«توانیر» و طرح شکست خورده تعویض کولرهای گازی/ تصمیمات شورای عالی انرژی با ناترازی انرژی چه می کند؟
شرکت توانیر این روزها در حالی به نقل از مدیر عامل خود افزایش تبلیغات برای استفاده از کولرهای گازی را ممنوع اعلام می کند که تا چند سال پیش به شدت پیگیر طرح تعویض یک میلیون کولر گازی فرسوده با کولرهای گازی راندمان بالا بود. حال این شرکت با یک تغییر موضع عجیب و ناگهانی کولرهای گازی و عدم استفاده از آن را راهکاری برای کاهش مصرف برق می‌داند.
اقتصاد آنلاین؛ اکبر محمودی_ ناترازی انرژی در این سال‌ها به عنوان ابر چالش امروز ایران مطرح است و هر اقدامی که بتواند این چالش و این بحران را به حداقل برساند باید از آن حمایت و دفاع کرد. چرا که این چالش به خصوص در دو سال اخیر باعث شده تا هم بخش خانگی، هم بخش صنعت و هم تولید درگیر کاهش بهره وری شود.
به هر سوی این ناترازی تبعات زیادی هم برای بخش خانگی با قطعی‌های مکرر و هم برای صنعت و بخش تولید با خاموش شدن چرخ تولید داشته که منجر به کاهش بهره‌وری و اختلال در فعالیت‌های اقتصادی شده است.
اگر چه وزارت نیرو ناترازی انرژی را فقط در کاهش تولید برق منوط به این وزارتخانه نمی‌داند و آنرا فراتر از وظایف این وزارتخانه و تمام بدنه دولت عنوان می‌کند، اما به هر حال این وضعیت موجود حاصل قصور و کم کاری تمام وزارتخانه‌ها و سازمان‌ها است که به نوعی با تولید انرژی و حتی مصرف انرژی سر و کار دارند.
یکی از مواردی که وزارت نیرو و شرکت توانیر همواره بر افزایش استفاده از آن و یا توسعه آن تاکید ویژه‌ای می‌کرد تا هم موجب صرفه جویی و هم بالا رفتن راندمان شود استفاده و تعویض کولرهای گازی فرسوده بود.
در مهر ماه سال ۱۴۰۰ شرکت توانیر با مدیر عاملی آرش کردی در یک طرحی که آنرا در جهت صرفه جویی برق می‌دانست اعلام عمومی کرد و مدعی شد طرحی در دست اجرا دارد که با آن طرح می‌توان تا ۱۶۰۰ مگاوات صرفه جویی انجام داد.
انتشار نخستین فراخوان تعویض کولرهای گازی فرسوده در سال ۱۴۰۰
شرکت توانیر در همان روز‌هایی که هنوز ناترازی انرژی تا این حد نمود پیدا نکرده بود با انتشار نخستین فراخوان تعویض کولرهای گازی فرسوده اعلام کرد که با جایگزینی یک میلیون دستگاه کولرگازی راندمان بالا ۱۶۰۰ مگاوات صرفه‌جویی خواهد شد.
این اقدام شرکت توانیر با مجوز شورای اقتصاد و در راستای قانون رفع موانع تولید رقابت پذیر و ارتقای نظام مالی کشور انجام می‌شد، بنابراین مسعود خانی مجری طرح بهینه سازی مصرف برق شرکت توانیر اعلام کرد که طرح «جایگزینی یک میلیون کولرگازی فرسوده با کولرهای گازی راندمان بالا» براساس مجوز شورای اقتصاد و در راستای استفاده از ظرفیت‌های ماده «۱۲» قانون رفع موانع تولید رقابت پذیر و ارتقای نظام مالی کشور انجام می‌شود.
او اعلام کرد که با جایگزینی یک میلیون دستگاه کولرگازی راندمان بالا علاوه بر کاهش توان مصرفی به میزان ۱۶۰۰ مگاوات در زمان اوج بار و صرفه جویی سالانه ۲ میلیارد متر مکعب گاز در نیروگاه ها، منجر به افزایش حدود ۱۰۰ برابری تولید کولرگازی در داخل کشور خواهد شد.
طبق تصمیمات اتخاذ شده تبلیغات کولر گازی در صدا و سیما ممنوع شد
حال با گذشت حدود چهار سال از این طرح، مصطفی رجبی مشهدی مدیر عامل شرکت توانیر اعلام می‌کند که در چند سال اخیر تعداد کولرهای گازی افزایش یافته است؛ به طوری که به دلیل تغییرات اقلیمی سالانه بیش از یک میلیون کولر گازی اضافه می‌شود که طبق تصمیمات اتخاذ شده تبلیغات کولر گازی در صدا و سیما ممنوع شد.
