زنان و آثار باستانی؛ قربانی بربریت داعش

داعش در عراق و سوریه به پایان راه رسیده است . داعش تابستان سه سال پیش آتشی در موصل برافروخت و 500 هزار نفر از اهالی آن را فراری داد. این آغاز کابوسی بود که وحشت بر تن خاورمیانه انداخت.

7 هزار زن ربوده شد

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از ایران، «ابوبکر البغدادی» سرکرده داعش در موصل اعلام خلافت کرد. موصل از جمله بزرگترین شهرهای عراق بود که با خیانت برخی افراد رده بالای ارتش عراق ظرف چند ساعت به تصرف داعش درآمد، سه سال بعد ویرانه آن به عراق بازگشت. آنها مردان را کشتند و زنان را به اسارت بردند. زنان ایزدی و آشوری از دیدگاه ایدئوژیک داعش «برده» بودند، پس، شهر بازار فروش زنان ایزدی شد. داعش، سنجار مهم‌ترین مرکز زندگی ایزدی‌ها را به اشغال خود درآورد. آنها مرد‌ها را کشتند و برخی پسربچه‌ها را به جنگ بردند. به گزارش العالم پسران را به جرم تماشای بازی فوتبال در تلویزیون دار زدند. زنان را به اسارت بردند. طی این سال ها آمار متفاوتی از زنان که به بردگی برده شدند ارائه شده‌اند.

بر اساس تحقیقات میدانی و شواهد تیم مرکز تحقیقات خشونت و جنسیت دانشگاه بریتانیایی بریستول، داعش بیش از 2500 زن ایزدی را ربوده است. از سوی دیگر «نارین شیخ شامو»، فعال ایزدی در کردستان عراق اسامی حداقل 4601 زن‌ایزدی را گزارش می‌دهد. آمارهای بعدی او بیش از 7 هزار زن اسیر را یاد‌آوری می‌کند اما همه آنها در خلال جنگ و بعد از آزادی موصل رهایی نیافتند. آنها کمیته جست‌و‌جوی زنان ایزدی را تشکیل دادند. به گزارش «سی ان ان» شامو احتمال می‌دهد که برخی از زنان از نشان دادن خود ترس داشته باشند. تراژدی بی‌نهایت تلخ بود. آنها کشته شدند. خودکشی کردند. میان مردان داعشی دست به دست شدند. بسیاری از دختران جوان را به رقه پایتخت داعش سوریه فرستادند. زنان زیادی هم در میان موصل تا رقه راهی برای فرار یافتند و به اردوگاه‌ها پناه بردند. برخی از خانواده‌ها توانستند با پرداخت باج دختران را آزاد کنند. زنان داعشی یا باید به ازدواج اجباری تن می‌دادند یا اسیر چند داعشی می‌شدند. رسانه‌ها از آنچه بر سر ایزدی‌ها آوار شد به «نسل کشی» داعش یاد کردند. قصه زنان ایزدی به همین جا ختم نشد. آنها برای آزادی خود و دیگر زنان اسیر دست به اسلحه بردند، «یگان‌های زنان شنگال» را تشکیل دادند و به عملیات آزادسازی رقه ملحق شدند.

داعش زنان را در یک گستره دیگر هم نشانه رفت؛ جهاد نکاح. زنانی که به میل و رغبت خود به داعشی‌ها پیوستند. هرچند آمار دقیقی از تعداد آنها وجود ندارد اما پیوستن دختران اروپایی به جهاد نکاح در بسیاری از گزارش‌ها پررنگ بود. دخترانی که از طریق فضای مجازی با داعش ارتباط گرفته و دور از چشم خانواده بار سفر بسته بودند. تعداد آنقدر زیاد بود که کشورها به سمت کنترل فضای مجازی رفتند. برخی از آنها هم پشیمان شدند اما همه نتوانستند برگردند. به گزارش یورو نیوز «نادیه مراد» و«لمیا حجی بشار» دو زن اسیر در چنگال داعش پس از فرار از طرف پارلمان اروپا مستحق دریافت جایزه ساخاروف شدند. جایزه ساخاروف به شخصیت‌ها و سازمان‌هایی داده می‌شود که زندگی خود را وقف دفاع از حقوق بشر و آزادی اندیشه کرده‌اند. نادیه مراد از جامعه جهانی خواست که عاملین جنایت‌های صورت گرفته توسط داعش در محکمه بین‌المللی مورد بازپرسی قرار گیرند.

موج مرگ

زنان ایزدی تنها تراژدی تلخ داعش نبودند. هزاران سوری هم جان خود را کف دست گذاشتند و از راه دریای اژه به سوی یونان و آلمان گریختند. آلمان با آنها از همه مهربان‌تر بود. برخی از کشورها راه ورود آنها را بستند تا نه راه پیش داشته باشند نه راه پس. پناهجویان و مهاجران باز هم در برزخ تجاوز و سوء استفاده قرار گرفتند. خبرها از مرز ترکیه نگران کننده بود. دریای اژه به یکی از پرخطرترین مسیرهای موج مهاجرت سوری‌ها تبدیل شد. پای بسیاری از آنها هرگز به اروپا نرسید. اژه بسیاری از آنها را بلعید و پیکر بی‌جانشان را به ساحل برگرداند. دریا هر روز یک کشتی لبریز از بیم و امید را می‌بلعید. 2015 یکی از مرگبارترین سال‌ها برای مهاجران و پناهجویان بود.

