آمادگی برای بارورسازی ابرها در روزهای پایانی هفته / بارش‌های سیلابی در راه ۴ استان است

به گزارش اقتصادآنلاین، با ورود سامانه جدید بارشی قدرتمند به کشور، رئیس سازمان توسعه و بهره‌برداری فناوری‌های نوین آب‌های جوی وزارت نیرو از آمادگی کامل تجهیزات برای اجرای عملیات بارورسازی ابرها در مناطق مستعد خبر داد. این عملیات که یک رویکرد علمی برای افزایش بهره‌وری بارش‌های موجود است، به صورت همزمان با وضعیت جوی کشور پیش می‌رود. در همین حال، رئیس مرکز ملی پیش‌بینی وضع هوا برای ۴ استان (بوشهر، کرمان، هرمزگان و فارس) هشدار سطح قرمز صادر کرده و از بارش‌های سیلابی شدید تا پایان هفته جاری (۲۸ آذرماه) خبر داده است. این گزارش تحلیلی به بررسی همزمان آمادگی‌های فنی برای مدیریت منابع آب و هشدارهای اضطراری هواشناسی می‌پردازد.

آمادگی‌ها برای افزایش بهره‌وری بارش‌ها (بارورسازی ابرها)

محمدمهدی جوادیان‌زاده، رئیس سازمان توسعه و بهره‌برداری فناوری‌های نوین آب‌های جوی وزارت نیرو، بر رویکرد علمی، هدفمند و تابع شرایط جوی دقیق اجرای پروژه‌های بارورسازی ابرها تأکید کرد. این فناوری به عنوان یکی از راهکارهای بلندمدت برای مقابله با خشکسالی و مدیریت پایدار منابع آب مطرح است.

۱. زمان‌بندی، استراتژی و تجهیزات عملیات

عملیات بارورسازی ابرها به شدت وابسته به شرایط سیناپتیک (وضعیت جوی) است و نمی‌تواند در هر شرایطی اجرا شود.

• زمان آغاز آمادگی عملیاتی: بر اساس اعلام مسئولین، آمادگی کامل تجهیزات و پرسنل فنی از تاریخ ۸ آبان ماه فراهم شده است و عملیات مستمر متناسب با ورود سامانه‌های مساعد بارشی آغاز شده است. این بدان معناست که پایش لحظه‌ای جو برای بهره‌برداری از ابرهای واجد شرایط ادامه دارد.

• تأکید بر افزایش بهره‌وری، نه خلق بارش: جوادیان‌زاده مجدداً تأکید کرد که این فناوری در ایران بر پایه "افزایش بهره‌وری" سامانه‌های بارشی موجود طراحی شده است، نه "خلق بارش" از آسمان صاف. هدف اصلی، به حداکثر رساندن میزان بارش دریافتی از سامانه‌هایی است که به‌طور طبیعی وارد منطقه می‌شوند.

• مناطق استراتژیک فعال: در حال حاضر، عملیات بارورسازی در چهار حوضه آبریز استراتژیک کشور به‌صورت پروژه‌ای و آزمایشی دنبال می‌شود:

  1. حوضه آبریز دریاچه ارومیه: با تمرکز بر تأمین منابع آب مورد نیاز برای احیای دریاچه.

  2. زاگرس مرکزی: مناطقی که نقش حیاتی در تأمین آب شرب و کشاورزی غرب کشور دارند.

  3. البرز مرکزی: مناطقی پیرامون پایتخت و تأمین‌کنندگان اصلی آب تهران.

  4. پروژه شمال‌شرق: با هدف تقویت منابع آب در مناطق کم‌بارش شرقی.

فصل اجرا: این پروژه‌ها معمولاً با توجه به فصل فعالیت سامانه‌های بارشی مناسب، تا نیمه اردیبهشت ماه سال آتی ادامه خواهد داشت.

۲. ارزیابی اثربخشی، استانداردها و الزامات فنی

یکی از مهم‌ترین چالش‌های فنی و علمی در حوزه بارورسازی ابرها، اثبات دقیق میزان افزایش بارش است.

• نتایج اولیه و ارزیابی‌های داخلی: بر اساس ارزیابی‌های آماری صورت گرفته در دوره‌های اجرای موفق، در برخی پروژه‌های خاص، افزایش بارش ۱۸ تا ۲۰ درصدی نسبت به مناطق کنترل شده (Baseline) ثبت شده است. این ارقام نشان‌دهنده پتانسیل بالای این فناوری در شرایط ایده‌آل جوی است.

• مقایسه با استانداردهای جهانی (WMO): سازمان جهانی هواشناسی (WMO) افزایش بارش در پروژه‌های بارورسازی ابرها را معمولاً در بازه ۵ تا ۱۵ درصدی قلمداد می‌کند. موفقیت‌های داخلی در این چارچوب علمی قرار گرفته و گاهی از سقف ۱۵ درصد نیز فراتر رفته است.

• فرآیند پیچیده ارزیابی نهایی: اعلام نتایج قطعی و رسمی منوط به پایان فرآیندهای کنترلی کیفی (Quality Control) داده‌های جمع‌آوری شده از رادارها و ایستگاه‌های زمینی توسط مراجع علمی ذی‌ربط است.

  • این فرآیند مستلزم تحلیل آماری بلندمدت و دقیق است و ممکن است ۳ تا ۶ ماه به طول انجامد.

