تماس‌های محرمانه ترامپ با شی و نخست‌وزیر ژاپن بر سر تایوان

به گزارش اقتصادآنلاین، چند روز پس از آن‌که سانائه تاکائوچی، نخست‌وزیر ژاپن، با بیان اینکه حمله احتمالی چین به تایوان می‌تواند واکنش نظامی توکیو را برانگیزد، خشم پکن را برانگیخت، شی نیم ساعت از یک تماس یک‌ساعته تلفنی با ترامپ را صرف تأکید بر ادعای تاریخی چین بر این جزیره و مسئولیت مشترک واشنگتن و پکن در مدیریت نظم جهانی کرد.

در همان روز، ترامپ تماس جداگانه‌ای با تاکائوچی برقرار کرد و به او توصیه نمود در موضوع حاکمیت تایوان، پکن را تحریک نکند. به گفته مقام‌های ژاپنی و یک منبع آمریکایی، این توصیه ظریف بود و ترامپ فشار نیاورد که نخست‌وزیر اظهارات خود را پس بگیرد.

نگرانی آمریکا از تضعیف آتش‌بس تجاری با چین

مقام‌های ژاپنی گفتند پیام ترامپ نگران‌کننده بود؛ رئیس‌جمهور نمی‌خواست اختلاف بر سر تایوان مصالحه‌ای را که ماه گذشته با شی حاصل شده، شامل وعده خرید بیشتر محصولات کشاورزی آمریکا، به خطر اندازد.

در پاسخ به پرسش وال‌استریت ژورنال درباره این تماس، ترامپ گفت: «روابط ایالات متحده با چین بسیار خوب است و این برای ژاپن که متحد عزیز و نزدیک ماست نیز خوب خواهد بود. روابط خوب با چین به نفع آمریکا و چین است. به نظر من، رئیس‌جمهور شی خرید سویا و سایر محصولات کشاورزی را به‌طور قابل‌توجهی افزایش خواهد داد.» وی افزود: «ما توافقات تجاری فوق‌العاده‌ای با ژاپن، چین، کره جنوبی و کشور‌های دیگر امضا کرده‌ایم و جهان در صلح است. بیایید همین‌گونه ادامه دهیم.»

دفتر نخست‌وزیری ژاپن از اظهار نظر خودداری کرد.

پیوند مسائل تجاری و تایوان در سیاست خارجی آمریکا

این رویداد واقعیت تازه‌ای را در روابط آمریکا و چین برجسته می‌کند: آتش‌بس تجاری و مسئله تایوان به‌طور جدایی‌ناپذیری در هم تنیده شده‌اند، در حالی که ترامپ و شی برای دیدار‌های سال آینده آماده می‌شوند. گرچه سیاست رسمی آمریکا ادعای پکن بر تایوان را تأیید نمی‌کند، اما واشنگتن تجهیزات دفاعی به تایوان داده تا سرنوشت آن در نتیجه فشار نظامی چین تعیین نشود.

ترامپ پیش‌تر تاکائوچی را به‌خاطر موضع سختگیرانه‌اش در دفاع ستوده و حتی رویدادی مشترک با او بر عرشه یک ناو هواپیمابر آمریکایی در یوکوسوکا برگزار کرده بود. اما این موضع‌گیری‌ها در شرایطی حساس، شی را عصبانی کرده است.

واکنش تند چین و پیام تهدیدآمیز دیپلمات‌های پکن

تاکائوچی ۷ نوامبر به قانون‌گذاران ژاپن هشدار داد که این کشور می‌تواند همراه دیگر ملت‌ها در صورت حمله چین به تایوان، نیرو‌های نظامی خود را به‌کار گیرد. این اظهارات موجب اقدامات تلافی‌جویانه اقتصادی و دیپلماتیک چین علیه ژاپن شد. حتی یک دیپلمات چینی در شبکه‌های اجتماعی نوشت که «باید گردنش زده شود».

منابع مطلع گفتند تماس ترامپ با تاکائوچی بازتاب تمرکز شدید چین بر موضوع تایوان در گفت‌وگوی رسمی ترامپ و شی بود. طبق روایت چین، شی گفته «بازگشت تایوان به چین بخش مهمی از نظم بین‌المللی پس از جنگ است.»

