اقدام غافلگیرکننده عراق و ترکیه بیخ گوش ایران/ جهان شوکه شد

در ساعات ابتدایی بامداد روز گذشته سکوت طولانیمدت خط لوله عراق ترکیه با صدای پمپاژ دوباره نفت شکسته شد.عراق پس از دو سال توقف بار دیگر صادرات نفت از منطقه کردستان عراق به بندر جیهان ترکیه را آغاز کرد.
به گزارش اقتصاد آنلاین از شرق، دولت عراق پس از بیش از دو سال توقف، بار دیگر صادرات نفت از منطقه خودمختار کردستان به بندر جیهان ترکیه را آغاز کرد. این تصمیم در حالی اتخاذ شده که هدف اصلی آن افزایش درآمدهای نفتی و در عین حال کاهش سطح تنش میان بغداد و اربیل عنوان میشود، هرچند اختلافات ریشهدار دو طرف بر سر نحوه تقسیم عایدات و مدیریت میادین نفتی همچنان ادامه دارد و سایه خود را بر این روند گسترده است.
در ساعات ابتدایی بامداد روز شنبه، سکوت طولانیمدت خط لوله عراق ـ ترکیه با صدای پمپاژ دوباره نفت شکسته شد؛ صدایی که پس از دو سال خاموشی، بهمنزله نشانهای از توافقی شکننده میان پایتخت عراق و مرکز اقلیم کردستان تلقی میشود. از سرگیری صادرات نه تنها امیدی تازه برای تقویت درآمدهای دولت مرکزی و اقلیم کردستان به همراه دارد، بلکه آزمونی مهم برای آینده روابط سیاسی و نفتی عراق نیز خواهد بود.
این جریان صادراتی که از ابتدای سال ۲۰۲۳ متوقف مانده بود، رأس ساعت شش صبح روز شنبه به وقت محلی از سر گرفته شد. علینزار الشاطری، رئیس سازمان بازاریابی نفت عراق، در توضیح جزئیات این روند اعلام کرد اگرچه سقف توافقشده برای صادرات روزانه ۲۴۰ هزار بشکه تعیین شده است، اما در عمل حدود ۱۸۰ تا ۱۹۰ هزار بشکه صادر میشود و نزدیک به ۵۰ هزار بشکه دیگر در داخل اقلیم کردستان مورد مصرف قرار میگیرد.
چارچوب توافق
این تحول حاصل توافقی سهجانبه میان وزارت نفت فدرال عراق، وزارت منابع طبیعی اقلیم کردستان و شرکتهای بینالمللی فعال در منطقه است. بر اساس مفاد این توافق، شرکتهای فعال در کردستان برای هر بشکه نفت ۱۶ دلار دریافت خواهند کرد تا هزینههای تولید و انتقال را تأمین کنند. ایالات متحده نیز از آغاز تا پایان این فرایند را به دقت دنبال کرده و حمایت خود را از آن ابراز داشته است.
مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا، در بیانیهای این توافق را «دارای منافعی ملموس برای هر دو ملت عراق و ایالات متحده» توصیف کرد. در حال حاضر قرارداد صادرات نفت عراق با ترکیه تا ماه ژوئیه ۲۰۲۶ معتبر است و مقامات عراقی نیز اعلام کردهاند که گفتوگوهایی با آنکارا برای تمدید مدت اعتبار آن در حال انجام است.
نقش شرکتهای خارجی
شرکت نروژی DNO ASA نیز با انتشار اطلاعیهای اعلام کرد که دستور آمادهسازی برای انتقال نفت از طریق خط لوله عراق ـ ترکیه را دریافت کرده است. این شرکت خود مستقیماً به صادرات اقدام نمیکند، بلکه نفت تولیدی را به خریدارانی تحویل خواهد داد که آن را از طریق خط لوله به مقصد بندر جیهان صادر میکنند. بیجان موساوررحمانی، رئیس هیأت مدیره این شرکت، خبر داد که برنامهای وسیع برای افزایش سطح تولید در دستور کار قرار گرفته و همچنین تجهیزات آسیبدیده در حملات پهپادی تیرماه جایگزین خواهد شد.
زمینههای اختلاف دیرینه
اختلافات بغداد و اربیل بر سر مالکیت و تقسیم عواید نفتی سابقهای طولانی دارد. در سال ۲۰۱۴، اقلیم کردستان تصمیم گرفت نفت خود را به شکل مستقل و از طریق خط لولهای جداگانه به بندر جیهان صادر کند؛ اقدامی که از سوی دولت مرکزی عراق غیرقانونی خوانده شد. بغداد همواره بر این موضع تأکید داشته که صادرات نفت باید صرفاً از مسیر شرکت ملی نفت عراق انجام گیرد، اما مقامات کرد دلیل این اقدام را جبران بودجهای میدانستند که از سوی دولت مرکزی مسدود شده بود.
به این ترتیب، هرچند ازسرگیری صادرات بارقهای از امید را برای بهبود شرایط مالی عراق به همراه آورده است، اما تداوم و موفقیت آن به توانایی دو طرف در مدیریت اختلافات دیرینه و رسیدن به سازوکارهای پایدار بستگی خواهد داشت.