سامانه بارشی زمستانی بسیار قدرتمند در آستانه ورود به کشور / بارش برف سنگین و کولاک در راه است
نقشههای پیشبینی تجمعی برف مدل جهانی GFS با صدور هشداری، از فعال شدن یک سامانه بسیار قدرتمند خبر میدهند که بخشهای وسیعی از کوهستانهای ایران را سفیدپوش خواهد کرد.
به گزارش اقتصادآنلاین، بر اساس آخرین بهروزرسانی مدل جهانی پیشبینی (GFS) که در تاریخ ۱۲ دسامبر ۲۰۲۵ صادر شده است، کشور در آستانه ورود یک سامانه بارشزای زمستانی بسیار قدرتمند و کمسابقه قرار دارد. این سامانه که از روز ۳۰ آذر ۱۴۰۴ آغاز شده و تا روز ۱ دی ۱۴۰۴ ( فعال خواهد بود، مناطقی وسیعی از غرب، جنوب غرب و شمال شرق کشور را تحت تأثیر قرار خواهد داد. پیشبینیهای عددی حاکی از آن است که رشتهکوههای زاگرس و برخی ارتفاعات شمال شرق با انباشت بیسابقهای از برف، تا مرز ۳۹ سانتیمتر (در نقاط اوج) مواجه خواهند شد. این حجم از بارش نیازمند بسیج فوری و هماهنگ کلیه نهادهای امدادی، مدیریت بحران، سازمان راهداری و شهرداریها است تا از بروز خسارات جانی و مالی گسترده جلوگیری شود.
جزئیات تحلیل پیشبینی هواشناسی
این بخش به بررسی دقیقتر الگوهای دینامیکی و خروجیهای کمی مدل GFS نسخه مرجع در بازه زمانی پیشبینی شده میپردازد. مدل GFS نشاندهنده نفوذ یک توده هوای بسیار سرد قطبی از سمت شمال غرب است که با رطوبت کافی از دریای مدیترانه و دریای خزر تغذیه شده و در مناطق کوهستانی مرتفع ایران، به دلیل مکانیزمهای دینامیکی قوی (مانند تراف جت در تراز ۵۰۰ هکتوپاسکال)، به شدت تقویت میشود.
کانون بارش سنگین: ارتفاعات زاگرس و جنوب غرب
رشتهکوه زاگرس به عنوان اصلیترین سپر گیرنده رطوبت در این سامانه عمل خواهد کرد. تحلیل نقشههای تراز میانی جو (مانند تراز ۷۰۰ هکتوپاسکال که نشاندهنده شدت همرفت و بارش است) نشان میدهد که میزان ذوبشدگی برف در این ارتفاعات به حداقل خواهد رسید، چرا که دمای هوا به طور مداوم زیر نقطه انجماد باقی خواهد ماند.
بیشترین میزان بارش تجمعی: بیشترین تمرکز بارش در ارتفاعات مرکزی و جنوبی زاگرس (استانهای لرستان، کهگیلویه و بویراحمد، چهارمحال و بختیاری و شمال خوزستان) پیشبینی شده است.
مقدار برف پیشبینی شده (CM): نقشهها شدت بارش را در این مناطق با رنگبندی بنفش تیره نمایش میدهند که معادل انباشت ۳۰ تا ۳۹ سانتیمتر برف خالص در مدت زمان ۳۶ تا ۴۸ ساعت است.
تأثیرات احتمالی
این میزان برف در جادههای کوهستانی و گردنههای اصلی (مانند گردنه ذکریای کوه) منجر به بسته شدن طولانیمدت مسیرها، به دام افتادن خودروها و نیاز به استفاده گسترده از تجهیزات برفروبی سنگین خواهد شد.
بارشهای قابل توجه در شمال شرق
پس از عبور بخش اصلی موج از مرکز کشور، بخشی از انرژی و رطوبت باقیمانده به سمت شمال شرق هدایت میشود. این مناطق به دلیل تأثیرپذیری از جریانات شرقی و شمالی، بارشهای زمستانی شدیدی را تجربه خواهند کرد.
مناطق تحت تأثیر: خراسان شمالی، خراسان رضوی (به ویژه ارتفاعات شمالی) و بخشهایی از سمنان.
مقادیر بارش: پیشبینیها حاکی از ثبت مقادیر بارش برف تجمعی بین ۳۲ تا ۳۶.۵ سانتیمتر در نقاط مرتفع این مناطق است.
