آخرین تیر ترکش اروپا برای نجات برجام
بازگشت به قانون ۲۲ سال پیش برای نجات برجام؛ این آخرین تیر از ترکش رهاشده اروپایی‌هاست بعد از یک روز نشست در بروکسل با ایران و دو روز نشست در صوفیه؛ محافظت از شرکت‌های اروپایی در برابر تحریم‌های آمریکا علیه ایران. این قانون که پیش‌تر برای تجارت با کوبا وضع شده بود، قرار است از اواسط مرداد یعنی زمانی که مکانیسم تحریمی آمریکا بازگشایی می‌شود، اجرا شود.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از شرق، بعد از خروج هفته گذشته آمریکا از برجام، ایران از این توافق خارج نشد، اروپا هم تلاشش برای اینکه توافق را بدون آمریکا ادامه دهد، آغاز کرد. وزیر امور خارجه ایران به چین و روسیه سفر کرد و موافقت آنها را برای ادامه حیات برجام گرفت. ایستگاه بعدی رایزنی برجام، بروکسل بود و مذاکره با حضور وزرای خارجه ایران، انگلیس، فرانسه، آلمان و فدریکا موگرینی بر سر راه‌های ادامه همکاری اقتصادی اروپا با ایران بدون آمریکا بررسی شد. سران اروپایی اما یک گام دیگر باید برمی‌داشتند آنها قرار بود در صوفیه، پایتخت بلغارستان، دور هم جمع شوند، چهارشنبه و پنجشنبه این نشست برگزار شد و بعد از نشست، رئیس کمیسیون اتحادیه اروپا اعلام کرد: این اتحادیه برای محافظت از شرکت‌های اروپایی در برابر تحریم‌های آمریکا علیه ایران قرار است مقررات مسدودکننده‌ای را به اجرا درآورد. مقرراتی مربوط به سال ۱۹۹۶ که آغاز فرایند آن، از روز گذشته (جمعه) آغاز شد. به گزارش ایسنا به نقل از خبرگزاری رویترز، کمیسیون اروپا دیروز با انتشار اطلاعیه‌ای اعلام کرد که روند تجدید مقررات مسدودکننده را آغاز کرده که از تجارت اروپایی‌ها در ایران پس از خروج آمریکا از توافق هسته‌ای و وضع مجدد تحریم‌ها علیه تهران محافظت می‌کند. اگرچه اروپایی‌ها در واکنش به خروج آمریکا از برجام دست به چنین ابتکاری زده‌‌اند، اما هنوز مشخص نیست این ابتکار عمل تا چه میزان می‌تواند مثمر ثمر باشد؛ همان‌طور که امانوئل مکرون و آنگلا مرکل تأکید می‌کنند که آنها به عنوان مقامات دولتی نمی‌توانند به شرکت‌های خصوصی در مورد تجارت با ایران یا هر کشور دیگری دستور بدهند. روزهای گذشته برخی شرکت‌های اروپایی اعلام کردند که از تجارت با ایران خارج می‌شوند اما مقاماتشان در حال رایزنی برای نجات برجام بودند.
پیشگیری از مجازات
کمیسیون اروپا در اطلاعیه خود اعلام کرد که روند رسمی مقررات مسدودکننده را با به‌روزرسانی فهرست تحریم‌های آمریکا علیه ایران آغاز کرده است. این اقدام اتحادیه اروپا مانع از آن می‌شود که شرکت‌های اروپایی با تحریم‌های آمریکا همکاری کنند و هیچ حکم قانونی که مجازات آمریکا را به اجرا درمی‌آورد به رسمیت نمی‌شناسند. این مقررات اولین بار در سال 1996 زمانی که آمریکا تلاش می‌کرد شرکت‌های خارجی را به دلیل تجارت با کوبا مجازات کند، تصویب شد اما هیچ‌گاه به طور رسمی به مرحله اجرا درنیامد. دونالد ترامپ بعد از اعلام خروج آمریکا از برجام، دستور بازگشت تحریم‌های ایران را نیز صادر کرد. تحریم‌های نفتی و دادوستد با بانک مرکزی ایران پس از یک بازه زمانی 90 و 180روزه دوباره وضع می‌شود. این در حالی است که فعلا شرکت‌های اروپایی تصمیمی برای ترک ایران نگرفته‌اند البته چند شرکت اروپایی از قبیل زیمنس و دنیلی در روزهای گذشته، اعلام کردند که همکاری با ایران را قطع کردند. با این حال کمیسیون اروپا روز گذشته اعلام کرد که این اقدام اتحادیه اروپا در دو ماه اجرائی می‌شود مگر اینکه پارلمان اروپا یا دولت‌های اتحادیه اروپا به طور رسمی با آن مخالفت کنند. همچنین این روند می‌تواند در صورت حمایت قوی سیاسی زودتر از این اجرا شود.
