«ترس»، عامل شکست «برجام اروپایی»

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از تسنیم، در روزهای گذشته مقامات عالی‌رتبه اروپایی و دیپلمات‌های این کشور در جلسات متعددی که در گوشه و کنار این قاره سبز از بروکسل تا بلغارستان برگزار کرده‌اند بر یک نکته مهم تأکید دارند و آن پایبندی به برجام و ادامه مسیری است که از بیش از دو سال پیش آغاز کرده‌اند.

بعد از خروج آمریکا از برجام و دستور دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا اکثر مقامات اروپایی به‌گونه‌ای به حمایت از برجام و اقدامات ایران طبق این معاهده بین المللی پرداخته‌اند که بسیاری از تحلیلگران این برخورد اروپایی‌ها درمقابل آمریکا را بی‌سابقه می‌دانند.

مقامات ارشد اروپایی از رئیس جمهور فرانسه گرفته تا صدراعظم آلمان و حتی نخست وزیر انگلستان حالا روی یک نکته پافشاری دارند و آن هم برجام بدون آمریکا است و در این بین مهم‌ترین سپر اروپا برای مقابله با بازگشت تحریم‌های آمریکا و استثنا کردن شرکت‌های اروپایی استفاده از قوانین 20 سال پیش خود در مقابل تحریم‌های آمریکایی است، قانونی که در سال 1996 در زمینه تقاضاها حول تحریم ثانویه آمریکا علیه کوبا، ایران و لیبی از سوی اتحادیه اروپا، تصویب شد اما از آن استفاده نشد و حالا می‌تواند برای مستثنا شدن شرکت‌های اروپایی در ارتباط با همکاری با ایران کاربرد داشته باشد و به‌نوعی چتر حمایتی برای شرکت‌های اروپایی که در ایران سرمایه گذاری کرده‌اند و یا به‌دنبال سرمایه گذاری هستند، باشد. دو روز پیش کمیسار اتحادیه اروپا در امور داخلی اعلام کرد: «اگر لازم باشد از این قوانین استفاده کنیم، ما آماده‌ایم».

همچنین «ژان کلود یونکر» رییس کمیسیون اروپا یک روز پیش در نشست خبری گفت: «اتحادیه اروپا قانونی را تا روز جمعه وضع خواهد کرد که به‌موجب آن شرکت‌های اروپایی را از تحریم‌های آمریکا علیه ایران منع خواهد کرد. این قانون هیچ دادگاهی را در جهت اعمال جریمه که ممکن است از سوی کاخ سفید علیه شرکت‌های اروپایی به‌منظور انجام تجارت در جمهوری اسلامی ایران وضع می‌کند، به‌رسمیت نمی‌شناسد».

او گفت: «به‌عنوان کمیسیون اروپا وظیفه داریم که از شرکت‌های اروپایی حفاظت کنیم. اکنون نیاز به اقدام در این راستا داریم و این دلیلی است که در حال راه‌اندازی فرآیند فعال کردن «بخشنامه مسدود کردن» که مربوط به سال 1996 میلادی است، هستیم و این کار را انجام خواهیم داد. همچنین تصمیم گرفتیم که به بانک سرمایه گذاری اروپا اجازه دهیم تا به سرمایه گذاری شرکت‌های اروپایی در ایران تسهیل بخشد. کمیسیون اروپا خودش همکاری با ایران را حفظ خواهد کرد.

اما با وجود این حمایت‌های بسیار قوی اتحادیه اروپا از ادامه برجام و فعالیت شرکت‌های اروپایی در ایران در روزهای گذشته اخبار متعددی از احتمال قطع همکاری‌های شرکت‌های اروپایی با ایران منتشر می‌شود، برای مثال شرکت توتال غول نفتی فرانسوی اعلام کرده است که با ایران قطع رابطه خواهد کرد و دیگر علاقه‌ای به سرمایه گذاری در فاز 11 پارس جنوبی ندارد و یا مسئولان شرکت نفتی انی ایتالیا گفته‌اند که سرمایه گذاری جدیدی در کشورمان انجام نخواهد داد و حتی شرکت فولادساز دانیلی هم از خروج از ایران خبر داده است.

اما سؤال اصلی این است که؛ چرا با وجود حمایت‌های اتحادیه اروپا و کشورهای اروپایی شرکت‌های اروپایی از بازگشت تحریم‌های آمریکا می‌ترسند؟ پاسخی که باید جواب آن را در دو نکته دانست؛ اول حجم روابط این شرکت‌ها با آمریکا و سرمایه گذاری و حضور این شرکت‌ها در آمریکا است و دوم اثرات روانی ترس از تحریم‌های آمریکا است که باعث می‌شود ادامه فعالیت‌های شرکت‌های اروپایی با ایران سخت شود.

این یک واقعیت است که ایران در راه ادامه همکاری اقتصادی با مقامات و دولت‌های اروپایی که با شرکت‌های بین المللی اروپایی و اتحادیه‌های صنعتی، تجاری، کشاورزی و... این کشورها طرف قرارداد است و این شرکت‌ها هم در نهایت به‌دنبال حفظ منافع اقتصادی خود هستند.

رئیس جمهور فرانسه در پایان نشست سران اروپا در بلغارستان در واکنش به سؤال خبرنگاران در ارتباط با خروج توتال از ایران گفت: «ما نمی‌خواهیم شرکت‌های فرانسوی را به ماندن در ایران مجبور کنیم؛ رئیس‌جمهور فرانسه، مدیرعامل توتال نیست. من خواهان آن هستم که شرکت‌های فرانسوی بتوانند با توجه به پتانسیل بازار ایران، در این کشور بمانند ولی مدیر اجرایی توتال از منافع خودشان دفاع می‌کند. این وظیفه آنهاست که خطر ماندن در ایران را با خطرهایی که در عربستان و آمریکا متوجه آنها می‌شود، مقایسه کنند».

همچنین مدیرعامل آژانس صادرات بلژیک، پاسکال دلکومینت، به یورونیوز گفت تنها تحریم‌ها نیستند که سرمایه گذاری در ایران را سخت می‌کنند: «انعکاس ترس و واهمه از اجرای تحریم‌ها پای برخی از سرمایه گذاران بزرگ برای ورود به ایران را سست می‌کند. ترس از تحریم‌ها اثرات روانی زیادی هم دارد».

به‌اعتقاد کارشناسان اقتصادی باتوجه به شرایط کنونی مسئولان اقتصادی کشورمان باید با انجام اقداماتی علاوه بر اینکه ریسک سرمایه گذاری در کشورمان را کاهش می‌دهند به‌دنبال همکاری با شرکت‌هایی باشند که منافع چندانی در آمریکا ندارند و با آمریکا مبادلات اقتصادی گسترده‌ای ندارند و نگران تحریم‌های آمریکا نیستند.