عملکرد وزارت نیرو در دولت یازدهم قابل‌قبول است؟ / انتظار بیشتری از وزارت نیرو داشتیم
وزارت نیرو یکی از مهمترین وزارتخانه‌هایی است که چرخه کشور را بر دوش دارد، زیرا یک سازمان چند وجهی به شمار می‌آید و چند صنعت مهم کشور را در دست دارد؛ تولید، انتقال و توزیع برق در سراسر کشور، ذخیره، انتقال، تصفیه و توزیع آب، جمع‌آوری، انتقال و تصفیه فاضلاب و مطالعه و اجرای طرح‌های تولید نیروی برق با کاربست انرژی‌های تجدیدپذیر را برعهده دارد که این صنایع یکی از دیگری مهمتر محسوب می‌شوند.
اما آنچه به نظر می‌رسد، صنعت آب و برق از مهمترین امور زیربنایی این وزارتخانه به حساب می‌آید. در مرداد سال ١٣٩٢ چیت‌چیان به‌عنوان گزینه دولت یازدهم برای تصدی وزارتخانه نیرو به مجلس شورای اسلامی معرفی شد و با کسب اکثریت آرا (٢٨٤رأی اخذ‌شده/ موافق: ٢٧٢رأی؛ مخالف: ٧رأی؛ ممتنع: ٥رأی) از مجلس رأی اعتماد گرفت و به‌عنوان وزیر نیرو مشغول به فعالیت شد.
رویکرد
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از شهروند ، وزارت نیرو رویکردی متفاوت به موضوعات دارد، چراکه با نگاهی به چشم‌انداز این وزارتخانه متوجه این مهم می‌شویم که وزارت نیرو همواره سعی بر آن داشته که با برخورداری از مدیریت دانش‌محور، منابع انسانی کارآمد، ساختاری فراگیر و اثربخش، ظرفیت‌های غنی نرم‌افزاری و سخت‌افزاری خوداتکا، به‌گونه‌ای عمل کند تا دسترسی عادلانه به منابعی چون «برق مطمئن و پایا»، «آب سالم و کافی متناسب با ظرفیت‌های ملی» و «خدمات بهداشتی فاضلاب» را برای همه مردم به‌طور مساوی ایجاد کند. اما از آن‌جا که این وزارتخانه به چند بخش تقسیم می‌شود؛ به‌طور مختصر به هریک خواهیم پرداخت.
از آن‌جا که مشکل آب، مشکلی جهانی است و دامنگیر جای‌جای دنیا شده است، ابتدا به این مسأله می‌پردازیم که وزارت نیرو در دولت یازدهم توانسته قدمی در این راستا بردارد و در برطرف‌کردن چنین مشکلاتی پویا عمل کرده باشد؟
اهداف کلان
باید توجه داشت که وزارت نیرو به‌عنوان یکی از وزارتخانه‌های اقتصادی دولت به شمار می‌آید، زیرا وظیفه خطیر تامین و توزیع آب و برق با کیفیت مطلوب که از حیاتی‌ترین نیازهای جامعه است را بر دوش می‌کشد و می‌توان مهمترین اهداف این وزارتخانه در سطح کلان را این‌گونه برشمرد؛ حفاظت، نگهداری، بهره‌برداری و بهبود کمی و کیفی منابع آب‌های سطحی و زیرزمینی، رضایت و اقناع مردم با تامین، تصفیه و توزیع مناسب آب بهداشتی سالم و دایمی برای انواع مصارف، بالابردن بهداشت محیط شهرها و روستاها با طراحی و اجرای شبکه‌های جمع‌آوری و تصفیه‌خانه‌های فاضلاب، تامین نیازهای انرژی با کیفیت مطلوب و تمام وقت برای انواع مصارف شهروندان و دیدگاه بلندمدت (دورنگر) به صیانت از منابع آب و انرژی و انتقال آن به نسل‌های آینده.