تا زمانی که ایران احترام می‌گذارد
به گزارش یورونیوز، شامگاه چهارشنبه در پایان اولین روز این هم‌اندیشی سران اتحادیه اروپا بر اتخاذ یک «رویکرد واحد» در قبال توافق هسته‌ای ایران تأکید و اعلام کردند که با وجود کناررفتن آمریکا از برجام، تا زمانی که ایران به این توافق احترام بگذارد، آنها نیز برای حفظ توافق هسته‌ای تلاش می‌کنند. به گزارش رویترز، اروپا به عنوان دومین خریدار بزرگ نفت ایران و یکی از شرکای تجاری بزرگ این کشور پس از اجرای توافق هسته‌ای ایران و قدرت‌های جهانی و رفع تحریم‌های این کشور صدها میلیارد یورو در جمهوری اسلامی سرمایه‌گذاری کرده است از این‌رو صادرات نفت و دیگر محصولات انرژی ایران به اروپا در سال 2016 در مقایسه با سال گذشته آن رشدی 344درصدی داشته و به 5.5 میلیارد یورو رسید. سرمایه‌گذاری اتحادیه اروپا در ایران به ویژه از سوی آلمان، فرانسه و ایتالیا نیز از سال 2016 به بیش از 20 میلیارد یورو در زمینه‌های مختلف هوافضا تا انرژی رسیده است. یکی دیگر از اقداماتی که کمیسیون اروپا در این زمینه اتخاذ کرده، شامل درخواست از دولت‌های اروپایی برای نقل و انتقالات با بانک مرکزی ایران و آغاز روند قانونی تأمین مالی پروژه‌های اروپا در ایران توسط بانک سرمایه‌گذاری اروپا می‌شود. این کمیسیون اعلام کرد که به‌عنوان بخشی از تلاش‌هایش برای اجرای تعهداتش ذیل توافق هسته‌ای 2015 کمک مالی به ایران را حفظ خواهد کرد. در ادامه اطلاعیه کمیسیون اروپا آمده است: این رویکرد می‌تواند به مقامات ایران برای دریافت درآمدهای مرتبط با فروش نفت به‌ویژه در صورت وضع تحریم‌های آمریکا که می‌تواند نهادهای اروپایی فعال در دادوستدهای نفتی با ایران را هدف قرار دهد، کمک کند. این کمیسیون همچنین اعلام کرد کمیسیونر انرژی اروپا قرار است در یک سفر سه‌روزه که از روز 18 می آغاز می‌شود، با مقامات ایرانی در تهران ملاقات و روابط با این کشور در حوزه انرژی را تقویت کند. قرار است کمیسیونر انرژی اروپا امروز با علی‌اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی هسته‌ای دیدار کند.
