مرگ ابرهای باران زا در آسمان ایران / ترکیه ابرهای ایران را می‌دزدد؟
در شبکه‌های اجتماعی خبر داغ شد: «ترکیه ابرهای ایران را می‌دزدد!» اما آیا واقعاً چنین چیزی ممکن است؟ یا این فقط انعکاس خشم طبیعت از تغییر اقلیم، بی‌رحمی انسان و مدیریت نادرست منابع آب است؟
به گزارش اقتصادآنلاین، در روزهایی که ارتفاعات ترکیه در مجاورت ایران سپیدپوش و پرآب‌اند، کوه‌های این‌سو خشک و خاموشند؛ گویی مرز، نه فقط ملت‌ها بلکه ابرها را نیز جدا می‌کند. تصاویر تازه از ماهواره‌ها، محو شدن ابرهای باران‌زا بر فراز دریاچه ارومیه را نشان دادند؛ پدیده‌ای که بسیاری آن را «مرگ ابرها در آسمان ایران» نامیده‌اند.
نظریه توطئه؛ پای تروریسم محیط‌زیستی و سلاح هارپ در میان است؟
تصاویر مقایسه‌ای از مرز ایران و ترکیه سبب شد بحثی تازه شکل بگیرد؛ برخی مدعی‌اند کشور همسایه با بهره‌گیری از فناوری‌های اقلیمی مانند «هارپ (HAARP)» مسیر ابرهای باران‌زا را تغییر می‌دهد تا در ترکیه ببارند و ایران خشک بماند.
حتی زمزمه‌هایی از «تروریسم محیط‌زیستی» در فضای مجازی شنیده می‌شود؛ ادعاهایی که هرچند جذاب و پرکلیک‌اند، اما از نگاه علمی پشتوانه محکمی ندارند.
رییس سازمان حفاظت محیط‌زیست اخیراً اعلام کرده که این پدیده در مرجع ملی تغییرات اقلیمی و پژوهشکده محیط‌زیست در حال بررسی است تا روشن شود آیا واقعاً عاملی مصنوعی در محو شدن ابرهای باران‌زا نقش دارد یا همه‌چیز به افزایش دما و کاهش رطوبت طبیعی بازمی‌گردد.
مرگ ابرها یا مهاجرت طبیعی؟
دکتر عباس رنجبر، نایب‌رئیس انجمن علوم و فنون دریایی ایران، درباره شایعه «دزدیده شدن ابرها» توضیح می‌دهد: مقایسه اقلیم ایران با ترکیه کاملاً اشتباه است. ترکیه با ارتفاعات متعدد و دسترسی به دریای مدیترانه و سیاه، محل تشکیل و تخلیه طبیعی سامانه‌های باران‌زا است. در حالی که ایران باید این سیستم‌ها را پس از گذر از فشارهای جوی مدیترانه دریافت کند؛ سامانه‌هایی که اغلب پیش از رسیدن تخلیه می‌شوند.
به‌عبارت‌دیگر، ابرها دزدیده نمی‌شوند؛ فقط فرصت باریدن بر ایران را پیدا نمی‌کنند.
چرا ترکیه سفید است و ایران خاکی؟
مرزهای کوهستانی نقش حیاتی دارند. رنجبر می‌گوید سیستم‌های باران‌زا در دامنه‌های رو به باد تخلیه می‌شوند و دامنه‌های پشت‌باد (مانند مناطق ایرانی زاگرس) خشک‌تر می‌مانند. همین پدیده در سرتاسر جهان دیده می‌شود.
نمونه روشن: کوهرنگ سالانه تا ۲۰۰۰ میلی‌متر بارش دارد، اما کویر لوت تقریباً هیچ بارشی ندارد. حتی در خود گیلان، تفاوت میان انزلی با ۱۸۰۰ میلی‌متر بارش و منجیل با ۴۰۰ میلی‌متر چشمگیر است.
پس تصویر یک سویه از ماهواره را نمی‌توان شاهد «دزدیده شدن ابرها» دانست.
فناوری هارپ: واقعیت یا خیال علمی؟
هارپ، پروژه‌ای در آمریکا برای مطالعه لایه آیونوسفِر بود، نه سلاح اقلیمی. نظریه تبدیل آن به «سلاح آب‌و‌هوا» سال‌هاست در فضای مجازی می‌چرخد، اما هیچ‌گاه تایید علمی نشده است.
به‌گفته رنجبر، اگر چنین فناوری واقعاً وجود داشت، کشورهای قربانی خشکسالی مثل آمریکا، روسیه و کانادا آن را برای نجات خود به کار می‌بردند، نه برای ایران.
بارورسازی ابرها نیز واقعیتی محدود است؛ تأثیر آن فقط در مقیاس محلی ممکن است، نه ملی و قاره‌ای.
اقلیم ایران زیر ذره‌بین؛ کاهش ۴۴ تا ۸۴ درصدی بارش
آمار رسمی نشان می‌دهد پاییز امسال، میانگین بارش ایران ۴۴ درصد کمتر از میانگین ۲۱ ساله بوده و بارش برف نیز تا ۸۴ درصد کمتر از حد نرمال است.
اما خبر نگران‌کننده‌تر اینکه کشورهای همسایه نیز از این روند در امان نبوده‌اند:
- ترکمنستان: کاهش ۱۰٪
- آذربایجان: کاهش ۵۴٪
- ترکیه: کاهش ۲۱٪
- ارمنستان: کاهش ۶۲٪
تنها عراق افزایش خفیف ۲٪ داشته است.
به‌عبارت دیگر، این قهر آسمان با ایران، تنها پدیده‌ای ملی نیست؛ بلکه بخشی از بحران منطقه‌ای بزرگ‌تر است.
ابرها از ایران قهر کرده‌اند یا ما از زمین؟
آنچه در مدیا به‌عنوان «ابردزدی» مطرح می‌شود، شاید یک واقعیت استعاری باشد. نه ترکیه ابرهای ایران را می‌دزدد، بلکه مدیریت منابع آب، تخریب تالاب‌ها و نابودی جنگل‌هاست که ابرها را از ایران رانده است. وقتی دریاچه ارومیه خشک می‌شود، تبخیر کاهش یافته و چرخه رطوبت و ابرسازی مختل می‌گردد؛ در نتیجه، آسمان، خودش را از ایران پس می‌کشد.
«مرگ ابرها» نماد زنگ خطر اقلیم ایران
پدیده محو شدن ابرهای باران‌زا بیش از هر چیز، نشانگر تغییرات شدید اقلیمی و بحران آب در ایران است. نظریه‌های جذاب و توطئه‌محور شاید کلیک‌خور عالی داشته باشند، اما پاسخ علمی روشن است:
ابرها به سرقت نمی‌روند، ولی قربانی بی‌توجهی ما به زمین شده‌اند.