مصطفی دعوی 30 ساله که یک جوان مصری است به رسانه‌ها گفته است: «من تنها در 7 روز 57 جسد را شست و شو و دفن کردم. در یک روز یازده تن را دفن کردم که در میان آنها دو طفل بی‌سر وجود داشت.» در هر روز عکسی از مهاجران که در راه فرار به کام دریا می‌رفتند، افکارعمومی را با سؤال‌های بی‌پاسخ رو به رو می‌کرد. پیکر بی‌جان «آلان کردی» کودک سوری در ساحل ترکیه دنیا را تکان داد. برخی از مهاجران در تابوتی سرد به سوریه بازگردانده شدند،  بدون اینکه کسی باشد تا برای آنها قطره اشکی بریزد.

ویرانی تاریخ

بربریت داعش بی‌نهایت بود. هرآنچه بر سر راه خود می‌دیدند؛ تخریب می‌کردند. آنها تنها چند روز پس از آتش زدن بیش از 8 هزار دستنوشته و کتابخانه تاریخی موصل، مجسمه تاریخی شهر را هم ویران کردند. تخریب چهار منطقه باستانی دیگر هم از پیامدهای حضور این نیروی وحشی بود. ویرانی میراث فرهنگی عراق و سوریه دلنگرانی گروه‌های بین‌المللی را به دنبال داشت. نزدیکی فرهنگی ایران و عراق باعث واکنش ایرانی‌ها و دولتمردان آن شد. ایرینا بوکووا، دبیر کل یونسکوهم تراژدی ویرانی آثار باستانی و نقش برجسته‌ها را بسیار فراتر از یک مسأله فرهنگی دانست. او گفت: «این یک مسأله امنیتی بزرگ است. ما شاهد آن هستیم که چگونه تروریست‌ها با نابودی میراث فرهنگی، موجب بی‌ثباتی شده و می‌خواهند از این طریق سلطه خود را به نمایش بگذارند.»

بوکووا همچنین از دبیر کل سازمان ملل متحد و شورای امنیت سازمان ملل متحد خواست که مانع تخریب آثار فرهنگی از سوی گروه تروریستی داعش شوند. داعش اما برای نابودی آمده بود. مجسمه‌ها، دیوارها و قلعه شهر تاریخی نمرود تخریب شد. تاریخ آنها به سال 13 پیش از میلاد باز می‌گشت. شهر باستانی «هترا» هم از توحش داعش جان سالم به در نبرد. این شهر در سال 1987 در فهرست یونسکو ثبت شد. شهری در نزدیکی نینوا که 20 هزار سال قدمت دارد. هترا تلفیقی از معماری پارسی، یونانی و رومی است. آنها بخشی از میراث تمدن باستانی در شمال عراق در روستای «خورساباد» در شرق موصل را ویران کردند. پس از آن آتش به روی یک کلیسا متعلق به سده دهم میلادی گشودند. گورستانی که در کنار کلیسا بود با خاک یکسان شد. 12 هزار محوطه باستانی در عراق ثبت شده‌اند که 1800 اثر آن در مناطق تحت تصرف داعش قرار داشت. محکومیت‌های متعدد یونسکو راه به‌جایی نبرد. این سازمان هیچ پرسنلی را در مناطق تحت کنترل داعشی‌ها نداشت. ایرینا بوکووا از رهبران سیاسی و مذهبی خواست تا این جنایت‌ها را فاقد توجیه مذهبی و سیاسی بدانند. بان کی مون دبیرکل آن روزهای سازمان ملل متحد هم خواستار جلوگیری از تجارت غیر قانونی اشیا و گنجینه‌های تاریخی شد. او تخریب هدفمند میراث فرهنگی و باستانی را یک جنایت جنگی دانست.

ویرانی میراث فرهنگی به عراق محدود نشد. آنها معبد تاریخی پالمیرا (تدمر) در سوریه را هم تخریب کردند. ویرانی این معبد متفاوت با شیوه تخریب میراث فرهنگی عراق بود. اگر در عراق داعشی‌ها از دیوار بناها بالا می‌رفتند و به جان بخش‌های مختلف آن می‌افتادند در سوریه با مواد منفجره به جنگ تمدن رفتند. پالمیرا هم در فهرست جهانی یونسکو ثبت شده است. آنها مقدار زیادی مواد منفجره را در معبد «بعل شمین» گذاشتند و آن را منفجر کردند.

نیروهای داعشی «خالد الاسعد» مدیر باستان شناسی منطقه پالمیرا و از باستان‌شناسان بزرگ سوریه را به طرز فجیعی کشتند و صومعه تاریخی مسیحیان سوریه به نام «مارالیان» را نیز با خاک یکسان کردند. به عقیده داعش نگهداری از میراث فرهنگی نوعی «بت پرستی» بود.