تأثیر تحریم آمریکا خنثی می‌شود
ژان کلاد یانکر، رئیس کمیسیون اتحادیه اروپا در یک پاسخ شفاف به این اقدام آمریکا، اعلام کرد این اتحادیه قصد دارد مقرراتی مشابه قانون 1996 را اجرائی کند که مانع از همکاری شرکت‌های اروپایی با تحریم‌هایی که آمریکا قرار است علیه ایران وضع کند، می‌شود. ما به‌عنوان کمیسیون اروپا وظیفه داریم از شرکت‌های اروپایی محافظت کنیم. اکنون لازم است که دست به اقدام بزنیم و به همین دلیل است که فرایند فعال‌سازی «مقررات مسدودکننده 1996» را آغاز می‌کنیم. یانکر همچنین تصریح کرد: ما فرایند مقررات مسدودکننده را آغاز می‌کنیم که هدف آن خنثی‌کردن تأثیر تحریم‌های فرامرزی آمریکا در اتحادیه اروپاست. رئیس کمیسیون اتحادیه اروپا افزود: تأثیرات تحریم‌های آمریکا خنثی خواهد شد، این وظیفه اتحادیه اروپاست تا از تجارت اروپایی‌ها محافظت کند که به‌ویژه برای تجارت‌های کوچک‌تر و متوسط اعمال خواهد شد. همچنین دونالد تاسک، رئیس شورای اروپا در نشست رهبران اتحادیه اروپا، گفت: ما به طور یکپارچه توافق کردیم اتحادیه اروپا تا زمانی که ایران به تعهداتش ذیل توافق هسته‌ای عمل کند، ما نیز در این توافق باقی خواهیم ماند. علاوه بر این، این کمیسیون اعلام آمادگی کرده است که هر زمان پای منافع اروپایی به میان بیاید، وارد عمل شود. بنا بر این گزارش، مقررات مسدودکننده قانونی است که در یک حوزه قضائی داخلی به اجرا درآمد که هدف آن ایجاد مانع در برابر قانونی است که توسط یک نهاد خارجی اعمال شده است و به میزان زیادی به‌عنوان یک تلاش برای اعمال فشار بر واشنگتن محسوب می‌شود تا شرکت‌های اروپایی که با ایران تجارت می‌کنند را مجازات نکند. بانک سرمایه‌گذاری اروپا نیز قرار است یک مسیر تأمین مالی برای انجام تجارت با ایران فراهم کند. کمیسیون اروپا همچنین می‌گوید: «این فرایند انسداد، جلوی هر نوع حکم تحریمی را که از سوی دادگاه‌های آمریکا علیه شرکت‌های اروپایی صادر می‌شود، می‌گیرد و هیچ کدام از احکامی را که دادگاه‌های آمریکایی در این خصوص صادر کنند به رسمیت نمی‌شناسد».
ترامپ: اتحادیه اروپا بدترین رفتار را با ما داشته
اما اقدام حمایتی اتحادیه اروپا با واکنش رئیس‌جمهوری آمریکا مواجه شد. دونالد ترامپ پنجشنبه در نشست وزیران کابینه این کشور گفت: «رفتار اتحادیه اروپا تا پیش از این در زمینه تجاری برای آمریکا و برای کارگران آمریکا وحشتناک بوده است. سال گذشته ما با یک تراز تجاری منفی ۱۵۱میلیون‌دلاری [با اروپا] مواجه شدیم. من ژان کلود [یونکر، رئیس کمیسیون اروپا] را خیلی خوب می‌شناسم. دونالد [تاسک] را هم خیلی خوب می‌شناسم و هر دوشان را دوست دارم، اما آنها خیلی سرسخت هستند و در گذشته هیچ‌کس [از طرف آمریکا] با آنها مذاکره نکرده است. حقیقت این است که به جز چین و چند کشور دیگر، اتحادیه اروپا با ما بدترین رفتار ممکن را داشته است». به گزارش یورونیوز، دونالد تاسک، رئیس شورای اروپا روز چهارشنبه در حاشیه نشست صوفیه، با اشاره به تصمیم‌های اخیر دولت آمریکا از جمله خروج از برجام و تهدید به وضع تعرفه‌های تجاری گفته بود که «پیش‌بینی‌ناپذیربودن» دونالد ترامپ خوب است، اما این روش تنها ضد مخالفان و دشمنان کاربرد دارد و نباید برای دوستان این کشور به کار گرفته شود. وی در واکنش به سیاست‌های رئیس‌جمهوری آمریکا گفته بود: «در زمینه ایران و