وظایف کلی
از دیگر مقولاتی که در بررسی وزارتخانه‌ها به آن پرداخته می‌شود، یکی وظایف است و دیگری جامه عمل پوشاندن به این وظایف است. به همین جهت، ابتدا نگاهی به وظایف می‌کنیم و سپس آنها را مورد بررسی قرار می‌دهیم. وزارت نیرو وظیفه‌های متعددی برعهده دارد که می‌توان به مدیریت عرضه و تقاضای آب، برق، انرژی، خدمات آب و فاضلاب و همچنین ارتقای سطح آموزش، پژوهش و فناوری و بسترسازی توسعه بازار کالا و خدمات صنعت آب و برق اشاره کرد. این وزارتخانه سعی بر آن داشته تا با ساماندهی بخش‌های مرتبط به این وزارتخانه در راستای تحقق چشم‌انداز کشور راهبری و با تحقق خدمات در سطح استانداردها و شاخص‌های ملی و بین‌المللی قدم بردارد تا بتواند از این طریق حقوق و رضایت مردم را تامین کند.
همچنین باید دانست این وزارتخانه با استفاده از پیشرفته‌ترین دستاورد‌های علمی و پژوهشی سعی بر آن داشته تا از روش‌های پیشرفته مدیریتی استفاده کند تا به این وسیله علاوه بر توسعه و ارتقای بهره‌وری و کیفیت ارایه خدمات در سطح ملی، بازار صنعت آب و برق کشور را به سطح جهانی، به‌ویژه کشورهای منطقه برساند. همچنین باید در نظر داشت وزارت نیرو رشد پایدار بخش آب و برق کشور را با ایجاد تعادل بین منابع و مصارف، ارتقای بهره‌وری و مشارکت منابع انسانی به‌عنوان ارزشمندترین سرمایه محقق می‌سازد.
نگاهی به برخی از وظایف بخش آب و فاضلاب
اجرای طرح‌های ذخیره‌سازی، تامین و انتقال آب برای مصارف خانگی، کشاورزی، عمومی، تجاری و صنعتی، حفاظت، کنترل و بهره‌برداری از منابع آب‌های سطحی و زیرزمینی (رودخانه‌ها، سواحل، تالاب‌ها، دریاچه‌ها، چشمه‌ها، نهرها، کانال‌های آب، قنوات، چاه‌ها و سایر منابع آب)، تدوین و تنظیم پیش‌نویس قوانین و لوایح پشنهادی مربوط به منابع آب به دولت و مجلس، جذب سرمایه‌های داخلی و خارجی و ایجاد زمینه مناسب برای جلب مشارکت‌های مردمی و بخش خصوصی در اجرای طرح‌های آب در کشور، سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی، اجرا و توسعه طرح‌های آبرسانی، تصفیه و توزیع آب شهری و روستایی، سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی، اجرا و توسعه طرح‌های جمع‌آوری، انتقال و تصفیه پساب‌های صنعتی، شهری و روستایی و هماهنگی، نظارت و ارزیابی فعالیت شرکت‌های زیرمجموعه در پیشبرد اهداف کلی آب و فاضلاب کشور. با نگاهی به این مقولات متوجه این مهم می‌شویم که چیت‌چیان نه‌تنها نتوانسته در این حوزه گامی بردارد، بلکه نارضایتی‌های بسیاری را به دنبال داشته تا جایی که برخی از نمایندگان مجلس درخواست استیضاح این وزیر را داده بودند؛ البته این موضوع را نیز باید در نظر داشت که استیضاح وزیر نیرو موضوع جدیدی نیست، چراکه در دولت‌های گذشته این موضوع نیز بارها و بارها تکرار شده است.
وظایف و اقدامات بخش برق و انرژی
وزارت نیرو نه‌تنها در حوزه آب و فاضلاب عهده‌دار این مسئولیت است، بلکه بخش‌های برق و انرژی را نیز عهده‌دار است. از جمله وظایف این وزارتخانه در این حوزه برنامه‌ریزی کلان انرژی و ایجاد تعادل بین عرضه و تقاضای برق و حفظ کیفیت آن در راستای توسعه پایدار و امنیت عرضه انرژی کشور است. اگرچه بسیاری معتقدند چیت‌چیان در حوزه برق و انرژی هم نتوانست ایفای نقش کند، اما باید درنظر داشت که در زمان چیت‌چیان بود که گازرسانی به مناطق محروم محقق شد که این امر می‌تواند به‌عنوان نقطه عطفی برای این وزارتخانه به‌شمار آید.
