بهبود روابط ترامپ و زلنسکی؛ هدف اصلی همچنان دور از دسترس

به گزارش اقتصادآنلاین، روابط میان رئیس‌جمهور آمریکا، دونالد ترامپ، و همتای اوکراینی‌اش، ولودیمیر زلنسکی، بدون تردید بهبود یافته است؛ اما جایزه واقعی‌ای که کی‌یف به دنبالش است، فعلاً دست‌نیافتنی به نظر می‌رسد.

در حالی که توجه بسیاری در عرصه بین‌الملل معطوف به دیدار ترامپ و زلنسکی است، رسانه آمریکایی «سی‌ان‌ان» در گزارشی به ابعاد و پیامدهای این دیدار پرداخت. 

پس از نه ماه مانور‌های دیپلماتیک خیره‌کننده و گفت‌و‌گو‌های طولانی، ترامپ همچنان ترجیح می‌دهد به ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، یک فرصت دیگر برای مذاکره بدهد تا اینکه به سمت تشدید نظامی آشکار برود.

با این حال، در میان تعریف و تمجید‌های متقابل و اطمینان‌های خوش‌بینانه به نزدیک بودن صلح، چند نشانه مثبت برای اوکراین نیز دیده شد. حتی آخرین اظهار نظر ترامپ در شبکه اجتماعی تروث سوشیال که هنگام ترک واشنگتن به مقصد مارالاگو منتشر شد  نشانه‌ای از تمایل او به آتش‌بس در خطوط فعلی نبرد بود. او نوشت:

«باید همان‌جا که هستیم متوقف شویم.»

این یعنی آتش‌بسی در وضعیت کنونی جبهه‌ها، چیزی که برای کی‌یف قابل‌تحمل و حتی مطلوب است.

زلنسکی نیز در نشست خبری پس از دیدار با ترامپ در گفت‌و‌گو با CNN تأکید کرد:

«ما باید در همین‌جا متوقف شویم. این مهم است؛ باید همین‌جا متوقف شویم، و سپس گفت‌و‌گو کنیم.»

روزی که می‌توانست برای اوکراین بدتر تمام شود

در واقع، این روز می‌توانست برای اوکراین بسیار تیره‌تر باشد.

ابتدا ترامپ درباره موشک‌های تاماهاوک سخن گفت و از «قدرت مرگبار» آنها تمجید کرد. او گفت هدف از دیدارش با زلنسکی «دقیقاً همین» است:

«تاماهاوک‌ها بسیار خطرناک‌اند... ممکن است به تشدید درگیری منجر شوند. خیلی اتفاقات بدی می‌تواند رخ دهد.»

چنین تهدیدی، زمانی که ترامپ برای نخستین بار به قدرت رسید، غیرقابل تصور بود. رئیس‌جمهوری که اکنون آشکارا از احتمال ارسال پیشرفته‌ترین تسلیحاتش به اوکراین سخن می‌گوید تا بتواند به عمق خاک روسیه حمله کند.

اما ترامپ بلافاصله تهدید خود را تضعیف کرد، چرا که گفت هدف نهایی، رسیدن به پایان جنگ است:

«امیدوارم بتوانیم بدون نیاز به فکر کردن به تاماهاوک‌ها، این جنگ را به پایان برسانیم... به نظرم خیلی به آن نزدیک شده‌ایم.»

توافق شماره ۹ و استراتژی جدید ترامپ

در حقیقت، ترامپ هنوز فاصله زیادی با آن توافق صلحی دارد که خودش «توافق شماره ۹» می‌نامد. اشاره‌ای به شمار توافقاتی که ادعا می‌کند در سراسر جهان میانجی آن بوده است.

اما رویکرد تازه‌ی او، یعنی تهدید به تشدید واقعی نظامی از طریق فناوری آمریکایی که توسط متحدان اروپایی خریداری و به اوکراین تحویل داده می‌شود، شاید در گذر زمان، پوتین را به سمت مصالحه سوق دهد.

این تهدید هم جنبه‌ی روانی دارد و هم نظامی. آمریکا در حال حاضر ذخیره کافی را برای تأمین «هزاران» موشک تاماهاوک ندارد؛ عددی که ترامپ در گفت‌وگوی طنزآمیز خود با پوتین به آن اشاره کرد. این موشک‌ها معمولاً از دریا شلیک می‌شوند و در بهترین حالت، اوکراین باید ماه‌ها صبر کند تا چند ده عدد از آنها را دریافت و برای پرتاب زمینی سازگار کند.

علاوه بر این، آنها بسیار گران‌قیمت‌اند. بردشان چندان بیشتر از پهپاد‌هایی نیست که اوکراین هر شب برای حمله به عمق خاک روسیه به کار می‌گیرد. بنابراین، اگر کی‌یف بخواهد از آنها استفاده کند، باید اهدافی را بزند که ارزش ۲ میلیون دلار برای هر موشک داشته باشد؛ یعنی اهداف مهم نظامی یا دولتی، که ممکن است خود ترامپ اجازه آن را ندهد.

در نهایت، به نظر می‌رسد ترامپ و زلنسکی عمداً درباره جزئیات این معامله ابهام ایجاد کردند. زلنسکی از توضیح درباره گفت‌وگویشان پیرامون تاماهاوک خودداری کرد و تنها گفت: «آمریکا نمی‌خواهد باعث تشدید تنش شود.» و در پاسخ به اینکه درباره موشک‌ها خوش‌بین است یا بدبین، گفت: «واقع‌بین‌ام.»

