقصد هند روپیه به مسافر داده نمی شود، گفت: این به نفع مسافر است که ارز جهانروا به همراه داشته باشد؛ ما در مراودات تجاری مشکلی با هند نداریم که بخواهیم درآمد ارزی خود را به روپیه دریافت کنیم و اسکناس آن را به مسافر بدهیم.

وی با یادآوری اینکه خرید و حمل اسکناس نقد در جهان توسط بانک های مرکزی تنها با بیمه نامه امکان پذیر است، اظهار داشت: با توجه به هزینه های تامین اسکناس، اولویت با خرید و تامین ارزهای جهانروایی چون یورو و دلار است.

این کارشناس در بانک مرکزی در عین حال استفاده از ابزارهایی چون حواله و کارت را در تامین ارزهای مسافرتی رد نکرد و گفت: طبق بخشنامه بانک مرکزی در مواردی که امکان استفاده از حواله وجود داشته باشد، با درخواست مسافر ارز مورد نظر حواله می شود و مشکلی از این بابت وجود ندارد.

 منابع ارزی در سه بخش شامل واردات کالاها و خدمات به کشور، سپرده‌گذاری و سرمایه‌گذاری در بازارهای بین‌المللی و تامین نیاز به اسکناس برای ارز مسافری و سایر نیازهای مشابه در داخل کشور مصرف می شود.

برای خرید هر اسکناس خارجی،‌ باید بهای آن به ارز خارجی و در کشورهای دیگر بپردازیم و اسکناس خریداری شده در قبال پرداخت بهای آن در بانک های خارجی،‌ به ایران حمل و تسلیم می‌شود.