اما چه شد؟!
متاسفانه در این دوره ما شاهد بودیم که وزیر نیرو اقدامات منفی را در کارنامه خود به ثبت رسانده، اقداماتی نظیر عدم‌توجه به اصلاح الگوی مصرف در تعرفه‌گذاری‌های جدید برق، سوءمدیریت منابع آبی، انفعال در برخورد با مشترکان پرمصرف آب، توجه بیش‌ازحد به مهار حق‌آب‌های مرزی و برخوردهای نادرست با برداشت‌های بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی باعث شده بیشترین نمره منفی را به خود اختصاص دهد. با این وجود، چیت‌چیان در کارنامه کاری خود اقدامات قابل توجهی چون کنترل ورود فاضلاب خام آب‌ها، صیانت از آب‌های زیرزمینی و جلوگیری از برداشت‌های بی‌رویه، مدیریت تقاضای آب به‌ویژه در بخش کشاورزی و شرب، مدیریت حوضه‌ای منابع آب، اولویت دادن به اجرای طرح‌های منابع آب مشترک و تغییر روند کاهش آب در تالاب‌ها و دریاچه‌ها و اقدام در جهت احیای آنها را مهمترین راهبردهای جلوگیری از بروز بحران آب عنوان کرد، اما رویکرد ارایه‌شده از سوی وی در دولت یازدهم در حوزه آب با مشکلاتی روبه‌رو بوده است. با این وجود، دیگر اقداماتی چون اصلاح نابسامانی‌های اقتصاد برق، تنوع‌بخشی به سبد تولید برق، کاهش تلفات برق و افزایش بازده نیروگاه‌های به ثبت رسانده را نیز انجام داده و شاید برای همین است که نمی‌توان درمورد این وزیر بی‌حاشیه اظهارنظر کرد و از عملکرد مثبت یا منفی او سخنی به میان آورد. حال برای روشن شدن این موضوع که آیا عملکرد وزارت نیرو در دولت یازدهم قابل‌قبول است؟ با برخی از کارشناسان گفت‌وگو کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
پیشینه
وزارت نیرو در گذرگاه تاریخ
لایحه قانون تاسیس وزارت آب و برق مصوب بیست‌وششم اسفند ١٣٤٢ درواقع نقطه پایانی به تمامی سرگردان‌هایی بود که هم مصرف‌کنندگان آب و برق داشتند و هم شرکت‌هایی که در این زمینه فعالیت می‌کردند. وزارت آب و برق که گذشت زمان باعث شد نام این وزارتخانه در سال ١٣٥٣ به وزارت نیرو تغییر پیدا کند و تاسیس وزارت نیرو موجب شد اختیارات وزارت آب و برق به وزارت نیرو انتقال پیدا کند. به همین جهت شرکت ملی نفت ایران نیز موظف شد برنامه‌های تولید، پالایش و توزیع نفت و گاز را در اختیار وزارت نیرو قرار دهد. اما پس از پیروزی انقلاب اسلامی و توجه به توسعه و ضرورت استفاده گسترده از انرژی اتمی، «سازمان انرژی اتمی» موجب تفکیک دو سازمان از یکدیگر شد.
ایجاد شبکه‌های جمع‌آوری و دفع فاضلاب نیز با همکاری شهرداری‌ها یا بخش خصوصی برعهده وزارت نیرو گذاشته شد. اما پس از انقلاب اسلامی ایران «شواری انقلاب جمهوری اسلامی ایران» تشکیل شد که این امر موجب تغییر وظایف این وزارتخانه شد و بخشی از وظایف این وزارتخانه به سایر وزارتخانه‌ها واگذار شد، اما از آن‌جا که این وزارتخانه همواره با چالش‌هایی پیرامون تعیین وظایف مواجه بود، در‌سال ١٣٦١ وظایف این سازمان تعیین شد. اما گذر زمان موجب شد تا به وظایف این وزارتخانه افزوده شود و از آن‌جا که پس از جنگ تحمیلی ایران و عراق ایجاد و بهره‌برداری از شبکه‌های توزیع آب شهری و جمع‌آوری و انتقال و تصفیه فاضلاب شهرها احساس می‌شد، پس از ایجاد و بهره‌برداری این شبکه‌ها، وظایف آن برعهده شرکت‌های مستقلی با عنوان شرکت‌های آب و فاضلاب استانی که زیر نظر وزارت نیرو بود، گذاشته شد.
