معاینه‌های بـهاری خودرو
اگر جزو آن دسته افرادی بوده‌اید که در تعطیلات نوروز با خودروهای شخصی خود به سفر رفته‌اید، فراموش نکنید که با پایان تعطیلات و گشت و گذارهای بهاری نوبت به سرکشی و بازرسی از مرکبتان رسیده است؛ اگر در این چند روز از راه‌های دیگری برای مسافرت بهره برده‌اید نیز باید ماشینتان را برای بهتر کار کردن در فصل بهار و تابستان آماده کنید.
بررسی سامانه خنک‌کننده
قطعات بی‌شماری که در مجموع موتور خودرو را تشکیل داده‌اند در زمان روشن بودن و فعالیت آن با سرعت زیاد در حال حرکت هستند. این حرکت در نهایت باعث ایجاد گرما شده و اگر کنترل آن از حد طبیعی خارج شود، می‌تواند دردسرهای فراوانی را برای مالک خودرو به‌وجود بیاورد. به همین منظور برای خنک کردن مجموعه موتور و همچنین نظارت دقیق بر میزان حرارت آن، سیستم دقیقی طراحی شده که بازرسی و مراقبت از آن بسیار حیاتی است؛ خصوصا بعد از پایان زمستان و شروع فصول گرم‌تر سال.
مایع به کار گرفته شده در مدار خنک‌کننده خودرو معمولا ترکیبی از مواد شیمیایی ضدجوش، ضدیخ و آب است که هم از افزایش دما و یخ‌زدگی آب جلوگیری می‌کند و هم مانع رسوب املاح و ناخالصی‌ها در مسیر گردش آب می‌شود. توصیه می‌کنم این مایع هر سال تعویض شود تا بتواند با قدرت بهتری وظیفه خود را انجام دهد. حجم مایع خنک کننده موتور در خودروهای سواری تقریبا پنج تا شش لیتر است که برای ساخت آن از دو لیتر مایع خنک‌کننده و سه لیتر آب استفاده می‌شود. پس از باز کردن پیچ تخلیه رادیاتور و خروج مایعات موجود در آن و شبکه گردش آب، منبع انبساط را مجددا از آب پر کنید و بگذارید تخلیه شود. این کار کمک می‌کند تا مسیر حرکت مایع خنک‌کننده شسته شده، رسوبات و املاح موجود تا جای ممکن خارج شوند. همزمان با بستن پیچ تخلیه رادیاتور، مایع خنک‌کننده تازه‌ای که تهیه کرده‌اید را در مخزن ذخیره آب رادیاتور بریزید تا جایی که سطح آن با علامت حداکثر«MAX » برابر شود. پس از بستن درِ مخزن، موتور خودرو را روشن و کمی صبر کنید تا فن رادیاتور یکبار روشن و خاموش شود. مجددا سطح مایع مخزن را بررسی کنید؛ احتمال کم شدن میزان آن به دلیل پخش‌شدن در نقاط خالی از آب موتور وجود دارد.
نکته مهم دیگری که حتما باید مورد بازرسی قرار گیرد اطمینان از سلامت ترموستات است. این قطعه حساس که وظیفه کنترل حرارت مایع خنک‌کننده موتور را به عهده دارد اگر دچار مشکل شود و نتواند بموقع باز و بسته شود، خطرات بسیاری از پاره شدن لوله انتقال آب موتور به رادیاتور تا سوختن واشر سرسیلندر را به دنبال خواهد داشت. همچنین از سلامت فن رادیاتور نیز مطمئن شوید. این قطعه که با یک موتور الکتریکی کار می‌کند به مرور زمان مستهلک شده و ممکن است نتواند بخوبی کار مکش هوای بیرون به سمت شبکه‌های رادیاتور را انجام دهد. در این صورت زمان بیشتری برای خنک کردن آب داخل رادیاتور نیاز خواهد بود. در پایان اگر هنگام رانندگی متوجه بالا رفتن آمپر آب بیشتر از حالت طبیعی شدید، خودرو را متوقف کرده و ضمن خودداری از خاموش کردن آن بگذارید مدتی در حالت ثابت بدون فشار کار کند. همچنین از باز کردن در مخزن انبساط و در رادیاتور در این حالت به شدت خودداری کنید. زیرا با خروج آب داغ و بخار روبه‌رو خواهید شد.