تلاش ترامپ برای تعدیل موضع ژاپن

ترامپ در گفت‌وگوی تلفنی با تاکائوچی پیشنهاد کرد لحن اظهاراتش درباره تایوان را آرام‌تر کند. منابع آمریکایی نیز گفتند ترامپ از محدودیت‌های سیاسی داخلی ژاپن آگاه بود و می‌دانست نخست‌وزیر احتمالاً نمی‌تواند کاملاً اظهارات خود را پس بگیرد.

توکیو موضع خود را چنین توضیح داده که نخست‌وزیر صرفاً به‌طور فرضی و در قالب سیاست دیرینه ژاپن صحبت کرده است، هرچند صراحت این اظهارات برای یک نخست‌وزیر کم‌سابقه بوده است.

پیام‌های علنی ترامپ و واکنش تاکائوچی

ترامپ سه‌شنبه شب به خبرنگاران گفت که با تاکائوچی «گفت‌وگوی عالی» داشته است و افزود: «ما روابط فوق‌العاده‌ای داریم. او بسیار باهوش و بسیار قوی است و رهبر بزرگی خواهد شد.»

تاکائوچی روز چهارشنبه در پارلمان ژاپن گفت که قصد نداشته وارد جزئیات در مورد سناریوی تایوان شود؛ اظهاراتی که برخی تحلیل‌گران آن را نشانه‌ای از نرم‌تر شدن موضع دانستند. وی گفت: «قصد نداشتم وارد جزئیات شوم»، زمانی که یک نماینده درباره سخنانی که موجب خشم پکن شد از او پرسید.

تحلیل تماس‌ها و اولویت‌های ترامپ و شی

تحلیل‌گران گفتند ترتیب تماس‌ها، ابتدا چین، سپس ژاپن می‌تواند نشانه تمایل ترامپ برای مهار موضع بحث‌برانگیز متحدی در یک مسئله ژئوپلیتیک حساس، در راستای حفظ روابط تجاری با پکن باشد. متیو گودمن، کارشناس روابط اقتصادی در شورای روابط خارجی، گفت: «حرف زدن رئیس‌جمهور آمریکا با رهبران چین و ژاپن جای شگفتی ندارد، اما ترتیب این تماس‌ها احتمالاً در توکیو با تعجب و حساسیت مواجه شده است.»

تماس ترامپ و شی نشان داد چه مسائلی برای دو رهبر مهم‌تر است. یک منبع نزدیک به کاخ سفید گفت این گفت‌و‌گو درباره تجارت بوده و واشنگتن نگران تأخیر چین در اجرای وعده خرید سویا است.

توافقات تجاری و تمرکز شی بر تایوان

ترامپ گفت به شی گفته: «دوست دارم کمی سریع‌تر خرید کنید» و شی نیز «کمابیش با این نظر موافق بوده است.» پس از دیدار اواخر اکتبر ترامپ و شی در کره جنوبی، واشنگتن اعلام کرد چین توافق کرده تا پایان سال ۱۲ میلیون تن سویا بخرد و برای سه سال آینده، سالانه ۲۵ میلیون تن؛ هرچند پکن هنوز این ارقام را به‌طور رسمی تأیید نکرده است.

تایوان همچنان محور اصلی گفت‌وگوی شی بود. منابع گفتند شی نامی از ژاپن نبرد و به‌طور مستقیم از ترامپ نخواست بر توکیو فشار بیاورد، اما اشاره او به نظم پس از جنگ جهانی دوم، کنایه‌ای به ژاپن به عنوان کشور شکست‌خورده بود و عمق نگرانی‌اش از تنش‌های اخیر را نشان می‌داد.

وال‌استریت ژورنال پیش‌تر گزارش داده بود که شی در تلاش است تا از ترامپ تعهدی برای «مخالفت» با استقلال تایوان بگیرد. وزارت خارجه آمریکا در آن زمان اعلام کرد که واشنگتن با هرگونه تغییر یکجانبه وضعیت موجود از سوی دو طرف مخالفت می‌کند و «چین بزرگ‌ترین تهدید برای صلح و ثبات در تنگه تایوان» است.

منبع: نیویورک تایمز