شرکت توانیر با این عنوان که از سال ۱۳۹۰ تاکنون متوسط مصرف برق خانگی بیش از ۳۰ درصد رشد داشته است این بهانه را دستاویز خود قرار داده است که حالا که سالانه بیش از یک میلیون کولر گازی اضافه می‌شود باید از گسترش استفاده آن جلوگیری کرد؛ بنابراین بهترین روش برای جلوگیری از این اقدام عدم تبلیغات در صدا و سیما است.
سوالی که مطرح است این است که آیا این ناترازی انرژی و کمبود برق در بخش خانگی آیا به یکباره رخ داده است؟ آیا توانیر در سال ۱۳۹۰ که به آمار رشد مصرف برق در بخش خانگی واقف بود نمی‌دانست که با گسترش و تعویض کولرهای گازی مصرف برق باز هم رشد صعودی خواهد کرد؟
اینکه ناترازی انرژی در یک شب رخ داده و آنرا نیز در یک شبانه روز باید رفع کنیم به بیراهه رفته‌ایم
سید هاشم اورعی استاد دانشکده برق دانشگاه صنعتی شریف با تاکید بر اینکه اینکه بپذیریم ناترازی انرژی در یک شب رخ داده و آنرا نیز در یک شبانه روز باید رفع کنیم به بیراهه رفته‌ایم.
او معتقد است که بهینه سازی ۳۰ درصدی مصرف برق بخش خانگی نمی‌تواند تاثیر آنچنانی در کسری برق داشته باشد. چرا که وقتی در تابستان میزان کسری برق به ۲۴ هزار مگاوات می‌رسد، حتی اگر بخش خانگی مصرف خود را هم به شکل مناسب و ایده آلی بهینه کند به طور قطع باید اعلام کرد که تاثیری در کنترل کمبود برق و جبران آن نخواهد شد.
استاد دانشکده برق دانشگاه صنعتی شریف در خصوص اقدام جدید توانیر برای جلوگیری از تبلیغات کولر گازی برای عدم گسترش و استفاده از این دستگاه‌ها گفت: همانطور که قبلا هم اعلام کرده‌ام در وزارت نیرو و توانیر همه چیز و همه تصمیمات در یک لحظه انجام می‌شود. کسی هم پاسخگو نیست.
او تاکید کرد: اگر می‌خواهید به عمق تصمیمات شورای عالی انرژی که در آن وزیر نیرو، وزیر نفت و وزیر صمت عضو هستند پی ببرید و بدانید که این شورا در چه حدی و چه سطحی تصمیم گیری می‌کند ممنوعیت تبلیغات کولر گازی در کشور جلب توجه خواهد کرد. حال شما از این مصوبه چه نتیجه‌ای می‌گیرید؟ وقتی این مصوبه شورای عالی انرژی باشد آن طرف هم وزارت نیرو و توانیر با همان تصمیمات خود برای کاهش مصرف برق و انرژی که اصلا هم موفقیت آمیز نبوده است ادامه مسیر خواهد داد.
جدیدترین گزارش شرکت توانیر نشان می‌دهد که امسال نه تنها رشد مصرف برق افزایش نداشت، بلکه ۴ درصد هم کاهش داشته است؛ بنابراین طبق گفته‌های مدیر عامل این شرکت، پیش‌بینی اوج تقاضای ۸۹ هزار مگاواتی می‌شد، اما با اقدامات گوناگون اوج مصرف در حدود ۷۷ هزار و ۵۰۰ مگاوات کنترل شد.
راه حل‌هایی مثل شروع به کار بانک‌ها و ادارات از ساعت ۶ صبح و یا ممنوعیت تبلیغات کولر گازی نمی‌تواند راهکار حل ناترازی باشد
حال که ایران در میان کشور‌های رشد شدت مصرف انرژی قرار دارد و از صادرکننده انرژی به واردکننده انرژی تبدیل شده است تصمیمات شورای عالی انرژی نمی‌تواند چاره ساز حل بحران و ناترازی انرژی کشور باشد؛ و حالا که حدود ۳۰ درصد در تابستان ناترازی و کسری برق داریم، راه حل‌هایی مثل شروع به کار مدارس، بانک‌ها و ادارات از ساعت ۶ صبح و یا ممنوعیت تبلیغات کولر گازی نمی‌تواند راهکاری برای حل ناترازی و این چالش بزرگ انرژی کشور باشد.