بازرسی سامانه تهویه و کولر
هرچند در روزهای بارانی زمستان برای از بین بردن بخار شیشه‌ها از سیستم تهویه مطبوع و کولر استفاده می‌کردیم، اما لزوم استفاده از این سیستم در تابستان بسیار حیاتی‌تر به نظر می‌رسد. سیستم کولر نیز همانند دیگر سیستم‌های خودرو از اجزای مختلفی تشکیل شده که برای کار کردن و مهم‌تر از آن درست کار کردن آنها به بازرسی و کنترل دوره‌ای نیاز است.
مهم‌ترین جزء تشکیل‌دهنده این سیستم گازی است که در لوله‌های آلومینیومی مدار با فشار بسیار زیاد تزریق شده است. این گاز که انواع مختلفی دارد با توجه به نوع خودرو و کندانسور آن از حجم متفاوتی نیز برخوردار است و در کنار آن روغن مناسب همان روغن نیز به کار برده می‌شود. همچنان که اشاره شد این گاز تحت فشار بسیار زیاد در مدار تزریق می‌شود؛ به همین علت کوچک‌ترین منفذ به‌وجود آمده در اتصالات مدار باعث خروج آن خواهد شد. خروج گاز در ابتدا باعث کم شدن میزان برودت هوا و در نهایت نیز باعث از کار افتادن پیستون‌های تعبیه شده در کندانسور کولر خواهد شد. پس اگر این روزها کولر خودرویتان را روشن کردید و دیدید از سرما خبری نیست بدانید عامل اول و اصلی سرد نبودن هوا، کم بودن میزان گاز موجود در مدار کولر است. اگر پس از بازرسی از کم بودن گاز مطمئن شدید قبل از تزریق مجدد گاز نسبت به پیدا کردن محل نشت گاز اقدام کنید؛ زیرا شارژ مجدد گاز بدون اصلاح محل نشت آن فقط هدر دادن پول و وقت شما خواهد بود. محل اتصال اجزای مدار کولر معمولا با واشرهای لاستیکی خاصی به نام اورینگ آب‌بندی می‌شوند که این اورینگ‌ها به مرور زمان خاصیت خود را از دست داده و دیگر نمی‌تواند مانع خروج گاز و روغن شود. از آنجا که در کنار گاز، روغن نیز در مسیر لوله‌ها و اتصالات سیستم کولر وجود دارد، معمولا مناطقی که دچار مشکل شده‌اند به دلیل خروج روغن سیاه، کثیف و چرب‌تر هستند. پس اول دنبال رد چربی روی لوله‌ها و اتصالات کولر باشید یا در مرحله بعد می‌توانید با تزریق هوا به داخل مسیر و با استفاده از کف صابون، اتصالات خراب را شناسایی و نسبت به رفع ایراد آن اقدام کنید.
مورد بعدی که در زمان سرویس کولر باید به آن توجه کرد تعویض فیلترهایی است که در مسیر عبور گاز در داخل لوله‌ها تعبیه شده‌اند. این فیلترها که در خودروهای مختلف اندازه و فرم خاصی دارند به «فیلتر مدادی» معروف هستند و به مرور زمان و به خاطر جذب ناخالصی‌های همراه گاز و روغن، روزنه‌های داخل آن مسدود شده و مانع رفت و آمد راحت و استاندارد گاز در مسیر می‌شود. این فیلترها را که قیمت چندانی نیز ندارد هر بار قبل از تزریق گاز به مدار تعویض کنید.
برای تزریق گاز نیز نکته قابل اهمیت این است که فقط از همان گازی که از طرف سازنده خودرو توصیه شده است، استفاده کنید. در غیر این صورت باید آمادگی خراب شدن کندانسور را داشته باشید، زیرا عدم تناسب بین گاز، روغن و مکانیزم ساخته‌شدن کندانسور می‌تواند به خرابی اجزای حساس داخل سیلندر کندانسور منجر شود و تعمیر آن هزینه زیادی را به شما تحمیل خواهد کرد.