البته نباید پنداشت که این تغییرات تنها در اوایل انقلاب و پس از جنگ تحمیلی بوده است، چراکه در سال ١٣٨١ وظایف جدیدی چون امورات عمرانی مربوط به آبرسانی روستاها و جمع‌آوری و دفع فاضلاب‌های روستایی هنوز تا این تاریخ در اختیار وزارت نیرو قرار نگرفته بود و کماکان برعهده وزارت جهاد سازندگی بود. به‌منظور یکپارچه‌سازی وظایف و واگذاری تمامی خدمات آب و برق به مردم ایران، وظایف آب و فاضلاب‌های روستایی نیز به وزارت نیرو واگذار شد، همچنین برق‌رسانی به روستاها نیز برعهده وزارت نیرو گذاشته شد.
نگاه مخالف
در عملکرد چیت‌چیان آینده‌اندیشی وجود نداشت
محمدسعید انصاری، نماینده مجلس نهم| با نزدیک‌شدن به تنفیذ رئیس‌جمهوری و معرفی کابینه جدید، بسیاری عملکرد وزرا را قابل قبول و اثربخش می‌دانند و عده‌ای بر این باورند که برخی از وزرا به خوبی نتوانستند ایفای نقش کنند. در این میان محمدسعید انصاری، نماینده مجلس نهم ازجمله منتقدان به وزیر نیرو است. این نماینده سابق مجلس بر این باور است:«متاسفانه وزارت نیرو از خود عملکرد خوبی بر جای نگذاشته است، به همین جهت نمی‌توان نمره قابل‌قبولی به این وزارتخانه داد، چراکه یکی از لازمه‌های وزارت نیرو برنامه درازمدت است که ما نه‌تنها در این دوره بلکه در دوره‌های گذشته فقدان برنامه طولانی مدت را احساس می‌کردیم. همچنین با توجه به این‌که روزهای گرم تابستان را سپری می‌کنیم، در بسیاری از روزها شاهد قطعی برق هستیم تا بتوانیم از این طریق جبرانی برای مناطق گرمسیر ایجاد کرده باشیم.» انصاری با اشاره به این‌که نه‌تنها در این دوره بلکه در دوره‌های گذشته، عملکرد خوبی را از وزارت نیرو شاهد نبوده‌ایم، در این زمینه توضیح داد: «این دولت عملکرد بهتری را نسبت به دولت‌های گذشته از خود نشان داده است، اما اگر بخواهیم نگاه کلی نسبت به این وزارتخانه داشته باشیم، وزارت نیرو عملکرد مناسبی را از خود نشان نداده، زیرا ما فاقد زیربنای محکمی بوده‌ایم و اگر زیربنا‌هایی در شهرستان‌ها ایجاد شده در قبال آن زیربنای دیگری را از دست داده‌ایم. با نگاهی به تمامی نقاط کشور درمی‌یابیم استان خوزستان یکی از مولدین برق که بالاترین جایگاه را به خود اختصاص داده بود، اکنون آن جایگاه را از دست داده است، زیرا به زیربنا‌های آن توجهی نشد و تعمیرات و جایگزین‌ها بی‌اهمیت تلقی شد، به همین جهت نمی‌توان به این وزارتخانه و وزیر نمره قابل‌قبولی ارایه کرد.» این نماینده سابق مجلس با اشاره به عدم‌توانمندی این وزارتخانه در حوزه برق ادامه داد: «متاسفانه این وزارتخانه در بخش آب نیز به درستی عمل نکرد و نتوانست موفقیتی از خود بر جای بگذارد و تعداد بسیاری کمی از مدیران این موضوع را حایزاهمیت می‌دانستند، اما باقی مدیران که در زیرمجموعه وزارت نیرو قرار دارند، مدیران توانمند و جوابگویی نیستند. در بسیاری از روستا‌های ما آب آشامیدنی وجود ندارد. یکی از دلایل ناکامی این وزارتخانه عدم‌توجه افکار عمومی به خود بوده است. اگر بخواهیم مشکلات وزارت نیرو را برشمریم ابتدا بی‌توجهی به زیرساخت‌هاست که دلیل عمده این امر را می‌توان عدم‌آشنایی با این وزارتخانه دانست و نسبت به وزارتخانه‌ای به این مهمی توانمند عمل نکرد، به عبارت دیگر آقای چیت‌چیان آینده‌اندیشی را درنظر نداشته‌اند.»
