کاهش ۴۲درصدی بارش‌ها نسبت به میانگین بلند مدت

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از ایران، این رقم 6.4 درصد کمتر از میزان بارش‌ها در مدت مشابه سال قبل و 42.1درصد کمتر از متوسط 48 سال گذشته در این بازه زمانی است. با این حساب بیش از 1.2 میلیارد مترمکعب نسبت به سال گذشته و 8.1 میلیارد مترمکعب نسبت به درازمدت، کاهش بارش در کشور رخ داده است.

البته در نظر گرفتن میزان بارش‌های 49 روزه برای مقایسه یک سال آبی با سال‌های آبی گذشته کار دقیقی نیست اما بررسی این آمار یکی از مقیاس‌های معتبر در زمینه بررسی خشکسالی و ترسالی است. ممکن است که تا مهرماه سال آینده این کاهش بارش جبران یا آنکه شرایط کم آبی تشدید شود.

وقتی صحبت از 1.2 میلیارد متر مکعب آب می‌شود، این مثال می‌تواند به درک موضوع کمک کند. اینکه حجم مخزن سد کرخه یکی از بزرگ‌ترین سدهای خاکی دنیا و بزرگ‌ترین سد خاکی ایران و خاورمیانه حدود ۴۳۰ میلیون متر مکعب است. یا آنکه مجموع ظرفیت سدهای تأمین‌کننده آب تهران، یک میلیارد و 930 میلیون متر مکعب است.

با مقایسه این آمار می‌توان تا اندازه‌ای به عمق فاجعه پی برد. البته وزیر جدید نیرو به این موضوع اعتقادی ندارد و می‌گوید که تغییرات اقلیم و کم آبی کشور تنها بهانه ای است برای اصلاح نکردن نحوه مدیریت منابع. وگرنه با همین میزان منابع آبی موجود نیز می‌توان کشور را بدون بحران آبی مدیریت کرد.

این ادعا از زبان کسی مطرح می‌شود که دانشمند آب است و سابقه بین‌المللی فعالیت در عرصه مدیریت منابع آب دارد. رضا اردکانیان معتقد است: مباحث مربوط به تغییر اقلیم را کنار بگذاریم و به مدیریت منابع موجود بپردازیم. برنامه برای مدیریت صحیح منابع سال هاست که وجود دارد. اگر نگوییم برای اجرای آن خیلی دیر شده ولی قطعاً زمان آن رسیده که با جدیت تمام به اجرای آن تکالیف قانونی با تفصیل متناسب با شرایط روز بپردازیم.

در این باره رضا مکنون، عضو هیأت علمی دانشگاه صنعتی امیرکبیر گفت: «کاهش بارش‌ها در هر سال تنها بخشی از مشکل بخش آب کشور است. در تمام این سال‌ها ما فراتر از بحران حرکت کردیم. به‌طوری که در گذشته اعلام می‌شد که سالانه حدود 400 میلیارد متر مکعب آب به ایران وارد می‌شود که تقریباً 270 میلیارد متر مکعب آن تبخیر می‌شود و فقط 130 میلیارد متر مکعب باقی می‌ماند. مشکل از آنجایی شروع شد که نخست، ما فکر کردیم تمام این 130 میلیارد متر مکعب را می‌توانیم استفاده کنیم و دوم آنکه به مرور حدود 15 تا 20 درصد از این میزان آب ورودی کاسته شد. به عبارت دیگر به جای 400 میلیارد متر مکعب آب اکنون نزدیک به 350 میلیارد متر مکعب از طرق مختلف وارد کشور می‌شود و جالب است که در همین حال افت آب باقیمانده بیش از15 تا 20 درصد بوده است. به طوری که اکنون کمتر از 100 میلیارد متر مکعب آب در سال وارد سفره‌های زیرزمینی کشور می‌شود.»او ادامه داد: «علت آن هم تنها مربوط به کاهش بارش نیست، بلکه قسمت اعظم آن مربوط به مشکلاتی است که در حوضه‌های آبریز رخ داد. تغییر الگوهای مصرف، افزایش سطح زیرکشت و مشکلاتی از این دست که فراتر از پراکندگی جمعیت است. برای مثال ارومیه به‌عنوان یکی از پرآب‌ترین حوضه آبی کشور که زمانی شاهد 380میلیمتر در سال بارش نزولات جوی بود از نخستین مکان‌هایی است که در حال خشک شدن است. دلیلش هم دخالت‌های بشری و بی‌توجهی به حقابه محیط زیست است.»

مکنون با اشاره به برداشت بیش از 85درصد از منابع آب زیرزمینی اظهار کرد: درحالی که با بررسی‌های وزارت نیرو برای بهبود شرایط باید بیش از 40 درصد از این منابع را دست نزده برای محیط زیست باقی بگذاریم و این موضوع را به دستگاه‌های مربوطه نیز اعلام کرده است. بنابراین ما اکنون باید برای نخستین قدم یک تغییر چشمگیر در برداشت آبهای زیرزمینی ایجاد کنیم و برداشت‌ها را از 85 الی 90 میلیارد مترمکعب به 60 میلیارد متر مکعب برسانیم. این اتفاق یک دگرگونی عظیم در رفتار ما از تولید تا مصرف نیاز دارد. برای مثال به این منظور باید رفتارهایی نظیر انتقال آب بین حوضه‌ای را اصلاح کنیم.» این استاد دانشگاه عقیده دارد که باید با درک شرایط دیگر به‌دنبال راه حل‌ها برویم و زمانی برای تشریح شرایط موجود باقی نمانده است.