رویکردی که این کشور به اروپا و دنیای غرب دارد، نه توقع زیادی داریم و نه دچار توهم شده‌ایم. اما هنگامی که پای واشنگتن در میان باشد، خیلی بیش از این چیزها از دوستان‌مان در آمریکا انتظار داریم». دونالد تاسک همچنین به طعنه افزوده بود که اروپا با «چنین دوستانی» نیاز به «دشمن» ندارد. در نشست صوفیه اما برخی سران کشورهای اروپایی بر این تأکید داشتند که علاوه بر حفظ برجام باید ایران را متقاعد کرد تا در موارد دیگری نیز پای میز مذاکره بنشیند؛ از جمله مسائل منطقه‌ای و موشکی. ازجمله صدراعظم آلمان گفت: «همه کشورهای عضو اتحادیه اروپا به این دیدگاه مشترک رسیده‌اند که توافق هسته‌ای کامل نیست اما باید در این توافق باقی ماند و هم‌زمان مذاکرات با ایران را در دیگر موضوعات از جمله موشک‌های بالستیک ادامه داد». آنگلا مرکل قصد دارد این هفته به چین و روسیه سفر کند که توافق هسته‌ای با ایران یکی از اصلی‌ترین موضوعات این سفرهاست. مرکل در صوفیه ضمن تأکید بر پایبندی بر برجام گفت «ما باز هم به رایزنی‌هایمان با واشنگتن ادامه خواهیم داد». او روزگذشته نیز برای رایزنی برجامی با پوتین، رئیس جمهوری روسیه، تلفنی صحبت کرده است.
مکرون: من رئیس توتال نیستم
امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، نیز در نشست سران اتحادیه اروپا با بیان اینکه نمی‌توان شرکت‌ها را ملزم به تجارت با ایران کرد، گفت: ما نمی‌خواهیم یک جنگ تجاری استراتژیک با آمریکا بر سر توافق هسته‌ای با ایران راه بیندازیم. به گزارش ایسنا به نقل از رویترز، مکرون هرگونه جنگ تجاری با آمریکا به دلیل خروج این کشور از توافق هسته‌ای با ایران را غیرمحتمل دانست. رئیس‌جمهور فرانسه همچنین در سخنانش اذعان کرد شرکت‌هایی که خواهان تجارت با ایران یا سرمایه‌گذاری هستند، به‌ویژه شرکت‌های چندملیتی که روابط تجاری نزدیک با آمریکا دارند، وضعیت مناسبی نخواهند داشت. وی تصریح کرد: ما نمی‌خواهیم یک جنگ تجاری استراتژیک علیه آمریکا بر سر ایران راه بیندازیم. ما نمی‌خواهیم برای مقابله با واشنگتن شرکت‌های آمریکایی را تحریم کنیم، این کار عاقلانه نیست. درحالی‌که شرکت فرانسوی بزرگ توتال روز چهارشنبه اعلام کرده که ممکن است پروژه چندین‌میلیارددلاری خود با ایران را متوقف کند، مگر اینکه از تحریم‌های آمریکا مستثنا شود، امانوئل مکرون گفته رئیس‌جمهور فرانسه مدیر توتال نیست، اولویت من تجارت در ایران نیست، اولویت من ژئوپلیتیک، پرهیز از تنش و تلاش برای گشایش اقتصاد و جامعه ایران است.
نگرانی اتریش
سباستین کورتس، صدراعظم جوان اتریش، نیز نسبت به سیاست‌های غیرقابل پیش‌بینی آمریکا ابراز نگرانی کرد. به گزارش اسپوتنیک، صدراعظم اتریش در صفحه توییتر خود نوشت: شاهد سیاست بسیار غیرقابل پیش‌بینی آمریکا هستیم که منافع اقتصادی ما را در اتریش و اروپا تهدید می‌کند. وی به این موضوع اشاره کرد که اتریش و دیگر کشورهای اروپایی در امر صادرات مشارکت و فعالیت بسیاری دارند و این موضوع مستلزم آن است که بازار در حالت تعادل باشد و محدودیت‌های تجاری متوقف شود. صدراعظم اتریش تأکید کرد: اتریش و اروپا نیازمند صادرات مبتنی‌بر مقررات، فقدان محدودیت‌های تجاری جدید و مشخصا پایبندی به توافق هسته‌ای ایران هستند. او همچنین در نشست صوفیه گفته که توافق را ادامه می‌دهیم، اما برای نجات برجام زمان کمی داریم.