کارشناس بی طرف
انتظار بیشتری از وزارت نیرو داشتیم
عبد الله ناصری- تحلیلگر سیاسی| اگرچه بسیاری عملکرد وزیر و وزارت نیرو را ضعیف می‌دانند، اما عبدالله ناصری در این زمینه معتقد است: «آنچه را کارشناسان صنعت آب و برق در این چهار‌سال نشان دادند و با توجه به سابقه دیرینه آقای چیت‌چیان در وزارت نیرو به نظر می‌رسد عملکرد قابل قبولی وجود نداشته است که این امر حاکی از عدم‌توانمندی آقای چیت‌چیان برای اداره وزارت نیرو با توجه به تجربه مهم ایشان در وزارت نیرو است. آقای بیطرف عملکرد خوبی از خود برجای گذاشتند، مسلما انتظار می‌رفت در دوره تدبیر و امید اقداماتی که در حوزه جهاد و کشاورزی و وزارت نفت انجام گرفت، در حوزه آب و برق نیز شاهد آن باشیم که متاسفانه شاهد آن نبوده‌ایم. برای مثال رخداد‌هایی که در خوزستان اتفاق افتاد ناشی از عملکرد ضعیف این وزارتخانه بود. در مجموع می‌توان کارنامه وزارت نیرو و آقای چیت‌چیان را منفی ارزیابی کرد.» این فعال سیاسی با انتقاد از عملکرد چیت‌چیان در این زمینه ادامه داد: «وزیر نیرو و این وزارتخانه را باید در دسته آقای رحمانی‌فضلی و وزارت صنعت و بازرگانی که عملکرد قابل‌قبولی ندارند، قرار داد، چراکه با نگاهی به قطع‌شدن برق خوزستان بخشی از این مسأله مربوط به گردوغبار سازمان محیط‌زیست بود و قطعی آب و برق از مسائل مرتبط با این وزارتخانه است.» ناصری با اشاره به تجربه کاری چیت‌چیان در این زمینه ادامه داد: «با وجود آن‌که آقای چیت‌چیان یکی از اخلاقی‌ترین افراد کابینه است و سال‌های سال در این وزارتخانه مشغول به کار بوده، درحال حاضر او را برای چنین مسئولیتی مناسب نمی‌دانم، زیرا از آقای روحانی انتظار می‌رفت با انتخاب فردی مناسب برای وزارت نیرو همان اتفاقی که در حوزه صنعت نفت شکل گرفت را محقق کند، زیرا با نگاهی به وزارت نفت متوجه این مهم می‌شویم که آقای زنگنه توانست شرایط را به حد مطلوب برساند، به همین جهت انتظار می‌رفت در حوزه نیرو کسی متصدی باشد که بتواند جبران هشت‌سال آثار تخریبی دوران آقای احمدی‌نژاد را جبران کند.»
نگاه موافق
وزارتخانه دست تنها
صادق زیباکلام- تحلیلگر سیاسی و استاد دانشگاه|اگرچه عملکرد وزارت نیرو منتقدان بسیاری را پیش‌رو داشته است، اما صادق زیباکلام، تحلیلگر سیاسی و استاد دانشگاه نظری متفاوت در این زمینه دارد و معتقد است: «اگر بخواهیم کار وزارت نیرو را به دو بخش تقسیم کنیم؛ یکی تولید و توزیع برق و دیگری را آب در نظر بگیریم، می‌توان گفت این وزارتخانه در حوزه برق به خوبی عمل کرده و اثرات مثبتی از خود برجای گذاشته است.»