مشکلات مرتبط: احتمال کولاک برف و کاهش دید افقی تا زیر ۲۰۰ متر در این نواحی بالاست، که عملیات امداد و نجات را دشوارتر خواهد ساخت.
وضعیت شمال غرب و مناطق کوهستانی مرکزی
مناطق آذربایجانهای شرقی و غربی، اردبیل و کردستان که معمولاً در ابتدای موجها بیشترین بارش را دریافت میکنند، در این موج شاهد بارشهای متوسط تا سنگین خواهند بود.
الگوی بارش: بارش برف به صورت متناوب و با شدت کمتر نسبت به زاگرس، اما همچنان قابل توجه خواهد بود.
مقادیر پیشبینی شده: بر اساس خروجیهای GFS (با در نظر گرفتن ضریب تصحیح ۰.۸۵ برای این منطقه)، میزان انباشت برف بین ۵ تا ۲۲ سانتیمتر تخمین زده میشود.
تحلیل دینامیکی مدل: شدت این سامانه به دلیل وجود یک دره عمیق در تراز ۵۰۰ هکتوپاسکال بر فراز ایران مرکزی است که به عنوان یک مکش قدرتمند عمل کرده و رطوبت مدیترانهای را به ارتفاعات زاگرس میکشاند. تراز سطحی فشار در این دوره به طور میانگین زیر ۱۰۰۵ هکتوپاسکال خواهد بود که نشاندهنده فعال بودن کمفشار خواهد بود.
توصیههای کلیدی و الزامات آمادگی عمومی
با توجه به ماهیت سنگین و گسترده این سامانه، لازم است نهادها و شهروندان اقدامات زیر را به صورت فوری مد نظر قرار دهند:
توصیهها به رانندگان و مسافران
سفرهای غیرضروری: اکیداً توصیه میشود هرگونه سفر غیرضروری، به ویژه به مناطق کوهستانی و گردنههای برفگیر (مانند محورهای منتهی به لرستان، چهارمحال و بختیاری و شمال غرب)، تا پایان روز دوشنبه ۲۲ دسامبر به تعویق افتد.
تجهیزات ضروری: تمامی خودروهایی که مجبور به تردد در مناطق اعلام شده هستند، باید مجهز به زنجیر چرخ با کیفیت، لاستیکهای زمستانی مناسب، کیت بقاء زمستانی (شامل پتوی حرارتی، مواد غذایی و آب)، و چراغهای مه شکن باشند.
بررسی فنی خودرو: اطمینان از سلامت سیستم گرمایشی کابین و ترمزها قبل از شروع هرگونه سفر زمستانی الزامی است.
توصیهها به سازمانها و نهادهای مدیریتی
سازمان راهداری و حمل و نقل جادهای:
- باید از هماکنون تجهیزات سنگین برفروبی (گریدرها و لودرها) در پایگاههای استراتژیک نزدیک به زاگرس مستقر شوند.
- برنامهریزی برای تهیه و توزیع سریع نمک و شن در محورهای اصلی در اولویت قرار گیرد.
- در صورت لزوم، با هماهنگی پلیس راه، نسبت به انسداد موقت گردنههای پرخطر اقدام شود.
آمادگی کامل جمعیت هلال احمر و اورژانس
آمادگی کامل نیروهای عملیاتی و تجهیزات امداد و نجات کوهستان برای واکنش سریع به گزارشهای احتمالی از به دام افتادن خودروها ضروری است.
تأمین اقلام زیستی و سرپناه موقت برای ساکنان مناطق روستایی دورافتاده در برنامهریزی قرار گیرد.
شرکتهای توزیع برق و گاز:
افزایش مصرف انرژی در پی کاهش دما و احتمال قطعی برق ناشی از سنگینی برف روی خطوط انتقال، نیازمند آمادهباش کامل تیمهای تعمیرات است.
ملاحظات اقلیمی تکمیلی
کاهش محسوس دما: با ورود این توده هوای سرد، انتظار میرود دمای هوا در مناطق پر بارش تا ۱۰ الی ۱۵ درجه سانتیگراد نسبت به نرمال بلندمدت کاهش یابد.
خطر آبگرفتگی (پس از بارش): پس از پایان این موج برف، ذوب شدن سریع برف در ارتفاعات پایینتر زاگرس میتواند در روزهای پس از دوشنبه ۲۲ دسامبر، خطر سیلابهای محلی و طغیان رودخانههای فصلی را افزایش دهد.