سهم هواشناسی در آلودگی تهران
وجود نوعی «غفلت» و «توهم اطلاعاتی» در تولید گزارش‌های هواشناسی سبب شده اثر ریزگردها بر کیفیت هوای تهران در اعلام آلودگی هوا نادیده گرفته شود.
دو بازیگر اصلی آلودگی هوای شهر تهران شامل ذرات معلق با قطر کوچک‌تر از ۵/ ۲ میکرون که منبع اصلی انتشار آنها خودروها و موتورسیکلت‌ها هستند و نیز ذرات معلق کوچک‌تر از ۱۰ میکرون که وزش بادهای آغشته به ریزگرد منبع اصلی انتشار آنها به‌شمار می‌رود، در صورتی که تحت‌تاثیر شرایط جوی به شکل توامان با افزایش غلظت روبه‌رو شوند، کیفیت هوای تهران را تا حد «بسیار ناسالم (بنفش)» با شاخص کیفیت هوای ۲۰۱ تا ۲۵۰ واحد دچار تنزل می‌کند. به گزارش دنیای اقتصاد، این در حالی است که اگر صرفا غلظت یکی از این دو عامل اصلی تشدید آلودگی از حد مجاز فراتر برود، عموما وضعیت هوا در شرایط «ناسالم برای گروه‌های حساس (نارنجی)» با شاخص ۱۰۱ تا ۱۵۰ یا «ناسالم برای عموم جامعه (قرمز)» با شاخص ۱۵۱ تا ۲۰۰ واحد قرار می‌گیرد.
در این میان نوع پایش هوا از بابت اینکه وضعیت ساعات و روزهای آتی هوای شهر به لحاظ غلظت آلاینده‌ها چگونه خواهد بود نیز می‌تواند در حساس‌سازی مدیران برای تسریع در اقدامات بازدارنده از آلودگی و در نتیجه در مهار آلودگی موثر باشد. در حال‌حاضر شرکت کنترل کیفیت هوای شهر تهران به سامانه‌ای مجهز است که اغلب اوقات با دقت نسبتا قابل‌قبولی، کیفیت هوای ۲۴ ساعت آینده پایتخت را پیش‌بینی می‌کند و با اطلاع‌رسانی از طریق کانال تلگرامی، سایت و دیگر روش‌ها، مردم را بی‌واسطه در جریان هشدارهای مربوط به افت کیفیت هوا و توصیه‌های مربوطه قرار می‌دهد. اما این امکان به تنهایی کمکی به پایتخت نمی‌کند. سازمان هواشناسی کشور نیز باید در گزارش‌های اوضاع جوی پایتخت که ارائه می‌کند، مساله ذرات آلاینده را لحاظ کند تا شرکت کنترل کیفیت نیز با استفاده از این اطلاعات، گزارش‌های کاربردی‌تری ارائه کند.
ماجرای سهم هواشناسی از آلودگی هوای تهران به‌ویژه در سه روز اخیر، به نوعی غفلت و توهم اطلاعاتی باز می‌گردد که در گزارش‌های هواشناسی تهران وجود دارد. هواشناسی وضعیت تهران را در چهارشنبه شب و پنج‌شنبه همراه با ناپایداری جوی، وزش باد و احتمال بارش پیش‌بینی کرده بود. با این حال به‌رغم اینکه قاعدتا باید از منشأ باد و آلوده بودن آن به ریزگرد که مسیر خود را از عراق آغاز کرده و با ورود به کشور، استان به استان مسیر را طی کرده تا به تهران رسیده است، مطلع می‌بود، اما در گزارش‌های خود به این موضوع اشاره‌ای نکرد. در نتیجه به‌رغم اینکه بسیاری از مدیران درگیر با آلودگی هوای تهران و اعضای کمیته اضطرار، تصور می‌کردند این ناپایداری جوی هوای تهران که از چند روز قبل به ذرات معلق کوچک‌تر از ۵/ ۲ میکرون خروجی از اگزوز خودروها آلوده بوده را پاک می‌کند و در نتیجه حتی اهتمامی برای تشکیل جلسه کمیته اضطراری نداشتند. این توهم اطلاعاتی سبب شد غلظت آلاینده‌ها در روز پنج‌شنبه برای مدت دست‌کم پنج ساعت از حد آلوده‌ترین روزهای تهران طی سال‌های اخیر فراتر برود و به شرایط «بسیار ناسالم» برسد.
در طول مدت پنج ساعت حاکمیت وضعیت بنفش بر تهران طی ساعات ۱۵ تا ۱۹ روز پنج‌شنبه، ذرات معلق ۱۰ میکرون ناشی از وزش بادهای توام با ریزگرد عامل اصلی تشدید آلودگی بود که عدم پیش‌بینی آن، به نقص هواشناسی بازمی‌گردد. هواشناسی باید در گزارش‌های خود درباره ناپایداری جوی، پیش‌بینی کند که بادهای در راه تهران «آلوده‌زا» هستند یا «آلوده‌زدا». چراکه شرکت کنترل کیفیت هوا صرفا به اطلاعات هواشناسی ایستگاه مهرآباد (تهران) دسترسی داشته و اختیار و امکان رصد اطلاعات ماهواره‌ای کل کشور را ندارد. غفلت هواشناسی از حضور موثر در مرکز هماهنگی و اطلاع‌رسانی آلودگی هوا (مهار) نیز سبب شده نقش این سازمان در عدم پیش‌بینی به‌موقع آلودگی هوا پررنگ‌تر شود. در حالی که نمایندگانی از وزارت بهداشت، سازمان حفاظت محیط‌زیست و شرکت کنترل کیفیت هوا در این مرکز حضور دارند، سازمان هواشناسی به دلیل آنچه «کمبود نیروی انسانی» عنوان کرده، از معرفی نماینده و حضور در این مرکز خودداری کرده است.