این تحلیلگر سیاسی با اشاره به این‌که موضوع آب منوط به یک سازمان و وزارتخانه نیست و زیرمجموعه گسترده‌ای دارد که تاکنون موردتوجه هیچ‌یک قرار نگرفته است، در این زمینه ادامه داد: «مسأله‌ای که در این میان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، بخش آب است، زیرا وزارت نیرو در بحران آبی که پیش روی ما قرار دارد، به‌نظر نمی‌رسد که این بحران را مورد توجه قرار داده باشد، البته باید در نظر داشت که نه‌تنها وزارت نیرو بلکه برای کل نظام، بحران آب، بحرانی جدی تلقی نمی‌شود و این مسأله مورد توجه قرار نگرفته است، به همین جهت نمی‌توان از وزارت نیرو پیرامون این مسأله خرده گرفت، البته موضوع آب منوط به یک سازمان و وزارتخانه نیست و زیرمجموعه گسترده‌ای چون وزارت جهاد و کشاورزی، وزارت نیرو و سازمان حفاظت محیط‌زیست را دربرمی‌گیرد که تاکنون هیچ یک برای حل این بحران گامی جدی برنداشته‌اند، زیرا در وزارت جهاد و کشاورزی تاکنون برای صرفه‌جویی در مصرف آب اقدامی صورت نگرفته است. ما باید محصولات کشاورزی کم‌مصرف را مورد بررسی قرار دهیم و سعی در کشت آنها داشته باشیم.» زیباکلام ضمن انتقاد از همکاری دولت و سایر وزارتخانه‌ها، در این خصوص می‌گوید: «تاکنون نظام به چه میزان در این زمینه سرمایه‌گذاری کرده؟ بسیاری از شهرها و روستاها فاضلاب ندارند و فاضلاب‌شان را به رودخانه‌ها می‌ریزند، برای مثال در استان‌های گیلان و مازندران هنوز که هنوز است فاضلاب وجود ندارد. حال این پرسش به ذهن می‌آید که نظام تا چه میزان برای چنین مسائلی سرمایه‌گذاری شده است؟ چنین موضوعاتی نیاز به همیاری دارد، چراکه تا استانداری گلستان برای این موضوع اقدام نکند، پیگیری‌های مربوطه انجام نخواهد شد. پس نباید از وزارت نیرو بیش از حد توان و بودجه‌ای که برایش قرار داده شده است، انتظار داشت. این استاد دانشگاه در خاتمه ضمن تقدیر از عملکرد مناسبی که در حوزه گازرسانی صورت گرفت، در این زمینه ادامه داد: «وزارت نیرو اگرچه در حوزه گازرسانی به مناطق محروم توانست موفقیت‌های چشمگیری به دست آورد، اما باید درنظر داشت هنوز که هنوز است استانی چون هرمزگان از لوله‌کشی گاز برخوردار نیست که این امر نیز ریشه در کمبود بودجه دارد و این سازمان نیازمند تامین بودجه بیشتر از سوی دولت است. مسلما عملکرد چهارساله آقای چیت‌چیان قابل‌تقدیر است.»
تجربه دیگران
نگاهی به سایر کشور‌ها
در جای‌جای جهان وزارتخانه‌ای برای مدیریت منابع و انرژی فعالیت می‌کند، حال یکی با نام وزارت نیرو و دیگری با نام وزارت انرژی، این امر موجب شد تا به دنبال چند کشور و فعالیت‌های‌شان باشیم، چرا که با نگاهی به سایر کشور‌ها درمی‌یابیم وزارتخانه‌ها با نام‌های متفاوتی ایفای نقش می‌کنند، برای مثال وزارت انرژی در آمریکا، سیستم کنترل و مدیریت انرژی در آمریکا کمی متفاوت از سایر کشور‌هاست، دپارتمان انرژی آمریکا، اگرچه بیشتر فعالیت‌های هسته‌ای آمریکا را برعهده دارد، اما وظیفه‌های دیگری چون سیاست‌گذاری برای بخش‌های آب، برق، نفت و گاز این کشور را نیز به عهده دارد، همچنین باید دانست این کشور در بخش انرژی ایالات‌متحده اجرای آن را بیشتر برعهده بخش‌های خصوصی واگذار می‌کند.