معمولا کندانسور کولر خودرو، نیروی مورد نیاز خود را از طریق یک تسمه لاستیکی که با فولی میل‌لنگ در ارتباط است به دست می‌آورد. این تسمه نیز به مرور زمان و به علت نزدیکی با موتور و گرمای آن خاصیت نرم و مقاوم بودن خود را از دست می‌دهد. با بازرسی و آزمایش از نرم‌بودن آن مطمئن شوید و اگر در سطح داخلی آن شیار و ترک‌هایی دیدید نسبت به تعویض آن اقدام کنید. همچنین فولی هرزگرد کولر که از یک پایه و یک بلبرینگ ساخته شده را نیز کنترل کنید؛ زیرا کارکرد بالا و همچنین نفوذ آب و گرد و خاک داخل بلبرینگ باعث خرابی آن و ایجاد صداهای غیرطبیعی می‌شود. ادامه کار این قطعه در حالت خراب می‌تواند در نهایت به توقف حرکت آن و پاره شدن تسمه کولر منجر شود. این قطعه نیز معمولا قیمت زیادی ندارد و اگر نخواستید آن را به طور کامل تعویض کنید می‌توانید با تهیه بلبرینگ با اندازه مناسب فقط آن قسمت را تعویض کنید. برای این کار نیز توصیه می‌شود هرگز از چکش استفاده نکنید. زیرا فشار ناگهانی چکش روی بلبرینگ باعث خرابی آن خواهد شد. این کار بهتر است با جک‌های هیدرولیک در تراشکاری‌ها انجام شود.
معاینه سیستم تعلیق
زمستان را پشت سر گذاشتیم. فصلی پر از بارندگی و رطوبت و آبگرفتگی معابر. همین بزرگ‌ترین دلیلی است که شما را مجاب به بازرسی و کنترل سیستم تعلیق خودرویتان کند. جدا از استهلاک به دلیل کار مداوم این سیستم در خودرو، وجود رطوبت، گل و لای و سرایت آنها در بخش‌های مختلف سیستم تعلیق نیز باعث خرابی و از کار افتادنشان می‌شود. فنربندی زیر خودرو، اتصالات سیستم تعلیق، بوش‌های لاستیکی و حتی کمک‌فنرها از اجزای مهمی هستند که همواره در معرض آبخوردگی بوده و ماندگاری رطوبت و گل و لای باعث خوردگی سطح آنها و از کارافتادنشان می‌شود. خراب شدن سیستم تعلیق علاوه بر ایجاد تکان‌های شدید و به‌وجود آوردن سر و صدا در کابین خودرو باعث کاهش میزان فرمان‌پذیری خودرو نیز می‌شود که این مشکل نسبت به دو مورد قبل بسیار خطرناک‌تر است.
برای امتحان درستی عملکرد سیستم تعلیق می‌توانید هر چهار طرف خودرو را با دو دست به سمت پایین فشار دهید، اگر خودرو به آرامی و بدون لرزش و صدا به جای قبلی خود بازگشت نشانه سلامت کمک‌فنرهاست. همچنین می‌توانید برای بازرسی سلامت سیستم جلوبندی زیر هر دو چرخ جلو را با استفاده جک آنقدر بالا بیاورید که بتوانید چرخ را بدون اتصال به زمین بچرخانید. در این حالت چپ و راست لاستیک را با دست گرفته و تکان دهید. این کار را در حالتی که بالا و پایین لاستیک را گرفته‌اید نیز انجام دهید. در هر دو حالت نباید شاهد خلاصی و صدای اضافی باشید. هرگونه حالت غیرعادی می‌تواند نشانه خرابی در قسمت‌های مختلف جلوبندی باشد. این سیستم در برخی مدل از خودروها همچون میتسوبیشی و داتسون در قسمت عقب خودرو نیز وجود دارد که به عقب‌بندی معروف است. در صورت وجود عقب‌بندی در خودرو به اتصالات و اجزای آن نیز همانند جلوبندی توجه شده و مورد بازرسی قرار گیرد.
همچنین می‌توانید در حالتی که خودرو خاموش است فرمان خودرو را به سمت چپ و راست با سرعت بچرخانید و با دقت به داخل موتور گوش کنید تا ببینید آیا صدایی از داخل جعبه فرمان به گوش می‌رسد یا نه. در این حالت هم هرگونه صدا یا لقی بین اتصالات جعبه فرمان می‌تواند مشکل‌ساز شود و باید هرچه سریع‌تر نسبت به رفع مشکل و تعویض قطعه خراب احتمالی اقدام کرد.