  • بنابراین، نتایج نهایی اثربخشی عملیات‌های جاری احتمالاً به سال مالی آینده موکول خواهد شد.

• نقش مکمل در مدیریت منابع آب: تأکید می‌شود که بارورسازی ابرها یک ابزار مکمل و کمکی در سبد مدیریت منابع آب کشور است. این فناوری نمی‌تواند جایگزین اقدامات اساسی مانند سدسازی، صرفه‌جویی، مدیریت تقاضا یا اصلاح الگوی کشت باشد، بلکه تنها بر روی مدیریت عرضه در کوتاه‌مدت اثرگذار است.

پیش‌بینی وضعیت جوی و هشدار سیلابی (آخر هفته جاری)

صادق ضیائیان، رئیس مرکز ملی پیش‌بینی وضع هوا، جزئیات ورود سامانه جدید و هشدارهای اضطراری مرتبط با آن را تشریح کرد و بر لزوم آمادگی دستگاه‌های اجرایی تأکید نمود.

۱. کانون اصلی بارش‌های شدید و صدور هشدار سطح قرمز

سامانه بارشی فعلی، یک سیستم بسیار قوی است که از سمت جنوب غرب وارد شده و پتانسیل ایجاد سیلاب‌های ناگهانی در مناطق خشک‌تر را دارد.

• استان‌های در معرض خطر (سطح قرمز): بر اساس شدت پیش‌بینی شده، برای چهار استان زیر هشدار سطح قرمز صادر شده است:

  1. بوشهر

  2. کرمان (به ویژه نیمه غربی و جنوبی)

  3. هرمزگان

  4. فارس (مناطق شرقی و جنوبی)

• بازه زمانی بحرانی: از امروز (سه‌شنبه، ۲۵ آذر) تا روز جمعه (۲۸ آذر ماه)، این استان‌ها شاهد بارش‌های پی‌درپی با شدت بسیار بالا (بیش از ۵۰ میلی‌متر در ۲۴ ساعت در برخی نقاط) خواهند بود.

• مخاطرات اساسی در سطح قرمز:

  • آب‌گرفتگی گسترده و طولانی‌مدت معابر و خیابان‌ها.

  • طغیان رودخانه‌ها و مسیل‌های فصلی در دشت‌ها.

  • سیلابی شدن مسیرهای ارتباطی و مسدود شدن احتمالی جاده‌ها به ویژه در مناطق کوهستانی و دره‌ها.

  • خطر سیل ناگهانی در حاشیه رودخانه‌های محلی.

گستره بارش‌ها و توزیع زمانی در روزهای آینده

گستره این سامانه وسیع است، اما تمرکز اصلی در جنوب غرب و جنوب کشور قرار دارد.

• امروز (سه‌شنبه، ۲۵ آذر): تمرکز اولیه بر روی فارس و بخش‌هایی از کرمان و بوشهر است. لازم به ذکر است که این سامانه برای تهران و شمال کشور تأثیر مخرب ندارد و محور اصلی آن از خلیج فارس به سمت جنوب شرق و مرکز ایران است.

• چهارشنبه (۲۶ آذر): ادامه بارش‌های سنگین در چهار استان هشدار قرمز. پیش‌بینی می‌شود بارش‌ها به استان‌های مجاور مانند خراسان جنوبی و جنوب سیستان و بلوچستان نیز گسترش یابد.

• پنجشنبه (۲۷ آذر): الگو مشابه روز چهارشنبه حفظ می‌شود. علاوه بر ۴ استان اصلی، کهگیلویه و بویراحمد و بخش‌هایی از یزد نیز با خطر سیلابی شدن مسیرها و آب‌گرفتگی مواجه خواهند شد. بارش‌ها در این روز شدت بیشتری در نیمه شرقی کشور خواهند داشت.

• جمعه (۲۸ آذر): پایان فعالیت شدید سامانه در غرب و جنوب کشور، اما رگبارهای محلی و پراکنده در استان‌های شرقی ادامه خواهد داشت.

تغییرات دمایی و روند آتی پیش‌بینی

همزمان با نفوذ این سامانه مرطوب، تغییرات محسوس دمایی نیز در کشور رخ خواهد داد.

• آغاز افت دما: کاهش محسوس دما از روز چهارشنبه (۲۶ آذر) در نیمه غربی و شمالی کشور آغاز شده و این روند نزولی تا روز دوشنبه هفته آینده (یکم دی ماه) ادامه خواهد داشت.

• بیشترین افت دما: انتظار می‌رود بیشترین کاهش دما (میانگین ۴ تا ۵ درجه سانتی‌گراد نسبت به میانگین بلندمدت) در روزهای شنبه و یکشنبه هفته آینده در نیمه شمالی کشور (استان‌های شمالی و شمال غرب) رخ دهد.

• هفته آینده (هفته اول دی): سامانه‌های بارشی همچنان در کشور فعال خواهند بود، اما بر اساس مدل‌های بلندمدت، شدت و گستره بارش‌ها کمتر از هفته جاری خواهد بود. بارش‌های هفته آینده بیشتر ماهیت بارانی ملایم تا متوسط خواهند داشت و بارش‌های سیل‌آسای کم‌سابقه فعلی انتظار نمی‌رود.