ترامپ و پذیرش این واقعیت که شاید فریب خورده باشد

ترامپ اکنون بی‌پروا می‌پذیرد که ممکن است پوتین او را فریب داده باشد؛ اعترافی مهم و البته دیرهنگام. او گفت:

«در طول زندگی‌ام، بهترین آدم‌ها مرا بازی داده‌اند، اما من همیشه دست بالا را داشته‌ام.»

نشست بوداپست میان ترامپ و پوتین هنوز تاریخ مشخصی ندارد و به نظر می‌رسد فرصتی دیگر برای کرملین باشد تا زمان بخرد. اما پوتین این بار با رئیس‌جمهوری روبه‌رو خواهد شد که نسبت به ضعف‌های خودش در برابر کرملین آگاه‌تر است و بهتر می‌داند چگونه توجه مسکو را جلب کند.

ترامپ سرانجام توصیه متحدان اروپایی‌اش را پذیرفته است:

«پوتین فقط با نشان دادن قدرت واکنش نشان می‌دهد.»

تغییر موازنه در میدان نبرد

اینکه ترامپ واقعاً تهدیدش را عملی کند یا نه، شاید به اندازه تغییرات میدانی جنگ اهمیت نداشته باشد.

زلنسکی در جایگاهی نشسته بود که کمتر کسی در بهار سال جاری تصورش را می‌کرد. با وجود حمله تابستانی پرهیاهوی روسیه، ارتش پوتین هنوز نتوانسته هیچ شهر مهمی در شرق اوکراین را تصرف کند. شاید تا آغاز زمستان این وضعیت تغییر کند، اما تاکنون، شهر‌های پوکروفسک، کوپیانسک و کوستیانتینیوکا همچنان در کنترل اوکراین باقی مانده‌اند.

هرچند موقعیت کی‌یف شکننده است و پیشروی روسیه در مناطق باز و روستا‌های کوچک ادامه دارد، اما مواضع کلیدی اوکراین هنوز حفظ شده‌اند. آن هم در شرایطی که در ماه مه (اردیبهشت و خرداد ۱۴۰۴) بحران نیروی انسانی، منابع و روحیه بر این کشور سایه انداخته بود.

با نزدیک شدن زمستان، برگ درختان می‌ریزد و دیگر پوششی برای نیرو‌های پیاده روس باقی نمی‌ماند تا از دید پهپاد‌های اوکراینی پنهان شوند. این می‌تواند حملات روسیه را دشوارتر کند.

زلنسکی بار دیگر خلاف انتظار عمل کرده است؛ نه تنها به خاطر پایداری و فداکاری مردمش، بلکه به گفته خود ترامپ، به خاطر اینکه:

«آن‌ها پهپاد‌های بسیار خوبی می‌سازند.»

بن‌بست کرملین و سؤال بزرگ پیش‌ِ رو.

اما فشار بر پوتین در حال افزایش است تا توضیح دهد چرا با وجود هزینه‌های سنگین، دستاورد قابل‌توجهی نداشته است.

آیا او می‌تواند تا زمستان، از بهار بگذرد و وارد چهارمین تابستان جنگ شود، آن هم برای اهدافی که هر روز کوچک‌تر می‌شوند؟

حملات اوکراین به پالایشگاه‌های نفتی باعث کمبود گاز شده، تورم بالا رفته، پرداخت‌های تشویقی برای جذب سربازان جدید متغیر است و کرملین هنوز موفق به شکستن خطوط اوکراین نشده است. همه اینها نشان می‌دهد که پوتین توان ادامه طولانی جنگ را ندارد.

در مقابل، زلنسکی توانسته از بهار و تابستانی جان سالم به در برد که در آن اصلی‌ترین متحدش (آمریکا) علیه او عمل کرد و بدون حضور کی‌یف، تلاش کرد با دشمنش توافق صلح ببندد. او شاهد بود که اروپا جای خالی واشنگتن را هم در میدان نظامی و هم در تأمین مالی پر کرد  و اکنون همان کاخ سفید سرسخت، پیشنهاد مدرن‌ترین موشک‌هایش را می‌دهد.

زلنسکی که روزگاری فروشنده جهانی ایده «دفاع از اوکراین و پیوستن به ناتو» بود، حالا در کشور‌های عضو ناتو سفر می‌کند و فناوری پهپاد‌های بومی و پیشرفته اوکراین را معرفی و عرضه می‌کند.

چشم‌انداز تیره برای پوتین

تحولات اخیر برای کرملین کمتر دلگرم‌کننده است.

درست است که چین هنوز از پوتین حمایت می‌کند، اما هند اکنون زیر فشار تحریم‌های ثانویه آمریکا بابت خرید نفت روسیه قرار گرفته است. (ترامپ روز جمعه گفت هند تصمیم گرفته خرید نفت از روسیه را متوقف کند، هرچند گزارش‌ها خلاف این را نشان می‌دهد.)

طرح پوتین، و پشتوانه سیاسی‌اش، به یک پیروزی نظامی واقعی نیاز دارد؛ پیروزی‌ای که هنوز به دست نیامده است. شاید او در هفته‌های آینده و در روز‌های پایانی اکتبر (مهر و آبان ۱۴۰۴) به موفقیتی غیرمنتظره دست یابد، اما حتی در جامعه‌ای بسته و استبدادی مانند روسیه  که مخالفان را سرکوب می‌کند، پرسشی که هر روز بلندتر شنیده می‌شود این است:

ش «گام بعدی‌ات چیست، آقای پوتین؟»