روسیه با وجود آن‌که به‌عنوان یکی از دارندگان بزرگترین منابع نفت و گاز است، بخش‌های نفت و گاز و آب و برق را با سه وزارتخانه جداگانه، وزارت انرژی، وزارت منابع طبیعی و محیط‌زیست و وزارت صنعت و تجارت دارد. وزارت انرژی روسیه سکان‌دار بخش‌های نفت و گاز شامل نیروی برق، تولید نفت، پردازش نفت، صنایع گاز، سوخت و شیل،خط لوله‌های اصلی نفت و گاز، تولیدات نفتی و گازی، منابع تجدیدپذیر انرژی، توسعه حوزه‌های هیدروکربنی بر پایه توافقات تقسیم تولید و صنعت پتروشیمی است که این امر بیانگر موفق عمل کردن این وزارتخانه در عرصه انرژی است تا جایی که توانسته اکثر بخش‌های انرژی را به خود اختصاص دهد. البته لازم به ذکر است که برخی از وظایف این وزارتخانه به سایر وزارتخانه‌ها واگذار شده است.
به‌عنوان مثال مسئولیت تهیه و اجرای سیاست‌های دولتی و مقررات قانونی در زمینه اکتشاف، استفاده، بازتولید، حفاظت از منابع طبیعی شامل منابع معدنی، آبی، جنگل‌ها، حیوانات و محیط‌زیست آنها، زمین‌های مرتبط با انتقال آب و دیگر بخش‌های مرتبط با این موضوع برعهده وزارت منابع طبیعی و محیط‌زیست است. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که منابع آبی روسیه با وجود آن‌که یکی از بخش‌های انرژی این کشور شناخته شده است، به‌عنوان یکی از بخش‌های وزارت انرژی است که عملا به وزارتخانه‌های دیگر واگذار شده است.
همچنین باید دانست مسئولیت تهیه و اجرای سیاست‌های دولتی و مقررات قانونی در بخش‌های صنعت، استفاده از انرژی، افزایش کارایی انرژی در انتقال تولیدات و همچنین بخش‌های مرتبط با تکنولوژی و تجارت در فهرست وظایف وزارتخانه دیگری در روسیه با نام وزارت صنعت و تجارت آمده است.
در عربستان نیز منابع انرژی‌شان دو وزارتخانه دارند، یکی با عنوان وزارت نفت و منابع معدنی و دیگری با عنوان وزارت آب و برق. وزارت نفت این کشور مسئول بخش‌های نفتی و سیاست‌گذاری برای تولید نفت و فرآورده‌های معدنی است که با تاسیس شرکت صنایع عمومی عربستان (سابیک) در سال ١٩٧٦ این وزارتخانه بر بهره‌برداری از صنایع پتروشیمی و دیگر صنایع سنگین نظارت می‌کند. اما ترکیه کمی متفاوت‌تر از سایر کشور‌هاست، چراکه وزارتخانه‌های تفکیک‌شده‌ای به نام‌های وزارتخانه انرژی و منابع طبیعی، وزارتخانه جنگل و مدیریت آب دارد، وزارتخانه‌هایی که یکی مسئول منابع برقی و دیگری مسئول منابع آبی این کشورند. افغانستان نیز به‌عنوان کشوری آسیایی و یکی از همسایگان ایران وزارتخانه‌ای با نام وزارت نفت و پترولیم و امور آب و برق برعهده وزارت انرژی و آب این کشور است، در پاکستان نیز وضع مشابه است ،به این ترتیب که آب و برق زیرمجموعه وزارتخانه‌ای با نام وزارت آب و نیرو است.