آمریکا به دنبال ائتلاف علیه ایران
سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا در واکنش به تصمیم اروپایی‌ها گفت: آمریکا به دنبال تشکیل ائتلافی متشکل از کشورهای مختلف از سراسر جهان برای مقابله با ایران است. هدر نائورت در نشست خبری روز پنجشنبه خود در پاسخ به سؤالی درباره تصمیم برخی شرکت‌های اروپایی برای توقف تجارت با ایران و اینکه آیا آمریکا استثنائی برای این شرکت‌ها در نظر می‌گیرد؟ گفت: این شرکت‌ها فرصت دارند تا فعالیت‌های خود را کاهش دهند و تصمیم بگیرند می‌خواهند با ایران تجارت کنند یا نه. این دولت (آمریکا) همواره نسبت به نگرانی‌هایش درباره فعالیت‌های بی‌ثبات‌کننده ایران شفاف بوده است. بنابر گزارش پایگاه اینترنتی وزارت امور خارجه آمریکا، نائورت در ادامه ادعاهای خود گفت: آمریکا به‌سختی تلاش می‌کند تا ائتلافی را متشکل از بسیاری از کشورهای سراسر جهان ایجاد کند که هدف آن، نگاه‌کردن به ایران از دریچه‌ای واقع‌بینانه‌تر و نه‌فقط از دریچه توافق هسته‌ای است، چراکه فعالیت‌های بی‌ثبات‌کننده ایران نه‌تنها تهدیدی علیه منطقه، بلکه تهدیدی علیه جهان است. وی با ادعای اینکه آمریکا در کنار مردم ایران ایستاده است، گفت که وزیر امور خارجه کشورش در همین راستا تماس‌های متعددی را با همتایان خود از کشورهای مختلف انجام داده تا درباره نگرانی‌های واشنگتن نسبت به فعالیت‌های ایران و اولویت سیاست خارجی‌اش برای رسیدگی به این مسئله رایزنی کند. سخنگوی دستگاه دیپلماسی آمریکا مدعی شد: کشورهایی که با آنها گفت‌وگو داشته‌ایم نسبت به تهدیدی که ایران علیه‌شان ایجاد می‌کند مطلع هستند و ما به دنبال دیدارها و رایزنی‌های بیشتر با آنها در این زمینه هستیم.
ادعای ترامپ درباره نقش ایران در مشکلات منطقه
رئیس‌جمهوری آمریکا با تکرار ادعاهایش علیه کشورمان، مدعی شد پسِ از هر مشکلی در خاورمیانه ایران قرار دارد. به گزارش ایسنا، دونالد ترامپ پیش از دیدار با دبیرکل ناتو در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه آیا آمریکا خواهان نقش پررنگ‌تر ناتو در سوریه است، ادعا کرد: من فکر می‌کنم با خروج از توافق هسته‌ای با ایران که یک توافق وحشتناک برای آمریکا و جهان بود، به سوریه کمک کردم. از نظر من، سوریه به‌زودی باثبات خواهد شد. شما شاهد آن اتفاق خواهید بود. او در بخش دیگری از سخنانش گفت: اینکه آمریکا از توافق با ایران خارج شده، اتفاق بزرگی است؛ چراکه این توافق احمقانه‌ای برای آمریکا و همچنین برای جهان است. او همچنین درباره بازگرداندن تحریم‌های واشنگتن علیه تهران گفت: این تحریم‌ها بسیار گسترده خواهند بود و ما این تحریم‌ها را علیه ایران وضع خواهیم کرد.
